Morgunblaðið - 02.11.2009, Qupperneq 11

Fréttir 11VIÐSKIPTI | ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. NÓVEMBER 2009
WWW.N1.IS
Frábært úrval af dekkjum, dekkjahótel og betri þjónusta
Þú færð skjóta og góða hjólbarðaþjónustu hjá N1. Við bjóðum
upp á eitt mesta úrval landsins af hjólbörðum og geymum
sumardekkin á dekkjahóteli fyrir þá sem vilja. Renndu við hjá
okkur þegar þér hentar, við tökum vel á móti þér!
Láttu ekki veturinn
koma þér á óvart!
-15%
Hjólbarða-
þjónusta
Þeir sem skrá sig
í Sparitilboð N1 á
n1.is fá veglegan
afslátt
Hjólbarðaþjónusta N1 er að finna víða á höfuðborgarsvæðinu
og á völdum stöðum á landsbyggðinni.
ÞETTA HELST ...
Eftir Þórð Gunnarsson
thg@mbl.is
NOTKUN verðtryggingar hefur
aukist í heiminum á síðastliðnum 10-
20 árum, og það einnig á mynt-
svæðum þar sem verðbólga er til-
tölulega lítil. Margt bendir til þess að
verðtryggð lán séu ódýrari en óverð-
tryggð til langs tíma. Þetta er meðal
þess sem kom fram í fyrirlestri
Helga Tómassonar, dósents í töl-
fræði við Háskóla Íslands. Fyrirlest-
urinn var hluti af Þjóðarspegli Há-
skóla Íslands, sem fór fram sl.
föstudag.
Í máli Helga kom fram að tilvist
verðtryggs fjármálamarkaðar á Ís-
landi hefði gert fjármögnun op-
inberra stofnana á borð við Íbúða-
lánasjóð og Lánasjóð íslenskra
námsmanna auðveldari. Slíkar stofn-
anir fjármagna sig með útboði verð-
tryggðra bréfa og endurlána síðan
almenningi á verðtryggðum kjörum.
Því er ljóst að ef verðtrygging, til að
mynda fasteignalána almennings,
yrði tekin úr sambandi, eins og ýms-
ir hafa lagt til, myndi fjármögn-
unarlíkan Íbúðalánsjóðs verða illa
úti. Ástæða þess er að sjóðurinn hef-
ur ennþá verðtryggðar skuldbind-
ingar gagnvart sínum lánardrottn-
um. „Það er af og frá að afnema
verðtryggingu við aðstæður dagsins
í dag. Verðtryggði skuldabréfamark-
aðurinn er síðasta hálmstrá trausts á
íslenskum fjármálamarkaði,“ sagði
Helgi í samtali við Morgunblaðið.
Verðtrygging algeng
í verðbólgulöndum
Í löndum þar sem verðbólga hefur
verið í hærra lagi, svo sem Ísrael,
Kólumbíu og Tyrklandi, hefur verð-
tryggð fjármögnun orðið venjan í
fasteignaviðskiptum almennings.
„Allir sem stunda útlánastarfsemi,
eins og til dæmis Íbúðalánasjóður,
þurfa að meta gjaldþrotaáhættu og
bæta henni við vaxtaprósentuna,“
sagði Helgi. „Lántakandi þarf því að
horfast í augu við að tekjur hans
minnki og möguleikar hans á að
standa við skuldbindingar sínar tak-
markist.“
Að sögn Helga hafa Tyrkir fundið
upp nýja vísitölu sem tekur einnig
tillit til launaþróunar lántakanda.
Einnig er fyrir hendi svokallað DIM-
verðtryggingarform (e. dual-indexed
mortage) sem algengt er í Suður-
Ameríku, en það tekur tillit til launa-
og atvinnuþróunar. Líklegt verður
að teljast að íslensk stjórnvöld hafi
haft þetta að fyrirmynd þegar frum-
varp um greiðslujöfnun var kynnt
18. nóvember 2008. Í greiðslujöfnun
fólst að mánaðarleg launavísitala
Hagstofunnar yrði vegin við atvinnu-
stig og reiknuð út greiðslujöfn-
unarvísitala, sem nota átti til út-
reiknings á greiðslumarki
lántakanda.
Ódýrari til langs tíms
Helgi segir að verðtrygging sé lík-
lega ódýrara lánaform til langs tíma
en óverðtryggt lán með breytilegum
vöxtum. Helgi telur verðtrygg-
inguna nauðsynlega forsendu fyrir
myndun íslensks fjármagnsmark-
aðar – ef hennar hefði ekki notið við
frá árinu 1979 hefðu Íslendingar lík-
lega verið háðir öðrum löndum um
lánsfjármagn. Í fyrirlestri sínum tók
Helgi til samanburðar lán í dönskum
krónum til 20 ára og verðtryggt lán í
íslenskum krónum. Í tilfelli danska
lánsins hefði lántaki líklega þurft að
fara hvað eftir annað í sinn banka til
að endursemja um vaxtakjör. Í við-
miðunardæmi Helga eru vextir á
danska láninu í lægra lagi miðað við
vaxtaumhverfi þar í landi síðastliðin
20 ár. Undir lok lánstímans nemur
heildargreiðsla íslenska verðtryggða
lánsins og danska lánsins með
breytilegum vöxtum um það bil
sömu upphæð. Hins vegar segir
Helgi íslenska lánið ódýrara, þar
sem hærri upphæðir komu til
greiðslu fyrr á lánstímanum á
danska láninu. „Það er hagsmuna-
mál neytenda, sérstaklega hinna
tekjulægri, að ríkið fjármagni sig á
verðtryggðum lánum og helst að al-
menningur hafi aðgang að slíkum
lánum. Ef verðbólga verður há er
það eini kosturinn og jafnvel þó verð-
bólga sé lítil getur það verið skyn-
samlegt.“
Verðtrygging nauðsynleg
 Prófessor í tölfræði segir afleita hugmynd að afnema verðtrygginguna
 Verðtryggð skuldabréf síðasta hálmstrá trausts á fjármálamarkaði hér
Í HNOTSKURN
»Helgi Tómasson segirverðtryggingu hagkvæmt
lánsform til langs tíma.
»Verðtrygging hefur gertfjármögnun opinberra
lánastofnana auðveldari.
»Verðtrygging er eini kost-urinn við hátt verðbólgu-
stig.
Morgunblaðið/Sverrir
● SAMKVÆMT frásögn breska blaðs-
ins Observer um helgina hefur skila-
nefnd Kaupþings borist enn ein kær-
an. Að þessu sinni er það fyrrverandi
mágur kaupsýslumannsins Roberts
Tchenguiz sem stefnir og krefst þess
að fá hluta af hagnaði af sölu á bréf-
um í bresku verslanakeðjunni Somer-
field. Um er að ræða fimm milljónir
punda, eða um einn milljarð íslenskra
króna. Deilt hefur verið um hluta af
andvirði bréfanna í Somerfield, en
hluturinn var seldur fyrr á þessu ári
fyrir 1,6 milljarða breskra punda.
Kaupþing fjármagnaði kaup Tchenguiz
á bréfunum fyrir fjórum árum og skila-
nefndin gekk að hlutnum í veðkalli.
Segist mágur hans hafa fjármagnað
hluta af þessum kaupum.
Enn er Kaupþingi stefnt
● STJÓRN Atorku
hefur ráðið Bene-
dikt Olgeirsson
tímabundið í starf
forstjóra Atorku, á
meðan unnið er að
því að ljúka við
nauðasamninga
félagsins. Benedikt
var fram-
kvæmdastjóri hjá Atorku og þar áður
framkvæmdastjóri Parlogis, dótt-
urfélags Atorku Group.
Aftur til Atorku
ÞEIM bönkum og fjármálafyr-
irtækjum í Bandaríkjunum fjölgar
enn sem ramba á barmi gjaldþrots.
Í gærkvöldi óskaði bankinn CIT
Group eftir svonefndri gjald-
þrotavernd, eða greiðslustöðvun á
meðan verið er að endurskipu-
leggja reksturinn. Hefur meirihluti
lánadrottna fallist á að lækka
skuldir bankans um 10 milljarða
dollara. Á vef Bloomberg kom fram
að fyrir helgi gerði CIT Group
samninga við Goldman Sachs og
kaupsýslumanninn Carl Icahn. Mun
Goldman Sachs halda lánalínu op-
inni og Icahn býðst til að lána bank-
anum um 1 milljarð dollara í
lausafé, eða 124 milljarða króna.
Alls hafa 115 bankar í Bandaríkj-
unum orðið fórnarlömb fjár-
málakreppunnar en níu bættust í
hópinn fyrir helgi þegar stjórnvöld
tóku yfir banka undir hatti FBOP
samsteypunnar.
Fleiri bandarískir
bankar í vanda
● FÆREYSKI Eik bankinn tapaði 100
milljónum danskra króna á fyrstu níu
mánuðum ársins, jafnvirði 2,4 milljarða
króna. Uppgjör fyrir þriðja ársfjórðung
liggur fyrir en þá tapaði bankinn 31 millj-
ón danskra króna, eða um 750 millj-
ónum króna. Á síðasta ári tapaði bank-
inn 33 milljónum danskra króna á fyrstu
níu mánuðum, þar af 23 milljónum á
þriðja ársfjórðungi. Í tilkynningu til kaup-
hallar kemur fram að Eik hafi fengið
framlag úr sjóði sem dönsk stjórnvöld
settu á stofn vegna fjármálakreppunnar.
Eikin færeyska tapaði
2,4 milljörðum króna
● FÉLAGIÐ HOLT Funding 2008-1 Limi-
ted, sem er vegum gamla Íslandsbank-
ans og stofnað með heimilisfesti í Du-
blin á sínum tíma, hefur stefnt Exista,
samkvæmt tilkynningu til Kauphallar.
Er félagið nú í höndum skilanefndar
Glitnis. Krafist er greiðslu frá Exista
upp á 19 milljarða króna vegna lána-
samnings sem upphaflega var gerður
við Íslandsbanka hinn fyrri, síðar Glitni.
Í tilkynningunni segir að Exista muni
taka til varna í málinu þar sem félagið
hafi gert upp kröfu HOLT Funding með
skuldajöfnuði. bjb@mbl.is
HOLT Funding krefur
Exista um 19 milljarða
Í erindi Helga Tómassonar kom
fram að sögulega séð væri jafn-
an gripið til verðtryggingar í ein-
hvers konar neyðarástandi, eftir
styrjaldir eða þegar bráðavandi
myndast í ríkisfjármálum. Í
frelsisstríði Bandaríkjanna árið
1780 greip Massachusetts-ríki til
verðtryggingar með góðum ár-
angri. Finnar gáfu út verðtryggð
ríkisskuldabréf í lok síðari
heimsstyrjaldarinnar. Mikið er
rætt um skuldastöðu bandaríska
ríkisins þessa dagana, en Willi-
am C. Dudley hjá Seðlabanka
Bandaríkjanna í New York hvatti
nýverið til þess í ræðu að
bandaríska ríkið myndi fjár-
magna sig í auknum mæli með
verðtryggðum bréfum. Slíkt væri
einfaldlega ódýrara fyrir skatt-
borgara.
Gripið til verðtryggingar í neyðarástandi