Morgunblaðið - 17.05.2011, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. MAÍ 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fyrir nokkr-um árumvar skatt-
byrði ofarlega í
huga ýmissa sem
tjáðu sig um þjóð-
mál, ekki síst sam-
fylkingarmanna í
Háskólanum, á Alþingi og víð-
ar í samfélaginu. Engu breytti
hversu mikið skattar voru
lækkaðir, alltaf gátu fræði-
menn Samfylkingarinnar
reiknað sig út í það að skatt-
byrði hefði aukist.
Nú eru breyttir tímar. Sam-
fylkingin er komin í ríkis-
stjórn og búin að hækka flesta
skatta sem til voru og bæta við
nýjum. Almenningur er að
sligast undan skattahækkun
ofan á aðra kjararýrnun, en þá
bregður svo við að fræðimenn
Samfylkingarinnar, að ekki sé
talað um forsætisráðherra
sem áður fjallaði mikið um
skattbyrði, sjá ekkert athuga-
vert við þróunina. Enginn
þessara, sem fyrir nokkrum
árum höfðu miklar áhyggjur
af kjörum þeirra sem minnst
báru úr býtum, sér nokkra
ástæðu til að kvarta undan
hækkandi skattbyrði.
Í nýrri skýrslu OECD segir
að skattbyrði hér á landi hafi
aukist verulega á
milli áranna 2009
og 2010 vegna
breytinga á tekju-
skattskerfinu.
Meira en í nokkru
öðru ríki innan
OECD. Þeir sem
trúa því að hér hafi verið reist
skjaldborg eiga ef til vill erfitt
með að sætta sig við þetta, en
hvað ætli þeir segi þá um þró-
unina hjá einstæðum for-
eldrum með tvö börn og þriðj-
ungi lægri tekjur en
meðalmaðurinn? OECD segir
að hjá þessum hópi hafi skatt-
byrðin aukist mest allra hópa,
sem er athyglisverður árangur
hjá norrænu velferðar-
stjórninni.
Enginn vafi er á að erfitt er
fyrir þá sem trúðu því að hér
yrði reist skjaldborg um heim-
ilin, sérstaklega um þau heim-
ili sem byggju við þrengstan
kost, að horfa upp á störf nú-
verandi ríkisstjórnar. Og án
efa er þetta ástæða þess að há-
skólamenn sem fóru mikinn
þegar Samfylkingin var í
stjórnarandstöðu segja ekkert
nú. Þögnin kann líka að opna
þeim leið að fleiri kjötkötlum,
en hún gerir þá ekki að trú-
verðugri fræðimönnum.
Skattbyrði ein-
stæðra foreldra hef-
ur aukist mest hjá
norrænu velferð-
arstjórninni }
Aukin skattbyrði
Ég svara ekki„ef“-
spurningum segja
stjórnmálamenn-
irnir gjarnan. Og
víst er það skilj-
anlegt, því fyrirvararnir og
vangavelturnar sem „ef“ er
gjarnan táknmyndin fyrir eru
óteljandi.
Allir muna hinn magnaða
hræðsluáróður sem dundi á
væntanlegum kjósendum í
síðustu þjóðaratkvæða-
greiðslu. Það voru ekki að-
eins sjálfskipaðir talsmenn
sem fóru mikinn. Kjörnir og
skipaðir fulltrúar almennings
létu ekki sitt eftir liggja. Ice-
save var fellt afdráttarlaust,
svo ekki þarf lengur að hafa
„ef“ sem fyrirvara á um-
ræðunni. Ekkert af því sem
hótað var gerðist. Þvert á
móti. Lánsfjárkostnaður
hækkaði ekki eins og hótað
var. Hann lækkaði. Moody’s
lækkaði ekki mat á lánshæfi
Íslands eins og hótað var að
gerast mundi. Á Íslandi varð
ekki „efnahagslegt öngþveiti“
eins og sjálfur forsætisráð-
herra landsins leyfði sér að
fullyrða við erlenda fjölmiðla
að myndi gerast félli Icesave.
Hótanir um að aldrei yrði
samið til þriggja
ára ynni nei-hliðin
voru mjög skýrar
og háværar. Ice-
save var ekki
nefnt þegar samið
var til þriggja ára. Og nú síð-
ast hefur matsfyrirtækið
Fitch breytt horfum fyrir Ís-
land úr neikvæðum í stöðugar
þvert á það sem spáð var.
Hér eru nefndar aðeins
nokkrar af háværum hót-
unum. Það má segja að þau 60
prósent þjóðarinnar sem létu
ekki hóta sér geti yppt öxlum.
En hin eiga inni skýringar.
Þeir kjósendur sem sögðu já
vegna þess að þeir lögðu
trúnað á hinar alvarlegu hót-
anir hljóta að þykjast illa
sviknir. Þeirra vegna er
nauðsynlegt að dæmið sé gert
upp. Nauðsynlegt er að trú-
verðugir aðilar fari yfir hót-
anir og heimsendaspár op-
inberra aðila, þeirra sem bera
eiga ábyrgð gagnvart al-
menningi og fái á þeim skýr-
ingar. Nú er ekkert „ef“. Nú
er vitað að farið var með bá-
biljur. Voru hin kjörnu og
skipuðu yfirvöld svo illa vaxin
til sinna verka eða á fram-
gangan aðra og daprari skýr-
ingu?
Gera þarf upp ónýta
hræðsluáróðurinn
vegna Icesave}
Nei reyndist jákvætt
A
ðaláhugamál stjórnmálamannsins
er að eyða annarra manna fé.
Hann er góði maðurinn, sem veit-
ir peninga okkar í flesta þá starf-
semi sem okkur þykir mikilvæg-
ust: Skóla, spítala og menningarmál. Fyrir
þetta erum við endalaust þakklát.
Þessi riddari góðmennskunnar er misjafn-
lega skyni skroppinn, þótt hann hafi alltaf
þetta sama áhugamál. Stundum áttar hann sig
á því að ansi erfitt er að mjólka vannærðar eða
dauðar kýr. Stundum er það honum óskilj-
anlegt að kýrin skuli ekki mjólka vel, þegar
búið er að grilla á henni lærið og þjóhnappana.
Það er ofvaxið skilningi þess stjórnmála-
manns að skattahækkanir skuli ekki skila sér
að fullu í ríkiskassann. Hann lítur á kýrnar í
þessu landi sem skattstofn, ekki lifandi verur.
Hann reiknar sig upp í stórauknar tekjur miðað við hinar
og þessar skattprósentur. Honum dettur ekki í hug að
fólkið í landinu framleiði minna þegar það nýtur minni
ávinnings af framleiðslunni.
Þessi stjórnmálamaður horfir á hagkerfið eins og kvik-
mynd sem búið er að setja á pásu. Hann heldur að hægt
sé að gera verðmæti stundarinnar upptæk, án þess að
það hafi áhrif á verðmæti framtíðarinnar.
Stjórnmálamaðurinn fær krónumerki í augun þegar
hann horfir á ágóðann, sem útgerðarmenn njóta af starf-
semi sinni. „Ég vil taka þennan pening og úthluta honum
aftur, á réttlátan hátt.“ Honum er fyrirmunað að skilja
að um leið og hann gerir það minnkar arð-
urinn til muna. Arðurinn jókst mjög með hinu
kapítalíska kerfi, þegar kvóta var breytt í
eign, sem mátti framselja. Þannig virkar
markaðurinn. Eignir komast í hendur þeirra
sem eru bestir í að nýta þær, því þeir geta
boðið hæsta verðið fyrir þær. Ef framsal
kvóta verður takmarkað stuðlar það að óhag-
kvæmni í greininni, þannig að arðurinn, sem
Stjórnmálamaðurinn sá í hillingum, verður að
öllum líkindum minni en ella.
Þannig er eins gott fyrir bændur þessa
lands að hagnaður aukist ekki verulega í
landbúnaði. Það væri ávísun á eignaupptöku
innan tíðar.
Stjórnmálamaðurinn hefur líka mikinn
áhuga á lántökum. Hann fordæmir bankana,
sem skuldsettu sig upp úr öllu valdi fyrir
hrun, en á sama tíma þagði hann þegar matsfyrirtæki
sögðu að ríkið bæri ábyrgð á öllum þessum skuldbind-
ingum. Þannig streymdi erlenda féð áfram til landsins,
gjaldmiðillinn styrktist, eignaverð hækkaði, velta jókst
og ríkið fékk sitt skattfé. Allir voru ánægðir.
Svo, eftir hrun, tekur stjórnmálamaðurinn upp þráð-
inn þar sem gömlu bankarnir skildu við, með því að taka
yfir erlendar skuldir, taka lán fyrir hallarekstri og halda
áfram ýmsum ríkisframkvæmdum (af góðmennsku og
góðu hjartalagi). Allt á kostnað annarra og út á krít.
Fyrir það erum við eilíflega þakklát.
ivarpall@mbl.is
Ívar Páll
Jónsson
Pistill
Kýrnar og kjöthnífurinn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Andri Karl
andri@mbl.is
E
igandi eða umráðamað-
ur ökutækis hefur einn
mánuð til að greiða ið-
gjald vátrygginga í
vanskilum eftir kyrr-
setningu þess eða flutning. Sé ekki
greitt er heimilt að krefjast nauðung-
arsölu ökutækisins eða það selt til
niðurrifs ef ætla má að hærra verð fá-
ist þannig. Þannig verður það alla
vega ef frumvarp efnahags- og við-
skiptaráðherra um ökutækjatrygg-
ingar verður að lögum.
Um er að ræða frumvarp að
fyrstu heildarlögum um ökutækja-
tryggingar en annars var um þær
fjallað í umferðarlögum og reglugerð
um lögmæltar ökutækjatryggingar.
Árni Páll Árnason efnahags- og við-
skiptaráðherra mælti fyrir frumvarp-
inu fyrr í mánuðinum og er það til
meðferðar hjá viðskiptanefnd Alþing-
is. Frestur til skila inn umsögnum er
til 31. maí nk., en samkvæmt starfs-
áætlun þingsins lýkur nefnd-
arfundum 26. maí nk.
Álfheiður Ingadóttir, formaður
viðskiptanefndar, gerir síður ráð fyr-
ir að málið verði klárað fyrir sumarfrí
þingsins. „Það er þess virði að reyna
að klára málið, en ég get ekki lofað
því,“ segir hún og býst frekar við því
að það verði tekið upp á haustþingi,
sem stendur í tvær vikur í september.
Umferðarstofa tekur við
Ein helsta nýbreytni sem fram
kemur í frumvarpinu er að Umferð-
arstofu verður gert að kyrrsetja eða
fjarlægja ökutæki, þegar vátrygging
er fallin úr gildi vegna vanskila, á
kostnað og ábyrgð eiganda eða um-
ráðamanns þess.
Sambærilegt verkefni er nú á
hendi lögreglu, þ.e. að fjarlægja
skráningarnúmer óvátryggðra öku-
tækja. Við stutta umræðu um frum-
varpið spurði Gunnar Bragi Sveins-
son, þingmaður Framsóknar-
flokksins, Árna Pál út í þessa
nýbreytni. Árni Páll svaraði því til að
sjálfsagt væri að fara yfir málið í
nefndarstarfinu en hins vegar hefði
lögregla ekki ráðið við verkefnið, þ.e.
ekki getað sinnt því vegna skorts á
mannskap. Því lægi beinast við að
Umferðarstofa sinnti því, s.s þar sem
stofnunin færi með „utanumhaldið“.
Dagný Jónsdóttir, forstjóri Um-
ferðarstofu, segir stofnunina um
þessar mundir vinna að umsögn um
frumvarpið. Hún segir verkefnið
hljóma stórt og mikið auk þess sem
deila megi um hvort það falli vel að
starfsemi Umferðarstofu, sem ekki
sé löggæsluaðili. Hins vegar liggi
ekki skýrt fyrir hvernig fyrirkomu-
lagi verður háttað, verði frumvarpið
að lögum, og betra að segja minna
þar til umsögnin hafi verið send Al-
þingi.
Lendir á þeim sem greiða
Í greinargerð með frumvarpinu
kemur fram að í upphafi árs hafi yfir
fimm þúsund óvátryggð ökutæki ver-
ið í umferð. „Ásamt því að vera óvá-
tryggð er stór hluti þessara ökutækja
jafnframt óskoðaður, enda gild vá-
trygging forsenda skoðunar.“
Að mati Árna Páls er óverjandi
að sá meirihluti ökutækjaeigenda
sem hafa sín ökutæki vátryggð skuli
þurfa að greiða hærri iðgjöld sem
leiðir af kostnaði vátryggingafélaga
við að standa undir greiðslu bóta til
þeirra sem orðið hafa fyrir tjóni af
völdum óvátryggðra ökutækja.
Guðmundur Örn Gunnarsson,
forstjóri VÍS, er sammála ráðherra.
Hann segir frumvarpið mjög jákvætt
og til mikilla bóta frá því sem er í dag.
Hann bendir á að enn eigi eftir að
skerpa á nokkrum skilgreiningum,
t.d. svo ljóst sé að rafmagnshjólastóll
falli ekki undir vélknúið ökutæki, en
vonast til að frumvarpið verði að lög-
um sem fyrst.
Morgunblaðið/Július
Slys Yfir fimm þúsund ökutæki eru óvátryggð í umferð. Verði tjón lendir
það á tryggingafélögunum sem aftur leiðir til hærra iðgjalds fyrir alla.
Koma á ótryggðum
ökutækjum af götunni
Ökutækjatryggingar
» Fyrstu lagareglur um bæt-
ur fyrir tjón af notkun bifreiða
voru lög nr. 21/1914, um notk-
un bifreiða.
» Lögfest var víðtæk bóta-
regla, sem tók til tjóns á hags-
munum utan bifreiðar og einn-
ig tjóns á fólki eða varningi, er
bifreið flutti, ef bifreið var til
afnota fyrir almenning gegn
borgun.
» Þrátt fyrir breytingar á
bifreiðalögum héldust bóta-
reglur laga nr. 21/1914 að
stofni til óbreyttar allt til 1958.
» Ábyrgðartrygging öku-
tækja var fyrst lögleidd árið
1926.
» 1. júlí 2008 skipaði við-
skiptaráðherra nefnd sem falið
var það verkefni að semja
frumvarp til laga um ökutækja-
tryggingar.
» Nefndin lauk störfum og
skilaði niðurstöðum sínum til
ráðherra í frumvarpsformi 9.
júlí 2009.
» Nokkrar breytingar hafa
veirð gerðar frá drögunum.