Morgunblaðið - 29.10.2009, Qupperneq 24

24 Umræðan BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 2009
Þakið,
þakið,
þakið það logar
Vá! Hér er sko eldur í lagi!
Er í lagi að hugsa svona?
Ástin er eins og sinueldur …
Af litlum neista verður oft mikið
bál.
Þegar einhver vinur þinn er ást-
fanginn upp fyrir haus, reynirðu þá
ekki að slökkva í? Sinueldar eru
hættulegir, þú veist það.
En kannski sleppirðu því að
bjarga vini þínum. Þú sérð hvað
hann er glaður og þú samgleðst hon-
um. Nema þú sért afbrýðisamur.
Eða finnist að hann hafi valið illa,
elskan hans sé flagð undir fögru
skinni.
Þakið það logar …
segir smellurinn sem oft heyrist á
Lindinni. Og skáldið brosir út undir
eyru. Því hér er líf í tuskunum og
hér er aðalnáunginn, sá sem heldur
uppi öllu fjörinu.
Hver skyldi það nú vera?
Framhaldið á
Lindinni segir:
We don’t need
no water.
Let the Holy
Ghost burn!
Við þurfum ekki
vatn.
Andi Guðs má
alveg brenna!
Hvað finnst
þér nú? Samgleðstu … eða langar
þig að tala um fyrir veslings flóninu?
Mundu samt eitt: Biblían segir, að
Sá sem ekki elskar þekkir ekki Guð því
að Guð er kærleikur. (1. Jóh. 4:8)
Guð er uppspretta kærleikans í
heiminum – og hann heldur uppi
fjörinu hjá þeim sem kynnast hon-
um. Hvað eigum við þá að álykta að
eldur Guðs sé? Gæti hann verið kær-
leikur?
Meira um það síðar.
EINAR SIGURBERGUR
ARASON,
guðfræðingur og býr á Blönduósi.
Kviknað í –
og er það bara gott?
Frá Einari Sigurbergi Arasyni
Einar Sigurbergur
Arason
ÞAÐ VEKUR mann til umhugsunar
þegar hlustað er á fréttir um meinta
innherjavitneskju þegar rætt er um
sölu Baldurs Guðlaugssonar á hluta-
bréfum sínum í Landsbanka. Hann
hefur sjálfur gefið þá skýringu –
sem tekin var til geina af Fjármála-
eftirlitinu í vor – að hann hafi haft
sína vitneskju úr umræðum í dag-
blöðum um bága stöðu bankans.
Hver hefur komið fram með þær
upplýsingar eftir þennan umtalaða
fund með Darling að þar hafi verið
lýst yfir fyrirsjáanlegu hruni bank-
anna á Íslandi? Ég hef ekki séð þær
fullyrðingar.
Mér er spurn: Ef ég hefði átt bréf
í banka og lesið hrakspár blaðanna á
þessum tíma, hvað hefði ég gert? Og
margir aðrir í þeirri stöðu? Ég skal
alveg játa það að ég hefði verið mætt
í bankann minn í bítið næsta morgun
til að leysa út mín bréf og bjarga því
sem bjargað yrði. Margir sem ég
þekki til gerðu slíkt hið sama og
ráðuneytisstjórinn gerði.
Ég hef verið efins um Icesave-
málið eins og margir landar mínir.
Einn góður vinur minn setti málið
upp á þennan hátt: Ef það hefðu ver-
ið Íslendingar sem lentu í þeirri
stöðu sem almenningur í Bretlandi
og Hollandi lenti í, hvað hefðum við
gert? Hefðum við ekki heimtað að
þær þjóðir bættu okkur skaðann?
Ég er viss um að búsáháldabyltingin
á Austurvelli hefði þá sagt: Þið ófor-
skömmuðu Bretar og Hollendingar
skuluð bæta okkur skaðann. Ég skil
reiðina í þjóðfélaginu en við skulum
ekki velta okkur upp úr hugsan-
legum gjörningum heldur sameina
krafta okkar til að koma landinu
okkar aftur á fæturna. Samstaða er
það sem við þurfum nú á að halda.
Allir eru saklausir þar til sekt er
sönnuð. Við skulum minnast þess og
ekki dæma fyrirfram. Aðgát skal
höfð í nærveru sálar.
INGIBJÖRG BJÖRNSDÓTTIR,
fyrrverandi deildarstjóri.
Aðgát skal höfð
í nærveru sálar!
Frá Ingibjörgu Björnsdóttur
SKIPULAG Evrópusambandsins
miðar að því, að einstök ríki leyfi
sér ekki að gera gott, eins og þótt
hefur á Norðurlöndum. Nýleg
dæmi slíks er, að þrengt er að
rétti samtaka launþega til kjara-
samninga. Þetta gerist með dóm-
um, án þess að settar hafi verið
nýjar reglur, heldur hafa ráða-
menn (hér dómarar) talið ástæðu
til að beita þessari hugsun æ víð-
ar.
Eins er því farið með ábyrgð á
innistæðum sparifjáreigenda. Þar
var kveðið á um, hvernig þessari
hugsun skyldi beitt, að eyða
ábyrgð ríkisins á innistæðum með
reglum um tryggingasjóð.
Þar átti ríkið ekki að leggja
neitt til. Í fyrrahaust héldu menn,
að ríkið mætti gera það. Þannig
hófst Icesave-deilan með kröfu um
ríkisábyrgð. Til að leysa ágreining
um kröfuna átti fyrst að leggja
málið í gerð, en Evrópusambandið
fékk ríkin ofan af því. Þá hófust
samningar, og Ísland mótaði
samningsumboð, fyrst um haustið
og svo undir nýrri ríkisstjórn í
vetur. Þetta er allt fánýtt, því að
það gengur gegn meginhugmynd
Evrópusambandsins, sem er að
koma í veg fyrir, að einstök ríki
þess geri gott, því að það á mark-
aðurinn að gera. Það var mótað,
hvernig hugmyndin um þetta svið
mannlegra samskipta, sparifjár-
mál, kæmist í framkvæmd, nefni-
lega með ákvæðum um trygg-
ingasjóð innistæðueigenda. Þannig
hafa ríki ekki heimild til að útkljá
ágreining um ábyrgðina í gerð-
ardómi (sem verður ekki áfrýjað)
né með samningum, það er ekki
um neitt að semja.
Ríkisstjórnir Bretlands og Hol-
lands ásamt þremur íslenskum
ríkisstjórnum hafa sýnt óvitaskap
í þessu, og á bak við hefur Brüssel
verið og fylgifiskar á Norð-
urlöndum. Nú verður að snúa sér
að þarfari viðfangsefnum, en
senda fyrst ríkisstjórnum Bret-
lands og Hollands bréf um það,
hvernig eiginlega allir hlupu á sig
og í hverju það fólst.
Síðan mætti halda alþjóðlegt
málþing um það, hvernig það
verður, að óvitaskapur í stjórn-
sýslu leiðir til vandræða fyrir
landvinningaríki eins og Evrópu-
sambandið. Vel færi á því, að
Stofnun í stjórnsýslu og stjórn-
málum við Háskóla Íslands héldi
þingið. Með slíku málþingi mundi
hún skrá sig í sögu stjórnsýslu-
fræða í heiminum.
BJÖRN S. STEFÁNSSON,
dr. scient.
Bannað að gera gott
Frá Birni S. Stefánssyni
MARGIR þekkja
sorgarsögu 2,5% verð-
bólgumarkmiðs Seðla-
banka Íslands en sumir
líkja þeirri pen-
ingastefnu við bíltúr
sem endar með ósköp-
um þegar bílstjórinn
ekur fram af bjargi óaf-
vitandi enda með hug-
ann við loftkælinguna
en ekki aksturinn.
Metnaðarfullt markmið Seðlabankans
um 2,5% verðbólgu á ári þótti kannski
dálítið óraunhæft rétt eftir aldamótin,
en í dag er það til marks um ofmat
bankans á eigin getu og er því miður
dýrt spaug í huga margra. Frá Þjóð-
arsátt til aldamóta reyndist verðbólga
4,4% að meðaltali á Íslandi en tímabil-
ið má kalla gullöld í gengis- og verð-
lagsmálum hér á landi í seinni tíð. Ef
árið 1990 er ekki talið með var verð-
bólga aðeins 3,2% að jafnaði á þessu
tímabili. Frá stofnun lýðveldis til
aldamóta var verðbólga hins vegar
margfalt meiri. Um helming tímabils-
ins var verðbólgan þó skapleg eða
undir 10% en á móti vegur að um
fjórðung þess reyndist hún yfir 25%
og var mjög mikil um tíma. Vandséð
er hvers vegna talan 2,5% varð fyrir
valinu þegar velja átti raunhæft verð-
bólgumarkmið fyrir Ísland eftir alda-
mótin. Svo virðist sem helst hafi verið
horft til landa sem bæði státa af al-
þjóðlega viðurkenndum gjaldmiðlum
og miklum trúverðugleika í peninga-
málum. Verðbólgumarkmið eru þó oft
hærri í öðrum löndum, til dæmis er
markmiðið núna 3% í Ungverjalandi,
4,5% í Brasilíu og 7,5% í Tyrklandi.
Færri þekkja sorgarsögu 3,5%
raunávöxtunarkröfu íslenskra lífeyr-
issjóða, sem bundin er í reglugerð.
Lífeyrissjóðum hefur gengið fremur
illa að ná 3,5% raunávöxtun að jafnaði
á ári, en það ætti ekki að koma á óvart
þar sem árlegur hagvöxtur á mann á
lýðveldistíma Íslands er aðeins 2,6%
að jafnaði sem þó er frábær árangur.
Ef þjóð myndi njóta um eða yfir 3,5%
hagvaxtar á mann að jafnaði í nokkra
áratugi væri um að ræða svokallað
hagvaxtarkraftaverk. Á skuldabréfa-
markaði hér á landi er
vel þekkt að krafa líf-
eyrissjóða um 3,5%
raunávöxtun skapar í
reynd gólf raunvaxta
sem hæpið er að brotni
að óbreyttu regluverki
yfirvalda, að minnsta
kosti ekki til langframa.
Lánsfjármarkaður á Ís-
landi er skorðaður til að
þessu leyti. Vandséð er
hvers vegna talan 3,5%
varð fyrir valinu þegar
velja átti raunhæfa kröfu um raun-
ávöxtun fyrir lífeyrissjóði. Segja má
að stofnanaumgjörð lífeyriskerfisins
tryggi með þessu að vinnandi Íslend-
ingar lána ekki eigin sparnað til
yngri kynslóða, fyrir þaki yfir höf-
uðið, nema öruggt sé að ofurvextir
séu greiddir fyrir. Sem dæmi má
nefna að fyrirkomulagið tryggir nán-
ast að útlánavextir hjá Íbúðalána-
sjóði munu aldrei fara undir 3,95%
raunvexti og reynast oftast hærri.
Einnig er ljóst að svo há krafa um
raunávöxtun að lágmarki skapar
hvata til áhættusækni, sem í tilfelli
lífeyrissjóða má teljast vafasamt.
Raunvaxtastigið
skiptir höfuðmáli
Þegar deilt er um ágæti verð-
tryggingar gætir oft vanþekkingar
hjá bæði þeim sem telja hana rót alls
ills og ekki síður hjá hinum sem telja
hana ómissandi fyrir fjármálakerfið.
Andstæðingar hennar virðast margir
telja að hægt sé að fá lánað á „raun-
vaxtakjörum“ án verðtryggingar en
fylgismenn hennar virðast telja úti-
lokað að fá lánað á skaplegum kjör-
um á Íslandi án verðtryggingar.
Hóparnir hafa auðvitað báðir rangt
fyrir sér og deila um eitthvað sem
ekki skiptir höfuðmáli. Sumir benda
á að með verðtryggingu losni skuld-
arar við að greiða óvissuálag til við-
bótar væntri verðbólgu ofan á raun-
vexti og telja að skuldarar fái þar
með ódýrari fjármögnun en ella.
Hálfsannleikur er þar á ferð en fyr-
irbærið má teljast aukaatriði. Mestu
skiptir hvert raunvaxtastigið er og
hvernig það ákvarðast í reynd á
markaði.
Þeir sem telja sér skylt að breiða
út fagnaðarerindi verðtryggingar
vísa því miður oft í villandi dæmi: „Ef
ég lána þér vínflösku þá vil ég fá heila
slíka flösku til baka, en ekki hálfa!“
Ekki er minnst á raunvexti lánsins í
dæminu, en sá sem fær lánaða vín-
flösku til 30 ára á 6% raunvöxtum
(jafngreiðslulán, mánaðarlegt) greið-
ir í reynd meira en tvær heilar slíkar
vínflöskur til baka. Raunvaxtastigið
er það sem máli skiptir. Himinn og
haf á eru á milli 2% og 7% raunvaxta
sama hvaða lánaform á í hlut, verð-
trygging eður ei.
Víxlum ólukkutölunum
Ríkisstjórnin hefur á stefnuskrá
sinni að draga úr vægi verðtrygg-
ingar á Íslandi. Það kann að vera eft-
irsóknarvert til að draga úr einsleitni
og þar með kerfisbundinni áhættu í
fjármálakerfinu. Snjallt væri þó að
einbeita sér einnig að kjarna málsins;
ákvörðun raunvaxta á Íslandi og um-
gjörð vaxtastefnu Seðlabankans.
Skynsamlegt virðist að víxla ofan-
greindum tölum í ljósi sögunnar og í
nafni skilvirkari vaxtamyndunar.
Mikið vit væri í 2,5% raunávöxt-
unarkröfu lífeyrissjóða enda er slík
krafa raunhæfari til lengri tíma og
myndi draga úr kerfisbundnu vaxta-
okri á Íslandi, auk þess að draga
sennilega úr áhættusækni lífeyr-
issjóða. Þá væri sveigjanlegt 3,5%
verðbólgumarkmið Seðlabankans
ekki spaug í huga manna við kjara-
deilur og í viðskiptum, heldur raun-
hæft markmið til lengri tíma sem
gæti skapað bankanum trúverð-
ugleika.
Íslenskar ólukkutölur
Eftir Ingvar
Arnarson »Mikið vit væri í 2,5%
raunávöxtunarkröfu
lífeyrissjóða enda er slík
krafa raunhæfari til
lengri tíma og mun
draga úr kerfisbundnu
vaxtaokri á Íslandi.
Ingvar Arnarson
Höfundur er hagfræðingur og starfar
sem skuldabréfamiðlari hjá Íslands-
banka.
ÉG VIL beina eft-
irfarandi fyrirspurn til
iðnaðarmálaráðherra,
Katrínar Júlíusdóttur,
og fyrrverandi og nú-
verandi orku-
málastjóra og spyrja
hvort þau ætli að upp-
lýsa íslenska þjóð um
þá algeru þögn sem
viðhöfð er varðandi ol-
íu- og gasleit og þykk setlög undan
Norð-Austurströnd landsins og þá
sérstaklega í og við Skjálfandaflóa og
næsta nágrenni.
Það er krafa þjóðarinnar nú á tím-
um hækkandi skatta og aukinna
álagna að spilin varðandi hugsanlega
gas- og olíuvinnslu í/og við Norð-
Austurland verði lögð á borðið. Að
þegja þessi mál í hel eins og ástandið
er í fjármálum þjóðarinnar er í mín-
um huga svik við þjóðina og er al-
gjörlega óásættanlegt. Illskiljanlegt
er að kjörnir þingmenn Norðaustur-
þingdæmis skuli ekki taka þetta mál
upp á Alþingi með fyrirspurnum til
viðkomandi aðila og heimta skýr svör.
Össur Skarphéðinsson, fyrrverandi
iðnaðarmálaráðherra vék að því í
sjónvarpsviðtali að þarna gæti verið
að finna gríðarleg verðmæti falin í
formi gass og olíu, jafnvel langt inn-
undir Langanes.
Eins og málum er nú komið fyrir
íslenskri þjóð er nauðsynlegt að við
nýtum þær auðlindir sem landið og
landgrunnið hafa að geyma. Á meðan
ekkert er gert blæðir þjóðinni út und-
an stórauknum álögum. Í kvöld-
fréttum sjónvarps þann 5. okt. sl. var
greint frá því að nýtt útboð til leitar á
Drekasvæðinu yrði auglýst strax eftir
áramót. Fýluferð Orku-
stofnunar fyrr á árinu á
að endurtaka en með
breyttu fyrirkomulagi.
Tekið var fram í frétt-
inni að skattareglum
yrði ekki breytt. Þeir
sem sömdu þessa fárán-
legu og fráhrindandi
reglu verða að endur-
skoða sinn gang. Við
eigum að beita vel á
krókinn en ekki bera
fram beran öngulinn og
heimta fyrirframgreidda skatta.
Krafan er að strax verði hafist handa
við að nýta þessa auðlind sem myndi
á svipstundu breyta fjárhag þjóð-
arinnar. Ætlar íslenska þjóðin að
sitja undir því lengur að fyrrnefndir
aðilar tjái sig ekki um þessi mál? Er
kannski einhvers konar samtrygging
í gangi um að hreyfa ekki við olíuleit
við Norðausturströnd Íslands?
Skora ég á þá fréttamenn sem sitja
nú sveittir við að skrifa endalausar
greinar varðandi Icesave-málið að
líta sér nær og taka þessi mál á dag-
skrá strax og gera þeim viðeigandi
skil. Álverið á Bakka er eitt en olíu-
vinnsla á Skjálfandaflóa með Flatey
sem borpall er bara allt annað og
stærra mál. Húsvíkingar og íbúar
Norðausturlands ættu að vera búnir
að átta sig á þessu og beita kröftum
sínum í þessa átt og krefja þingmenn
svara. Álver á Bakka er komið í salt
hvort eð er.
Að láta það líðast að stjórn-
málamenn og embættismenn þjóð-
arinnar liggi á upplýsingum varðandi
þessi mál sem rifið gætu þjóðina upp
úr því svartnætti sem nú blasir við og
gera þessar upplýsingar ekki op-
inberar er í mínum huga svik við
þjóðina. Til hvers að ana norður í Ís-
haf þegar olíu og gas er hugsanlega
að finna uppi í landsteinum er um-
hugsunarefni. Það læðist að manni sá
grunur að þarna sé ekki allt sem sýn-
ist. Í frétt í Morgunblaðsins 6. októ-
ber sl. talaði iðnaðarmálaráðherra
um að rétt sé að bíða því að nú sé fjár-
málakreppa. – Katrín! Það er ekki
eftir neinu að bíða. Olíuleit á Skjálf-
anda bíður eftir okkur. Hefjumst
handa strax, við þurfum enga aðstoð í
því máli. Ef við bíðum lengur falla
fjölskyldur í gjaldþrot um land allt.
Líttu þér nær, Katrín. Hvers vegna
er ekki farið strax í að vinna í olíu-
leitarmálum í og við Skjálfanda? Nýj-
ustu fréttir utan úr heimi herma að
eftirspurn eftir olíu muni aukast
næstu áratugina og verð muni fara
hækkandi. Eiga Íslendingar að sitja
hjá meðan gas vellur uppúr 100
metra djúpri borholu í Öxarfirði eng-
um til gagns? Hvers lags hringekja
fáránleikans er þetta eiginlega? Er
eitthvað að óttast?
Það er aðeins ein leið fyrir Íslend-
inga út úr fjármálakreppunni, olíu-
vinnsla og aðeins olíuvinnsla gefur
nægan hagnað til að borga skuldir
þjóðarinnar í framtíðinni. Látum ekki
afturhaldsöfl ræna okkur þessari von.
Norðmenn hafa stundað olíuvinnslu
nánast uppi í landsteinum um ára-
tugaskeið. Ekki eru bormenn Íslands
síðri í sínu fagi en þeir norsku. Aðeins
þarf að bora eina 2-3 þúsund metra
borholu til að ganga úr skugga um
þessi mál. Flatey á Skjálfanda er
staðurinn. Guð blessi Ísland.
Fyrirspurn til iðnaðarráðherra
Eftir Sigurjón
Gunnarsson » Fyrirspurn um olíu-
vinnslu við norð-
austurströnd Íslands.
Sigurjón Gunnarsson
Höfundur er matreiðslumeistari.