Morgunblaðið - 29.12.2009, Qupperneq 26

26 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 2009
UPPHAF Icesave-
málsins má rekja til
samkomulags sem
ríkisstjórn Íslands
gerði 16. nóvember
2008, við Evrópusam-
bandið undir forustu
Frakklands og fyrir
hönd Breta og Hol-
lendinga. Til þessa
samkomulags hefur
gjarnan verið vísað
sem Brussel-
viðmiðanna. Ætlunin var að þessi
viðmið yrðu lögð „til grundvallar
frekari samningaviðræðum“ og þau
eru:
1. Ríkisstjórn Íslands hefur átt
viðræðufundi með stofnunum Evr-
ópusambandsins og hlutaðeigandi
aðildarríkjum þess um skuldbind-
ingar Íslands samkvæmt samn-
ingnum um Evrópska efnahags-
svæðið að því er tekur til
tilskipunar um innistæðutryggingar
94/19/EB. Aðilar komu sér saman
um að tilskipunin um innistæðu-
tryggingar hefði verið felld inn í
löggjöfina um Evrópska efnahags-
svæðið í samræmi við samninginn
um Evrópska efnahagssvæðið og
gilti því á Íslandi með sama hætti
og hún gildir í aðildarríkjum Evr-
ópusambandsins.
2. Viðurkenning allra aðila á
þessari lagalegu stöðu greiðir fyrir
skjótri niðurstöðu samninga-
viðræðna þeirra sem nú standa yfir
um fjárhagsaðstoð við Ísland, þ.m.t.
við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn. Þess-
ar samningaviðræður skulu fara
fram með samhæfðum og sam-
ræmdum hætti og skal þar tekið til-
lit til hinna erfiðu og fordæmislausu
aðstæðna sem Ísland er í og knýj-
andi nauðsynjar þess að ákveða ráð-
stafanir sem gera Íslandi kleift að
endurreisa fjármála- og efnahags-
kerfi sitt.
3. Stofnanir Evrópusambandsins
og Evrópska efnahagssvæðisins
munu taka áframhaldandi þátt í
þessu ferli sem fer fram í samráði
við þær.
Meginniðurstaða þessara við-
ræðna var, að íslensk löggjöf um
innistæðutryggingar er í fullu sam-
ræmi við kröfur ESB, eins og þær
birtast í Tilskipun 94/19/EB. Jafn-
framt er þarna rætt um fjárhags-
aðstoð við Ísland og áframhaldandi
stuðning ESB og EES við landið. Í
framhaldi af samkomulaginu um
Brussel-viðmiðin, samþykkti Al-
þingi 5. desember 2008 eftirfarandi
þingsályktun:
>> Alþingi ályktar að fela rík-
isstjórninni að leiða til lykta samn-
inga við viðeigandi stjórnvöld vegna
innistæðna í útibúum íslenskra við-
skiptabanka á Evrópska efnahags-
svæðinu á grundvelli þeirra sameig-
inlegu viðmiða sem aðilar hafa
komið sér saman um. <<
Hér er skýrt talað um að grund-
völlur samninganna skuli vera
Brussel-viðmiðin. Ríkisstjórninni
mátti því vera fullljóst hvert umboð
hennar var til samningaviðræðna
við Breta og Hollendinga. Áður en
til samninga var haldið hefðu samn-
ingamenn átt að glöggva sig á þeim
ákvæðum stjórnarskrárinnar sem
varða verkefnið. Hvað ætli stjórn-
arskráin hafi að segja um samninga
við önnur ríki, fjárskuldbindingar
ríkisins eða skattamál? Stjórn-
arskráin segir:
21. gr. Forseti lýðveldisins gerir
samninga við önnur ríki. Þó getur
hann enga slíka samn-
inga gert, ef þeir hafa í
sér fólgið afsal eða
kvaðir á landi eða land-
helgi eða ef þeir horfa
til breytinga á stjórn-
arhögum ríkisins, nema
samþykki Alþingis
komi til.
40. gr. Engan skatt
má á leggja né breyta
né af taka nema með
lögum. Ekki má heldur
taka lán, er skuldbindi
ríkið, né selja eða með
öðru móti láta af hendi neina af
fasteignum landsins né afnotarétt
þeirra nema samkvæmt lagaheim-
ild.
77. gr. Skattamálum skal skipað
með lögum. Ekki má fela stjórn-
völdum ákvörðun um hvort leggja
skuli á skatt, breyta honum eða af-
nema hann. Enginn skattur verður
lagður á nema heimild hafi verið
fyrir honum í lögum þegar þau at-
vik urðu sem ráða skattskyldu.
Ríkisstjórninni er því óheimilt að
gera samninga við önnur ríki,
skuldbinda ríkið fjárhagslega, eða
skapa þegnunum skattakvaðir, án
heimildar Alþingis. Ef ríkisstjórnin
hefur samningsumboð frá Alþingi,
verður að fara eftir þeim skilmálum
sem fólgnir eru í umboðinu. Allar
gjörðir ríkisstjórnar sem fela í sér
fjárskuldbindingar umfram heim-
ildir Alþingis eru ógildar.
Með þetta veganesti gerði rík-
isstjórnin samninga 5. júní 2009,
sem oftast eru nefndir Icesave-
samningar. Þeim fylgdi rík-
isstjórnin eftir með lagafrumvarpi
um ábyrgð á greiðslum samkvæmt
þeim. Við skoðun kom í ljós að Ice-
save-samningarnir voru svo stór-
lega gallaðir að Alþingi samþykkti
ábyrgðina með veigamiklum skil-
yrðum.
Öllum má vera ljóst, að gerð Ice-
save-samninganna var brot á
stjórnarskránni. Til að brjóta gegn
stjórnarskránni er ekki nauðsynlegt
að setja ólögleg lög, eins og sumir
virðast telja. Icesave-samningarnir
brjóta gegn stjórnarskránni og eru
þess vegna ólöglegir. Jafnframt eru
allar síðari gerðir, sem Icesave-
samningunum eru viðkomandi,
einnig ólöglegar. Hér er ég að vísa
til ábyrgðarlaganna (96:2009) frá 2.
september 2009 og nýs samnings
við Bretland og Holland sem gerður
var 19. október 2009.
Staðan er því þannig að engir lög-
legir samningar eru í gildi um
greiðsluskyldu Íslands á Icesave-
reikningunum, enda er algerlega
ólöglegt samkvæmt regluverki Evr-
ópska efnahagssvæðisins að aðild-
arríki EES taki ábyrgð á innistæðu-
tryggingum fjármálafyrirtækja. Al-
þingi verður sjálft að koma þessum
málum á hreint, með niðurfellingu
ábyrgðarlaganna (96:200). Ekki er
þörf á að dómstólar fjalli um málið –
Alþingi er fullmáttugt til að loka
málinu.
Icesave-samning-
arnir brjóta gegn
stjórnarskránni
Eftir Loft Altice
Þorsteinsson
Loftur Altice
Þorsteinsson
»Ríkisstjórninni er
óheimilt að gera
samninga við önnur ríki,
skuldbinda ríkið fjár-
hagslega, eða skapa
þegnunum skattakvaðir,
án heimildar Alþingis.
Höfundur er verkfræðingur
og vísindakennari.
ÞESSI skrif eru svar við harð-
orðum greinum frá Jóhanni Páli Sím-
onarsyni og Guðmundi Karli Jóns-
syni í Morgunblaðinu 17. og 19.
desember sl., sem beinast gegn okk-
ur undirrituðum og greinaskrifum
okkar um miðborgarbyggð í Vatns-
mýri og skyld skipulagsmál í höf-
uðborginni. Við höldum okkur við
málefnin en svörum ekki persónu-
legum árásum og dylgjum þeirra fé-
laga.
Það er staðreynd að borgin greiðir
niður innanlandsflugið stórlega,
sennilega um a.m.k. tvo milljarða kr.
árlega og ríkið þar með um a.m.k.
einn milljarð á ári vegna þess að ekki
er innheimt leiga fyrir lóðina undir
flugvellinum. Þessu reyndu tvímenn-
ingarnir ekki að svara.
Það er einnig staðreynd að lítill
minnihluti notar innanlandsflugið
svo nokkru nemi eða um 9% lands-
manna og það er náttúrlega ósann-
gjarnt að 91% Íslendinga, sem fljúga
sjaldan eða aldrei, niðurgreiði flugið
fyrir þá fáu sem fljúga. Þessu reyndu
tvímenningarnir ekki að svara.
En hvernig rökstyðjum við það að
þétt og blönduð miðborgarbyggð í
Vatnsmýri bæti hag allra lands-
manna?
Í fyrsta lagi gerir brottflutning-
urinn kleift að byggja þétta og bland-
aða byggð í Vatnsmýri fyrir a.m.k.
45.000 íbúa og störf og við það stöðv-
ast stjórnlaus útþensla byggðar, víta-
hringur bílasamfélagsins rofnar og
skilyrði skapast fyrir skilvirka og
umhverfisvæna menningarborg: á 20
árum gæti akstur á höfuðborg-
arsvæðinu, sem nú kostar um 200
milljarða kr. á ári, minnkað um allt
að 40% með hlutfallslegum sparnaði
fjármuna og minnkun útblásturs og
mengunar.
Í öðru lagi gæti Reykjavíkurborg
selt lóðir sínar í Vatnsmýri fyrir
a.m.k. 70 milljarða kr. og notað þá
peninga m.a. til að grynnka á skuld-
um borgarinnar og létta skattbyrði
Reykvíkinga.
Í þriðja lagi gæti ríkið selt lóðir
sínar í Vatnsmýri fyrir a.m.k. 35
milljarða og gert fyrir það nútíma-
legt vegakerfi frá Reykjavík að
Borgarnesi, að Selfossi og að Leifs-
stöð ásamt nauðsynlegum endur-
bótum á stofnbrautakerfinu á höf-
uðborgarsvæðinu sjálfu. Það myndi
bæta hag allra landsmanna vegna
þess að á þessu Suðvesturhorni
landsins verða nú um 70% af öllum
alvarlegum umferðarslysum á Ís-
landi.
Um sjúkraflugið er það að segja að
gert er ráð fyrir að öllum bráða-
tilfellum sé sinnt með þyrlum og
skiptir fjarlægð frá miðstöð innan-
landsflugsins engu máli.
Við ættum ekki að þurfa að berjast
fyrir svo sjálfsögðum og mikils-
verðum hagsmunum höfuðborg-
arinnar, það ættu borgarfulltrúar og
alþingismenn Reykvíkinga að gera,
en við munum standa vaktina meðan
þeir gera það ekki.
Nú áforma samgönguyfirvöld nýja
flugstöð í Vatnsmýri fyrir milljarða
kr., flugstöð, sem þau kalla sam-
göngumiðstöð til þess eins að breiða
yfir þann augljósa tilgang sinn að
festa flugvöllinn í sessi. Borgaryf-
irvöld verða að koma í veg fyrir þá
gjörð.
Kjósendur munu fylgjast vel með
frambjóðendum í aðdraganda kosn-
inganna í vor, m.a. til að kanna
hvernig þeir standa sig í þessu stóra
máli við gerð nýs aðalskipulags
Reykjavíkur á næsta ári.
Borg í Vatnsmýri
– allra hagur
Eftir Einar Eiríksson,
Gunnar H. Gunnarsson og
Örn Sigurðsson
» Það er ósanngjarnt
og óviðunandi að
Reykjavíkurborg og rík-
ið niðurgreiði innan-
landsflugið um a.m.k.
þrjá milljarða kr. fyrir
fámennan hóp flug-
farþega.
Einar Eiríksson
Höfundar eru í framkvæmdastjórn
Samtaka um betri byggð.
Gunnar H. Gunnarsson Örn Sigurðsson
HAUSTIÐ 2008 kom
kallið. Lengi hafði ís-
lenskt samfélag borið í
sér kynlega feigð enda
hvergi á byggðu bóli
vaðið uppi önnur eins
auragirnd og efn-
ishyggja, oflæti og fífl-
dirfska, sérgæska og
spilling. Ólyfjan sjálf-
hverfunnar hafði verið
laumað í sálarkerald
þjóðarinnar. Nú hefur dauðans vatni,
fúlu og daunillu, verið ausið upp úr
kerinu góða en á botninum sitja sem
fastast dreggjar sjálfhverfunnar.
Ílátið þarf að skola, ef það á að geta
borið lífsins vatn, en synd er að segja
að þrifin gangi þrautalaust. Klíkur
liðinnar tíðar mala dægrin löng,
áfjáðar í að verja forréttindi og sér-
hagsmuni. Eðaldæmi um það eru
sjálfsprottnar auðlindir lands og
sjávar.
Árum saman hafa sægreifar fengið
frið til að veðsetja, leigja og selja
óveiddan fisk. Þannig hefur margur
lukkuriddarinn fengið morð fjár til
að leggjast í brask en útgerðin sokkið
í skuldir. Nú sem fyrr er rekið upp
ramakvein ef minnst er á að þjóðin
eigi nytjastofna Íslandsmiða og fái af
þeim réttmæta rentu. Ámáttlegast
emjar þó skjaldborg útgerðarvalds-
ins á Alþingi Íslendinga, skipuð
sveinum og meyjum úr Framsóknar-
og Sjálfstæðisflokki. Ekki svíður
þeim sárt að þjóðareignin geti gengið
kaupum og sölum og jafnvel fallið í
hendur lánardrottnum.
Enn er bitist um dýrmæta orku
Ísalands. Þröngar valdaklíkur innan
Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks
hafa makkað um að færa einkaaðilum
gróðann af orkulindum Reykjanes-
skaga. Síðast fékk tæpur þriðjungs-
hlutur í HS orku að fjúka. Til að hann
gæti runnið í hendur
Magma Energy, kan-
adísku fyrirtæki í tap-
rekstri, þurfti gjafverð,
þar af 70 prósent með
sjö ára kúluláni frá selj-
andanum, Orkuveitu
Reykjavíkur. Til gjörn-
inganna var stofnað
sænskt skúffufyrirtæki,
gagngert til að snúa á
lög um að íslensk orku-
fyrirtæki séu forboðin
fyrirtækjum utan Evr-
ópska efnahagssvæð-
isins. Enn fá myrkraverkin að
standa.
Nú eru sjálfir frumherjar einka-
framtaksins í íslenska orkugeiranum,
Geysir Green Energy, komnir í slík-
ar ógöngur að 57 prósenta hlutur í
HS orku gæti gengið þeim úr greip-
um, að hluta eða í heild. Hver skyldi
þá hreppa hnossið? Ekki er að efa að
eftir eigin afrek telur Geysir Green
Energy einkaframtakinu best treyst-
andi. Væri ekki eftir öðru að Magma
Energy fengi meirihluta í HS orku á
silfurfati?
Enn er streist á móti því að ís-
lenskar orkulindir verði nýttar á ný-
stárlegri, fjölbreyttari, vistvænni og
ábatasamari vegu. Ekki eru Lands-
virkjun, Þeistareykir, Orkuveita
Reykjavíkur og HS orka til stórræð-
anna enda flest í úlfakreppu. Þeim
mun minna svigrúm hefur þjóðarbúið
til að sitja uppi með orkusugur á af-
leitum kjörum. Fyrirhuguð orkuöfl-
un á þremur vænlegustu jarð-
varmasvæðum Norðausturlands − á
Þeistareykjum, í Kröflu og Bjarnar-
flagi − dygði engan veginn til að
knýja 346 þúsund tonna álver á
Bakka. Eins þykir sýnt að jarðvarmi
Suðvesturlands hrökkvi skammt ef
360 þúsund tonna álver á að rísa í
Helguvík.
Sýnu meiri búhyggindi væru að
virkja orku handa öðrum og þurft-
arminni fyrirtækjum en tröllauknum
álverum. Þá fengi þjóðin fleiri og fjöl-
breyttari störf til frambúðar, að
minnsta kosti meira fyrir hvert
megavatt en hingað til. Græn orka og
svalt loftslag þykja jú kjörin til
gagnavistunar. Er þá margt ótalið
sem skilað getur drjúgri björg í bú,
svo sem ylrækt, sólarkísiliðja, met-
anólvinnsla og kaplagerð.
Nú verður hreint og tært vatn æ
dýrmætara. Þá ætlar Landsnet sér
að leggja Suðvesturlínu yfir vatnsból
höfuðborgarsvæðisins. Hefur ekki
nóg verið syndgað upp á náðina í
gjöfulu landi?
Margar eru sérhagsmunaklíkur
Ísalands en fáar þröngsýnni en Sam-
tök atvinnulífsins. Ekkert er þeim
kærkomnara en orkuöflun til ein-
hæfrar álbræðslu og ekkert er þeim
klaksárara en auðlindaskattur til
þurfandi þjóðar nema vera skyldi
leigugjald fyrir kvótann. Í slíkri of-
dekrun auðvaldsins virðast fornir
fjendur nú eiðsvarnir fóstbræður:
Samtök atvinnulífsins og Alþýðu-
samband Íslands. Þeirra forkólfar
hafa gengið undir jarðarmen og
blandað saman blóði, staðráðnir í að
deila og drottna.
Nú, þegar hreinsa þarf sálarkerald
þjóðarinnar, er ekki flóafriður fyrir
klíkum horfins tíma. Með glýju í aug-
um vilja þær ólmar halda dreggjum
sjálfhverfunnar í kerinu góða og
brugga þar görótt seyði. Ætli slíkar
örlagadísir séu til heilla nú þegar
þjóðarsálin þarf á lífsins elixír að
halda?
Örlagadísir Ísafoldar
Eftir Einar
Sigmarsson »Nú þegar hreinsa
þarf sálarkerald
þjóðarinnar er ekki flóa-
friður fyrir klíkum horf-
ins tíma.
Einar Sigmarsson
Höfundur er íslenskufræðingur.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn