Morgunblaðið - 23.08.2010, Blaðsíða 26

26 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. ÁGÚST 2010
✝ Ágúst HörðurHelgason fæddist
á Sauðárkróki 13.
febrúar 1927. Hann
lést á LH Fossvogi 6.
ágúst 2010.
Foreldrar Harðar,
kenndir við Sólvang á
Akureyri, voru Helgi
Ólafsson, f. 10. októ-
ber 1899, d. 13. maí
1976, kennari á Sauð-
árkróki og Akureyri,
síðar búsettur í
Reykjavík, og Valý
Þ.Á. Ágústsdóttir, f.
23. júní 1904, d. 19. janúar 1999,
húsmóðir á Sauðárkróki og Ak-
ureyri, síðar í Reykjavík. Systkini
Harðar eru: 1) Herdís, f. 10. júlí
1928, 2) Ólafur Haukur, f. 11. apríl
1930, d. 31. október 2006, 3) Hall-
dóra, f. 15. apríl 1932, d. 7. febrúar
2005, 4) Guðlaugur, f. 24. janúar
1934, 5) Anna, f. 13. janúar 1936, 6)
Hálfdán, f. 24. nóvember 1937 og 7)
Gizur Ísleifur, f. 23. mars 1942.
Maki I: 1957, Kristín Björnsdóttir
Axfjörð, f. 23. nóvember 1925, d. 14.
júní 1988. Þau skildu.
Maki II: 1959, Marjorie Joyce, f.
mennt lækningaleyfi og viðurkenn-
ing sem sérfræðingur í
fæðingarhjálp og kvensjúkdómum
1959. Amerískt læknapróf í Mary-
land 1961 og í Texas 1967. Við-
urkenndur sérfræðingur í meina-
fræði í Bandaríkjunum 1963. Lauk
sérfræðiprófi í húðsjúkdómameina-
fræði (dermatopathology) 1981, við-
urkennt af American Board of Der-
matology og American Board of
Pathology. Námskeið í kjarnlækn-
isfræði við U.S. Naval Medical Scho-
ol í Bethesda í Maryland 1964.
Starfsferill: Héraðslæknir í Súðavík-
urhéraði 1953, aðstoðarlæknir við
Union Memorial Hospital 1963-1965.
Fyrsti aðstoðarlæknir við Veterans
Administration Hospital í Houston,
Texas við rannsóknir á lungnasjúk-
dómum 1965-1969. Sérfræðingur í
meinafræði við Memorial Hospital
System frá 1969. Aðstoðarprófessor
í meinafræði við Baylor University
College of Medicine í Houston 1965-
1969 og aðstoðarprófessor í klín-
ískri meinafræði við sama skóla frá
1969. Forstöðumaður School of
Medical Technology við Memorial
Hospital System 1973-1977 og for-
stöðumaður líffærameina-
fræðideildar sömu stofnunar frá
1977.
Útfararguðsþjónusta Harðar fór
fram frá Fossvogskapellu 9. ágúst
síðastliðinn og minningarguðsþjón-
usta frá St. Paul’s United Methodist
Church í Houston, Texas 16. ágúst.
Blakeman, fædd og
uppalin í Birkenhead
við ána Mersey á Eng-
landi, ljósmóðir og
svæfingarhjúkr-
unarfræðingur, f. 30.
júlí 1926, d. 2005.
Dætur þeirra: a) Kol-
brún, f. 14. september
1958, verslunarkona í
Houston, b) Þórunn, f.
14. ágúst 1960, rann-
sóknartæknifræð-
ingur við Baylor Col-
lege of Medicine í
Houston, Texas, og c)
Sigríður, f. 7. april 1964, ráð-
stefnustjóri í Dallas, Texas.
Námsferill: Hörður útskrifaðist
sem stúdent frá Menntaskólanum á
Akureyri 1946. Nám í læknisfræði
við Háskóla Íslands 1946-1953, cand.
Med. þaðan 1953. Námskandidat á
Herrick Memorial Hospital í Berke-
ley í Kaliforníu 1954-1955; aðstoð-
arlæknir á John Hopkins Hospital í
Baltimore 1955-1956 og á Baltimore
City Hospital 1956-1959. Sérnám á
meinafræðideild sama sjúkrahúss
1959-1961 og á Union Memorial Ho-
spital í Baltimore 1961-1963. Al-
Við vorum átta Sólvangssystkinin á
Akureyri. Hörður Ágúst fæddist á
Sauðárkróki og var elstur af þremur
systkinum, sem fæddust þar. Sem
elsta systkini hafði Hörður mikil og
varanleg áhrif á okkur, sem yngri vor-
um, bæði hvað snerti náms- og lífs-
stefnu.
Foreldrar okkar voru traustir upp-
alendur, sem með sanngjörnum aga
lögðu áherslu á reglufestu og trú-
mennsku. Við nutum einnig afa og
ömmu á æskuheimilinu, sem auðguðu
enn frekar lífssýn okkar með umburð-
arlyndi og væntumþykju.
Hörður varð stúdent frá MA 1946
og innritaðist í læknisfræði við HÍ
sama ár.
Að loknu námi í læknisfræði hér
heima, fór Hörður til Bandaríkjanna
til frekara náms, fyrst sem náms-
kandidat við Herrick Memorial Ho-
spital í Berkeley í Kaliforníu, en síðar
m.a. við John Hopkins Hospital í Balti-
more.
Hörður fékk almennt læknaleyfi
1959 og viðurkenningu sem sérfræð-
ingur í fæðingarhjálp og kvensjúk-
dómum sama ár. Ennfremur tók
Hörður amerísk læknapróf og fékk
lækningaleyfi í fylkjunum Maryland
og Texas. Rannsóknarstörf á sviði
læknisfræðinnar urðu honum stöðugt
hugleiknari, og svo fór, að ævistarf
hans varð lengst af á sviði meinafræði,
en hann fékk ameríska viðurkenningu
sérfræðings í meinafræði 1963.
Hörður var að upplagi góður kenn-
ari og varð snemma aðstoðarprófessor
í almennri og klíniskri meinafræði við
Baylor University College of Medcine
í Houston í Texas og var um tíma for-
stöðumaður fyrir School of Medical
Technology við Memorial Hospital
System í Houston. Hann var forstöðu-
maður líffærameinafræðideildar sömu
stofnunar frá 1977 þar til hann lét af
störfum sökum aldurs.
Sem ungur maður var Hörður góð-
ur fimleika- og sundmaður og var oft í
sigurliði MA í blaki. Fram til hins síð-
asta hugsaði Hörður mikið um hollustu
og heilbrigði, enda hélt hann líkama og
anda í góðu ástandi með markvissri
þjálfun og nákvæmu fæðuvali. Hörður
stundaði reglulega æfingar samkvæmt
ævafornu kínversku kerfi, Tai Chi,
sem leggur til grundvallar hugleiðslu
samfara öguðum líkamshreyfingum. Á
yngri árum hafði Hörður yndi af dansi,
og fyrir nokkru tók hann upp þráðinn
að nýju og innritaðist í dansskóla sér til
ómældrar ánægju.
Hörður var alla tíð í góðum
tengslum við ættingja og fjölskyldu á
Íslandi. Hann fylgdist vel með öllu sem
ritað var um íslensk málefni í dagblöð-
um vestan hafs og sendi oft úrklippur,
þar sem fjallað var um íslensk þjóðmál
og, upp á síðkastið, um íslensk efna-
hagsmál.
Hörður kom reglulega til Íslands og
dvaldi oftast þrjár vikur í senn. Síðast
kom hann til Íslands 7. júlí en hafði að-
eins dvalið rúman sólarhring í Reykja-
vík á heimili Herdísar systur okkar,
þegar hann veiktist skyndilega og var
lagður inn á sjúkrahús með bráða
lungnabólgu. Dætur Harðar, Kolbrún,
Þórunn og Sigríður og dótturdóttirin
Barbara Birna, komu til Íslands til að
vera við sjúkrabeð föður síns og afa, en
Hörður andaðist á gjörgæsludeild LH í
Fossvogi 6. ágúst.
Kæri bróðir, ég kveð þig á sama hátt
og bróður okkar Ólaf – þangað til næst.
Guðlaugur Helgason.
Á bernskuheimili mínu á Siglufirði
var rætt um Hörð frænda af miklum
hlýhug og virðingu. Ég fékk strax sem
barn mikið álit á honum þó að ég hefði
aldrei borið hann augum. Hann var
búsettur í fjarlægri heimsálfu og lang-
ferðir á þeim árum voru fátíðar. Þetta
jákvæða viðhorf úr foreldrahúsum átti
ekki eftir að breytast þegar ég hitti
Hörð og kynntist honum síðar á æv-
inni. Um eða eftir 1980 kom Hörður til
Íslands með nokkurra ára millibili og
eftir að hann varð sjötugur árið 1997
og hættur vinnu kom hann nær ár-
lega. Vinátta foreldra minna og hans
efldist við þessi auknu samskipti og
segja má að þau hafi beðið spennt eftir
Herði þegar hann boðaði komu sína til
landsins. Þau ferðuðust um landið
saman og lögð var áhersla á að fara
sem víðast. Hörður vildi kynnast land-
inu sínu. Tvívegis komu þau til okkar
Elsu á Miklabæ í Skagafirði og síðar
kom hann til okkar í Reykjavík og
austur í Grímsnes. Við Elsa heimsótt-
um hann tvívegis til Houston og nut-
um gestrisni þeirra hjóna. Á þessum
árum kynntist ég hversu mikill ágæt-
ismaður Hörður var. Mér er sérstak-
lega minnisstætt þegar mamma hélt
upp á 80 ára afmæli sitt 10. júlí 2008 og
systkini mín og makar komu saman
ásamt Herði. Við áttum tvo góða daga
saman í blíðskaparveðri og fórum í
skoðunarferð um Suðurlandið.
Í byrjun júlí síðastliðinn kom Hörð-
ur til landsins og hjá mömmu beið
herbergi hans tilbúið. Við hjónin höfð-
um á orði hversu hraustlegur hann
væri og hann sagði sjálfur að hann
væri betur á sig kominn nú en fyrir
tuttugu árum. En skjótt skipast veður
í lofti. Hörður hafði aðeins verið hér á
landi í tvo daga þegar hann fékk
lungnabólgu sem leiddi hann til dauða
tæplega mánuði síðar. Hörður bjó
stóran hluta ævi sinnar vestur í
Bandaríkjunum en hann unni fóstur-
jörðinni og hér átti hann vini sem
hann vildi halda sambandi við og hér
lágu ræturnar. Ég vil þakka fyrir að
hafa kynnst Herði, þar kynntist ég
manni sem var dagfarsprúður, góð-
viljaður og traustur. Ég vil þakka hon-
um fyrir hans þátt í stofnun minning-
arsjóðs um föður minn og gera það
kleift, ásamt móður minni, að hluti af
stórmerkilegu fornbókasafni föður
míns, sem fór að Hólum í Hjaltadal, er
nú aðgengilegur á netinu. Fyrir hönd
ættingja og vina Harðar færi ég lækn-
um og hjúkrunarfólki á Landspítala í
Fossvogi bestu þakkir fyrir frábæra
umönnun.
Ég bið kærleiksríkan Guð að blessa
dætur hans og dótturdóttur og bið
Drottin að umvefja Ágúst Hörð
Helgason frá Sólvangi kærleiksörm-
um sínum.
Þórsteinn Ragnarsson.
Hörður var elstur átta barna Valýj-
ar ömmu og Helga afa. Þau ólust upp
á kærleiksríku, söngelsku heimili í
húsinu Sólvangi sem stóð ofan við
Lystigarðinn á Akureyri og voru oft
kennd við það hús. Kjörin voru kröpp
og það þurfti dugnað og útsjónarsemi
til að framfleyta svo stórri fjölskyldu
og auk kennslu rak afi búskap á Sól-
vangi. Auk systkinanna átta voru þar
ávallt kostgangarar, skólapiltar úr
menntaskólanum og þar voru Guð-
laug amma og Ólafur afi en Helgi var
eina barn þeirra.
Guðlaug amma var frá Villinganesi í
Lýtingsstaðahreppi og hún var eins
og aðrir Skagfirðingar, glaðlynd og
lífsglöð. Hún klæddist íslenskum bún-
ingi, tók í nefið og gaf seinna út ljóða-
bókina Veikir þræðir. Hennar yndi
var að yrkja vísur og kveðast á. Þessa
vísu orti hún um Hörð:
Tæpt er þetta tímans hjól,
traust á Guði skulum finna.
Honum einum ávallt fól,
alla framtíð vina minna.
Ólafur afi var Jóhannsson úr
Sléttuhlíð. Hann hafði verið kennari í
Skagafirði og hann kenndi Herði og
systkinum hans að lesa og draga til
stafs. Hann sá að mestu um búskap-
inn á Sólvangi. Á sumrin var heyjað á
engjum handan við Eyjafjarðará á
þeim slóðum þar sem Helgi magri
landnámsmaður kveikti elda og helg-
aði sér land. Þar sem vatnið sytrar um
stör og fífu og reyrgresið angar í
hánni ómaði glaðværð Sólvangs-
barnanna Harðar og systkina hans
þegar þau berfætt í rekjunni unnu í
heyskapnum með Ólafi afa. Söngur
þúfutittlinga fyllti loftið og þegar
þykknaði upp mátti heyra lóminn sem
boðaði rigningu. Þegar heyið var
þurrt var hesturinn þeirra, Brúnn,
sprenntur fyrir vagn og töðunni ekið
heim í Sólvang. Hörður var mjög kær
Ólafi afa sínum, það má vera að þján-
ingar afans sem dó úr blöðruhálskirt-
ilssjúkdómi hafi haft áhrif á það að
Hörður lagði fyrir sig læknisfræði.
Það var ávallt mjög kært með þeim
Sólvangssystkinum. Þau komu saman
og glöddust og sungu og varla var
hægt að ímynda sér glæsilegri og
samstæðari systkinahóp. En það var
ekki bara hið ytra. Hörður sýndi stór-
mennsku sína og drenglyndi þegar á
móti blés. Hann var boðinn og búinn
að hjálpa öðrum. Þannig kom hann til
hjálpar Dóru litlu systur sinni, móður
minni, þegar hún lenti í alvarlegum
fjárhagshremmingum vegna sviksemi
vandalausra manna. Þar sem aðrir
höfðu gengið frá kom Hörður og dró
hana upp úr kviksyndinu. Síðustu árin
urðu ferðirnar heim til Íslands fleiri
og alltaf var komið á æskuslóðirnar á
Akureyri því „römm er sú taug er
rekka dregur föðurtúna til“.
Nú þegar við kveðjum Hörð gyllir
síðsumarsólin engjarnar við Eyja-
fjarðará sem fyrr, þegar berfætt börn
tipluðu þar á hamingjudögum æsku
sinnar.
Þorvaldur Friðriksson.
Hörður var léttur í lund og spori
þegar við Herdís tengdamóðir mín
sóttum hann á flugvöllinn í byrjun júlí.
Hann var kominn í sína árlegu heim-
sókn til Íslands og ætlaði að njóta
hvers dags, hverrar stundar. En
skjótt skipast veður í lofti, fáeinum
dögum síðar var hann lagður inn á
spítala með lungnabólgu. Það reyndist
banalegan.
Enda þótt Hörður væri búsettur í
meira en hálfa öld í Bandaríkjunum
var hann alla tíð mikill Íslendingur.
Það var augljóst af samtölum við
hann. Hann hafði mikinn áhuga á ís-
lenskum þjóðmálum og var umhugað
um velferð þjóðarinnar. Margs var að
spyrja á leiðinni í bæinn frá flugvell-
inum í sumar, sem endranær, enda
tók Hörður efnahagskreppuna nærri
sér. Í þessu sambandi man ég hvað
Hörður varð þakklátur þegar ég
kynnti honum undraheim mbl.is um
árið, upp frá því gat hann auðveldlega
fylgst með fréttum að heiman á hverj-
um degi.
Fáa menn hef ég þekkt sem höfðu
þægilegri nærveru en Hörður. Hann
var réttnefndur öðlingur. Hann naut
velgengni í störfum sínum sem læknir
í Bandaríkjunum og komst í álnir.
Eigi að síður barst hann aldrei á,
þvert á móti var alþýðlegri maður
vandfundinn. Örlætið var Herði í blóð
borið og nutu margir góðs af því í
gegnum tíðina.
Eftirminnileg er ferðin um Suður-
land á áttræðisafmæli Herdísar,
tengdamóður minnar og systur Harð-
ar, fyrir tveimur árum. Hörður lék
þar á als oddi. Snaraði sér á striga-
skónum bak við Seljalandsfoss svo
meira en fjörutíu árum yngri menn
máttu hafa sig alla við til að halda í við
hann. Hörður vissi fátt skemmtilegra
en að ferðast um Ísland.
Enda þótt Atlantsálar skildu þau að
mestalla ævi var samband Harðar og
Herdísar alltaf náið. Það einkenndist
af gagnkvæmri virðingu og væntum-
þykju. Við komuna í Auðarstræti tók
alltaf sama athöfnin við. Herdís tæmdi
allt út úr ísskápnum og bar á borð fyr-
ir bróður sinn. Hann hlyti að vera
svangur eftir langt ferðalag. „Elsku
stúlkan,“ sagði hann þá jafnan með
þessum dásamlega ameríska hreim.
„Vertu ekki að hafa svona mikið fyrir
mér, gefðu mér bara heitt vatn.“
Eftir að þau misstu maka sína um
líkt leyti fyrir fimm árum styrktist
samband Herdísar og Harðar enn
frekar, símtölin voru ófá yfir hafið.
Missir hennar er mikill nú. Og þeirra
systkina allra.
Það var ánægjulegt að endurnýja
kynnin við dætur Harðar, Kolbrúnu,
Þórunni og Sigríði og dótturdótturina
Sami, enda þótt tilefnið hefði mátt
vera annað. Við Dóra vottum þeim
okkar dýpstu samúð. Minningin um
góðan dreng lifir.
Orri Páll Ormarsson.
Ágúst Hörður
Helgason
Nú kveð ég vinkonu
mína Helgu Hauks-
dóttur frá Kvíabóli.
Ég var svo lánsöm að vera ráðin til
sveitastarfa hjá henni og eiginmanni
hennar Sigurði Marteinssyni fyrir
rúmum 40. árum. Í þeim hjónum
eignaðist ég vini til lífstíðar. Helgu
hefði verið best lýst sem kvenskör-
ungi og höfðingja, þannig kom hún
mér fyrir sjónir 13 ára unglingnum
sem leit til hennar með lotningu og
ótta fyrstu dagana, en svo hvarf ótt-
inn. Hún gekk jafnt í úti sem inni-
verk, á því mannmarga heimili og
stórbýli, sem þau hjónin ráku þá og
stýrði meira og minna daglegum
rekstri, þar sem Sigurður vann mikið
utan heimilis, sem mjólkurbílstjóri
ásamt öðrum viðvikum. Þrátt fyrir
mikið annríki svignuðu borð alltaf
undan heimagerðum kræsingum
bæði á matmáls- og kaffitímum, svo
Helga Hauksdóttir
✝ Helga Hauks-dóttir fæddist í
Garðshorni í Kalda-
kinn í Suður-
Þingeyjarsýslu 11.
ágúst 1925. Hún lést á
Dvalarheimilinu Hlíð
á Akureyri 29. júlí
2010.
Útför Helgu fór
fram frá Akureyr-
arkirkju fimmtudag-
inn 12. ágúst 2010.
að ég borgarbarnið
hafði aldrei séð annað
eins nema þá helst á
hátíðar- og tyllidögum.
Helga var dugnaðar-
forkur og hún var minn
húsmæðraskóli, hjá
henni tók ég þátt í slát-
urgerð í tunnuvís,
gerði sperðla, sauð nið-
ur kjöt, saftaði og sult-
aði fjölda tegunda.
Þegar aðrir voru með
rabarbarahnausa þá
var hún með garð.
Þrátt fyrir þetta virtist
hún alltaf finna tíma aflögu. Hún var
formaður kvenfélagsins um árabil og
tók þátt í kóra- og félagsstarfi.
Það var einstaklega gott fyrir
ókunnugan ungling að koma inn á
heimili þeirra, hlýja er tilfinningin
sem mætti mér strax og fljótlega
fannst mér ég vera ein af fjölskyld-
unni og sú tilfinning hefur í raun aldr-
ei horfið. Hún mátti ekkert aumt sjá
og börnin og unglingarnir sem hafa
verið hjá þeim hjónum skipta tugum.
Foreldrar hennar höfðu skjól hjá
þeim hjónum í elli sinni.
Helga var skoðanaföst og hafði oft
aðra sýn á mönnum og málefnum en
almennt var. Hún þreyttist aldrei á að
lýsa fyrir „Reykjavíkurdömunni“
breytingunni sem varð við komu
kaupfélaganna. Jafnframt benti hún
á að konur væru ekki síður bændur
en eiginmenn þeirra, sem var ný sýn
um 1970. Kvenréttindi og jafnrétti
voru oft umræðuefni og þar lá hún
ekki á skoðunum sínum.
Helga var komin af bændum í báð-
ar ættir og bjó lengst af í sinni sveit
Köldukinn, utan nokkur ár um tví-
tugt. Hún elskaði sveitina sína og
landið. Í mónum þekkti hún hvert
blóm og hvern fugl.
Eftir að næsta kynslóð tók við
búinu fluttu þau hjón til Akureyrar.
Þar sýndi Helga enn sinn innri mann,
þar sem hún sótti í umönnunarstörf,
m.a. á Skjaldarvík, Hrafnistu og á
Dvalarheimilinu Hlíð, þar sem hún
síðar dvaldi síðustu æviárin.
Áttræðri var Helgu haldin afmæl-
isveisla, þar sem hún gladdist með
fjölskyldu sinni og samferðamönnum.
Sjúkdómur var farinn að hrjá hana,
en þarna áttum við saman yndislegan
dag.
Að lokum vil ég kveðja vinkonu
mína með erindi úr ljóðinu Lilja eftir
Gunnar Dal.
Þín nótt er með öðrum stjörnum.
Um lognkyrra tjörn
laufvindur fer.
Kallað er á þig og komið
að kveðjustundinni er.
Dimman, þögnin og djúpið
og blöðin þín mjúk
sem bærast svo hljótt
liljan mín hvíta
sem lokast í nótt.
Elsku Sigurður og fjölskylda, við
sendum ykkur okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Þóra, Flosi og Þórir.