SunnudagsMogginn - 20.12.2009, Qupperneq 40

40 20. desember 2009
H
já flestum snúast jólin um
hefðir. Sérstaklega eru
margir fastheldnir á jóla-
matinn en því er ekki fyrir
að fara hjá fjölskyldu nokkurri í miðbæ
Reykjavíkur. Reyndar leggja hjónin
Pjetur Þ. Maack og Ragnheiður Ólafs-
dóttir og dætur þeirra Margrét Erla og
Vigdís Perla áherslu á að vera aldrei með
sama réttinn tvisvar á aðfangadags-
kvöld. Skipst er á að elda og fá hinir
ekki að vita hver jólamaturinn er fyrr en
hann er borinn á borð.
„Síðan stelpurnar komust til vits og
ára er hefðin sú að við eldum alltaf til
skiptis, annaðhvort ég, þær saman eða
Ragnheiður,“ segir Pjetur. „Og það eru
óskrifaðar reglur að það má aldrei vera
eitthvað sem við höfum prófað áður og
það er leyndarmál fyrir öllum hinum
hvað verður í matinn.“ Þessi siður byrj-
aði þegar Ragnheiður var að vinna í
barnafatabúð og þurfti að vinna á að-
fangadag. Pjetur vissi að hún yrði þreytt
eftir daginn svo hann bauðst til að elda.
Ragnheiður þráspurði hvað hann ætlaði
að hafa í matinn. „Það endaði með því
að ég sagðist ætla að hafa pastarétt. Ég
hélt hún ætlaði að kyrkja mig,“ segir
Pjetur og Ragnheiður bætir við að hún
hafi sagt Pjetri að sér þætti það nú ekki
jólalegur matur. „En svo er það sá réttur
sem hefur lifað lengst,“ segir Pjetur en
rétturinn er eldaður reglulega, þótt
hann hafi aldrei aftur verið borinn fram
á jólunum. „Svo þegar Margrét var lítil
fórum við stundum saman tvö í kirkju
og þá var Ragnheiður með eitthvað sem
við vissum ekki hvað var. Þannig þró-
aðist þetta.“
Þótt aðalrétturinn sé breytilegur milli
ára er meðlætið oft það sama, hrísgrjón
með osti og cheyenne-pipar og basil-
jólasalat úr bókinni Matarást, en að auki
er alltaf sami eftirrétturinn: Heima-
tilbúinn ís með muldum kónga-
brjóstsykri.
Skemmtilegast að láta koma sér á óvart
Dæmi um jólamat síðustu ára eru dá-
dýrakjöt og fjórar útfærslur af humri.
Síðustu jól sáu Margrét og Vigdís um að
elda og voru þær þá með sveppafylltan
krónhjört, vafðan inn í parmaskinku og
borinn fram með karamellusósu. Það er
því aldrei skipst á að hafa hamborg-
arhrygg, rjúpur og hangikjöt. „Við för-
um í svo mörg jólaboð að ég held að ef
við værum líka að borða hefðbundinn
jólamat á aðfangadagskvöld þá væri það
of mikið af reyktu og söltuðu,“ segir
Margrét. Ekki er alveg komið á hreint
hver eldar matinn þessi jólin. „Ragn-
heiður átti að sjá um að elda en svo eru
stelpurnar búnar að panta! Þeim finnst
þetta svo gaman,“ segir Pjetur.
Greinilegt er að þau taka það mjög al-
varlega að maturinn eigi að vera leynd-
armál fram á síðustu stundu því þegar
Margrét spyr hvort hún megi segja þeim
eitt í sambandi við matinn sem hún
hefur í hyggju að elda fær hún einróma
nei! frá foreldrum sínum. Stundum nær
þó forvitnin tökum á þeim. Spurð
hvernig gangi að halda aðalréttinum
leyndum segir Vigdís að á aðfangadag
geri Ragnheiður sér iðulega erindi inn í
þvottahúsið sem er inn af eldhúsinu.
„Þá er ég að athuga hvort ég geti ekki
aðstoðað eitthvað,“ afsakar Ragnheiður.
„Nei, þú ert að forvitnast!“ segir Pjetur.
Þau sammælast þó um að skemmtilegast
sé að vita ekkert og láta koma sér á
óvart.
Mokk, Mock og Moach
Á jóladag hefur fjölskyldan þá hefð að
taka saman upp jólakortin. „Þá koma
allir upp í hjónarúm og leggjast hlið við
hlið,“ segir Pjetur – „í nýju jólanáttföt-
unum“, skýtur Vigdís inn í. „Við erum
orðnar aðeins of stórar og fyrirferð-
armiklar fyrir þetta,“ segir Margrét og
hlær en Pjetur heldur frásögninni áfram:
„Og ég held uppi umslagi og þá er gisk-
að á frá hverjum kortið er. Þetta er
svona þriggja tíma prósess. Það er verið
að reyna að lesa í skriftina og vitlausa
stafsetningu,“ segir hann en yfirleitt er
einhver sem stafsetur ættarnafn þeirra
vitlaust eða skrifar rangt götuheiti.
„Uppáhaldið mitt er Moach,“ segir Mar-
grét um eftirminnilegustu útfærsluna af
Maack.
Fjölskyldunni finnst skemmtilegt að láta koma sér á óvart á jólunum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Aldrei sami
jólamatur-
inn tvisvar
Pjetur, Ragnheiður, Margrét Erla og
Vigdís Perla hafa þá óvenjulegu hefð
á aðfangadag að prufa nýjan aðalrétt
hvert ár. Þau skiptast á að elda og er
réttinum haldið leyndum fyrir hinum
í fjölskyldunni fram á síðustu stundu.
Ylfa Kristín K. Árnadóttir ylfa@mbl.is
Matur
Tíu ár verða í janúar frá því að
Ostabúðin við Skólavörðustíg
hóf rekstur og allan þann tíma
hefur heitreykt gæsabringa ver-
ið meðal vinsælustu söluvara
verslunarinnar. „Salan á bring-
unni hefur bara aukist og auk-
ist,“ segir Jóhann Jónsson, eig-
andi búðarinnar. „Það er rosa-
legur fjöldi sem mætir hér hjá
okkur í desember til að kaupa
jólaforréttinn og þar er gæsa-
bringan mjög ofarlega á blaði.“
Af öðrum vinsælum forréttum
má nefna hrossafilé og grafið
ærfilé sem hvort tveggja er eft-
irsótt af viðskiptavinum búð-
arinnar.
Jóhann mælir með hindberja-
vinaigrette sem sósu á heit-
reyktu gæsabringuna en hvort
tveggja er búið til frá grunni af
matreiðslumönnum Ostabúð-
arinnar. „Við fáum heilar gæsir
inn til okkar sem við tökum al-
veg í sundur og nýtum eins og
hægt er í t.d. gæsalifrarterrín,
gæsalæri eða gæsalifrarpaté.“
Jóhann segist ekki í vandræðum
með að fá hráefni í vinnsluna.
„Það hefur verið mikið framboð
af gæs enda er gæsastofninn
mjög stór og fer stækkandi.“
Undanfarið hefur verið há-
annatími hjá Jóhanni, ekki bara
vegna forréttanna heldur hefur
starfsfólk staðið í ströngu við að
útbúa gjafakörfur sem eru vin-
sælar fyrir jólin.
Hann segir ekkert lát hafa
orðið á sölunni þrátt fyrir
kreppuna. „Þvert á móti finnum
við að fólk sparar gjarnan við sig
að fara út að borða og heldur
góð matarboð í heimahúsum í
staðinn. Þá kostar forréttur hjá
okkur ekki nema brot af því sem
sambærilegur réttur á veitinga-
stað kostar. Fólk sækir líka
meira í íslenskar vörur en áður.
Þannig selst okkar gæsalifrar-
paté miklu frekar en „foie gras“
sem við flytjum inn frá Frakk-
landi og erum líka með til sölu.“
Freisting Frónbúans
Heitreykt gæsabringa
Heitreykt gæsabringa hefur verið vinsæll forréttur yfir hátíðirnar.
Morgunblaðið/Golli