Morgunblaðið - 17.05.2011, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. MAÍ 2011
Fyrir skömmu
fjallaði ég, í grein hér í
Morgunblaðinu, um
meginatriði í nýrri
sjávarútvegsstefnu
Framsóknarflokksins,
en þar er lagt til að far-
in verði blönduð leið í
stjórnun fiskveiða.
Annars vegar byggist
sú leið á grunni núver-
andi kerfis um afla-
hlutdeild á skip með
samningum um nýtingu auðlind-
arinnar. Það er samdóma álit lang-
flestra fræði- og fagmanna að kerfið
hafi reynst vel, bæði m.t.t. hag-
stjórnar sem og verndunar fiski-
stofna. Framsókn leggur því til að
það verði áfram grundvöllur fisk-
veiðistjórnunar og grunnur að sívax-
andi arðsemi greinarinnar.
Hinsvegar er lagt til nýtt fyr-
irkomulag úthlutana þar sem sér-
staklega skal gætt byggðasjón-
armiða m.a. með úthlutun
aflaheimilda til fiskvinnslna, strand-
veiða og annarra aðgerða sem einnig
auka möguleika á nýliðun í greininni.
Í tillögum Framsóknar er sér-
staklega ýtt undir nýsköpun bæði
með tilliti til veiða m.a. á van- eða
ónýttum tegundum en einnig með
frekari fullnýtingu hráefnis, fiskeldi
og rækt, t.d. kræklingarækt.
Úthlutun á grunni samninga
Tillaga Framsóknar um úthlutun
veiðiheimilda á grunni afla-
hlutdeildar sem byggist á því að gera
nýtingarsamninga við útgerðina, er
útfærsla á samningaleiðinni sem
sögulegt samkomulag náðist um í
samráðsnefnd ráðherra um sáttaleið
í sjávarútvegi. Tillagan byggist á að
samningar verði gerðir á milli rík-
isins og íslenskra aðila með búsetu á
Íslandi, hið minnsta síðustu fimm ár.
Slíkt ákvæði gæti tryggt raunveru-
legt eignarhald Íslendinga á auðlind-
inni. Við leggjum til að samningstím-
inn verði u.þ.b. 20 ár og verði
endurskoðanlegur á fimm ára fresti
með framlengingarákvæði til fimm
ára í senn. Það þýðir að atvinnu-
greinin mun búa við stöðugleika í
starfsumhverfi til lengri tíma eða
minnst 20 ár. Sambærilegir samn-
ingar tíðkast m.a. við Nýfundnaland.
Vilji menn framlengja samninginn á
fimm ára fresti skapast einnig að-
stæður fyrir ríkisvaldið til að bregð-
ast við breyttum aðstæðum.
Innihald nýtingarsamninga
Framsóknarmenn leggja til að
nýtingarsamningurinn innihaldi m.a.
ákvæði um aukna veiðiskyldu og tak-
markað framsal. Um veiðiskylduna
er víðtæk sátt. Þegar rætt er um tak-
markað framsal er átt við að tryggja
skuli ákveðinn sveigjan-
leika, t.a.m. flutning
aflaheimilda milli skipa
sömu útgerðar, milli ára
og svo framvegis. Þegar
horft er til framtíðar
þarf að tryggja hreyf-
ingu á aflaheimildum
með varanlegu fyr-
irkomulagi. Þar með
skapast bæði svigrúm
til nýliðunar en einnig
aðstæður til að þau fyr-
irtæki sem standa sig
vel geti vaxið og dafnað.
Einnig er lagt til að settar verði enn
frekari takmarkanir við óbeinni veð-
setningu aflaheimilda og þannig leit-
að leiða til að draga úr veðsetningu
greinarinnar. Við núverandi efna-
hagsástand og skuldaaðstæður ein-
stakra útgerða teljum við rétt að
setja ákvæði í samninginn sem
tryggi að ef útgerð verður gjaldþrota
falli aflahlutdeildin aftur til ríkisins.
Það sama á auðvitað við sé samning-
urinn brotinn.
Sameign þjóðarinnar
Nauðsynlegt er að skýra og skil-
greina hvað hugtakið „sameign þjóð-
arinnar“ þýðir. Málið er ekki einfalt.
Lögskilgreining á hugtakinu „sam-
eign þjóðarinnar“ er ekki til og því
þarf að skilgreina hugtakið eða koma
fram með annað betra.
Í tillögum Framsóknar er lagt til
að úthlutun aflaheimilda og nýting-
arsamningar um þær byggist á að
stjórnvöld fari með eignarréttinn á
auðlindinni (fullveldisréttur) og geti
með samningum falið öðrum nýting-
arréttinn til ákveðins tíma og magns
að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
Einnig tryggir það eignarrétt þjóð-
arinnar að fyrir nýtingarsamningana
skal greitt gjald, veiðigjald eða auð-
lindagjald til ríkisins.
Með því að taka á þeim göllum sem
hvað mest gagnrýni á núverandi
kerfi hefur snúist um, en byggja
jafnframt á kostum þess er varðar
hagstjórn og stofnvernd, viljum við
tryggja að sjávarútvegur verði áfram
ein mikilvægasta atvinnugrein lands-
ins. Þannig verður tryggt, með nýt-
ingarsamningum og auðlindagjaldi,
að eðlilegt gjald renni til eiganda
auðlindarinnar – þjóðarinnar. Og for-
senda þess er stöðuleiki í starfsum-
hverfi greinarinnar.
Sjávarútvegsstefna
Framsóknar: Nýt-
ingarsamningar
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson
Sigurður Ingi
Jóhannsson
» Þannig verður
tryggt, með nýting-
arsamningum og auð-
lindagjaldi, að eðlilegt
gjald renni til eiganda
auðlindarinnar – þjóð-
arinnar.
Höfundur er alþingismaður
Ég hef nú búið á Ís-
landi í um 19 ár en ég
er enn að uppgötva
eitthvað sem er mér
framandi miðað við
minn upprunalega
menningarheim, hefð
eða skynsemi. Um dag-
inn sótti ég fund Fé-
lags guðfræðinga og
þar lærði ég í fyrsta
sinn að hugtakið „guð-
fræðingur“ er sam-
kvæmt málvenju á Íslandi skilgreint
í íslenskri orðabók: „maður með
embættispróf í guðfræði“. Það felur
sem sagt ekki í sér manneskju sem
hefur lokið BA-prófið í guðfræði.
Í raun skiptir guðfræðinám, t.d.
hjá Háskóla Íslands í tvennt, annars
vegar í BA-nám, sem er 180 einingar
og lýkur með BA-prófi og fram-
haldsnám fyrir embættispróf, sem
er BA-próf auk 120 eininga og lýkur
með embættisprófi. Þá dettur mér
strax þessi spurning í hug: „Ef guð-
fræðingur þýðir einungis manneskja
sem er með embættispróf, hvaða
heiti hefur þá manneskja sem hefur
klárað BA-nám? Formlegt heiti á
því hjá Háskóla Íslands virðist vera
„maður sem er með BA-próf í guð-
fræði“. Svo virðist vera að mann-
eskjan fá ekki viðurkenningu sem
guðfræðingur.
Þessi uppgötvun vakti með mér
undrun og forvitni, þar sem mér
skilst að guðfræðinám á BA-stigi og
nám fyrir embættispróf hafi ólíkar
forsendur og að framhaldsnám í
guðfræði sé ekki endilega nám fyrir
embættispróf. Hver er munurinn á
þessum forsendum? Í stuttu máli
sagt er guðfræðinám opið öllum sem
áhuga hafa á málinu, þ.á m. fólk sem
trúið á aðra trú en kristni eða til-
heyrir engum trúarbrögðum. Þetta
er akademísk grein og gagnrýni er
vel tekið svo framarlega sem hún sé
á akademískum grunni.
Hins vegar er námið fyrir emb-
ættispróf aðallega hannað fyrir þá
sem stefna að því að vera prestar
eða þjóna í kirkjulegu umhverfi í
framtíðinni. Áherslan í
náminu er því lögð á at-
riði eins og prestsþjón-
ustu, predikanir og
messuflutning. Því
verða þeir sem stefna
að embættisprófi að
vera trúaðir, þó að það
sé ekki skilyrði fyrir
náminu. Munurinn á
milli þessara tveggja
námsleiða varðar
grundvallarviðhorf
nemenda í námi. Annað
er akademískt viðhorf
sem er óháð trúarlegum bakgrunni
manns, og hitt er kristilegt og
kirkjulegt viðhorf.
Ef þessi skilningur er lagður í
málið er mjög undarlegt að skil-
greina „guðfræðing“ aðeins út frá
embættisprófi eins og málvenja Ís-
lendinga hefur hingað til gert. Þá er
sú hætta til staðar að vel menntaður
maður en gagnrýninn á kristna trú á
akademískum grundvelli verði úti-
lokaður frá umræðunni ef hann er
aðeins með BA-próf. Einnig má
benda á að ekki stefna allir
„kristnir“ guðfræðingar að því að
starfa innan kirkjunnar og vilja því
ekki fara í nám sem gefur embættis-
próf. Að takmarka „guðfræðinga“
einungis við þá sem lokið hafa emb-
ættisprófi er því ekkert annað en
takmörkun á akademísku frelsi. Þeir
sem eru búnir að mennta sig til BA-
prófs í guðfræði eiga að sjálfsögðu
að kallast guðfræðingar eins og há-
skólanemar verða stjórnmálafræð-
ingar eða lögfræðingar eftir sitt BA-
nám.
Guðfræðingar í nútíma-
samfélaginu
Mér virðist þessi árekstur mál-
venjunnar um guðfræðinga og aka-
demískrar skilgreiningar marka
eins konar tímamót íslensks sam-
félags sem varða trúarbragðaviðhorf
manna. Ég er sjálfur kristinn maður
og efast ekki um ómetanlegt virði
kristinnar trúar en samtímis hika ég
ekki við að hvetja til eðlilegrar og
eftirsóknarverðrar breytingar í
trúarbragðaumhverfi sem passar
þróun samfélagsins, akademískum
samskiptum eða eflingu mannrétt-
inda.
Guðfræðinám í Háskóla Íslands er
núna undir guðfræði- og trúar-
bragðadeild, sem þróast hefur úr
guðfræðideild. Kristín Ingólfsdóttir,
rektor Háskóla Íslands, sagði að
þetta væri jákvæð þróun fyrir Há-
skólann og samfélagið í ávarpi sínu á
prestastefnu 2011. Ég tel einnig að
þetta sé jákvætt fyrir kristið fólk á
Íslandi og kirkjuna okkar.
Kristni er enn ríkjandi trú hér-
lendis og verður það á næstunni.
Engu að síður er kominn tími til að
kirkjan eigi samræðu. Samræðu við
önnur trúarbrögð en kristni, sam-
ræðu við guðleysingja, samræðu við
fólk sem hefur ákveðna skoðun um
kirkjutengd málefni eða samræðu á
meðal okkar í kirkjunni um ákveðin
málefni. Og þeir sem leiða slíka sam-
ræðu og umræðu frá mismunandi
sjónarhornum hljóta að vera BA-
menntað fólk á akademískum
grunni, þar sem það er ekki endilega
bundið við kirkju sem stofnun og
einnig starfar það í gjörólíkum
starfsgreinum.
Í mínum huga er „guðfræðingur“
maður sem hefur hlotið BA-gráðu
eða frekara framhaldsnám í guð-
fræði og flestir í samfélaginu munu
vera sammála mér. Þá verðum við að
þurrka út stig af stigi gamalt hugtak
um guðfræðing sem er með embætt-
ispróf í guðfræði. Og ég tel að kirkj-
an sjálf og Háskóli Íslands eigi að
vera upphafsstaður þeirrar nýj-
ungar.
Hverjir eru guðfræðingar?
Eftir Toshiki Toma » Í mínum huga er
„guðfræðingur“
maður sem hefur hlotið
BA-gráðu eða frekara
framhaldsnám í guð-
fræði og flestir í sam-
félaginu munu vera
sammála mér.
Toshiki Toma
Höfundur er prestur innflytjenda.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá lesendum.
Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í samráði við höfunda
og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að kynna viðburði,
svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Formið má m.a. finna undir Morgunblaðshausnum efst
t.h. á forsíðu mbl.is. Einnig er hægt að slá inn slóðina www.mbl.is/sendagrein.
Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvupósti og greinar sem
sendar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í kerfið,
en næst þegar kerfið er notað er nóg að slá inn netfang og lykilorð og er þá not-
andasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri grein en sem nemur þeirri hámarkslengd
sem gefin er upp fyrir hvern efnisþátt en boðið er upp á birtingu lengri greina á
vefnum.
Nánari upplýsingar gefur starfsfólk greinadeildar.
Móttaka aðsendra greina
–– Meira fyrir lesendur
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Þann 27. maí gefur Morgunblaðið
út stórglæsilegt Garðablað.
Garðablaðið verður með góðum
upplýsingum um garðinn, pallinn,
heita potta, sumarblómin, sumar-
húsgögn og grill.
Stílað verður inn á allt sem
viðkemur því að hafa garðinn og
nánasta umhverfið okkar sem
fallegast í allt sumar.
MEÐAL EFNIS:
Skipulag garða.
Garðblóm og plöntur.
Sólpallar og verandir.
Hellur og steina.
Styttur og fleira í garðinn.
Garðhúsgögn.
Heitir pottar.
Útiarnar
Hitalampar.
Útigrill.
Ræktun.
Góð ráð við garðvinnu.
Ásamt fullt af spennandi
efni.
Gar
ðab
laði
ð
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 23. maí.
Garðablaðið