Líf og list - 01.01.1951, Blaðsíða 12

TVÆR
SAMANBURP1
MEISTAB^
J
SJÁLFSMYNDIN: ÁTH^
REMBRANDT VAN RYN
(1606—1669)
Sjálfsmynd
Malaranum Rembrandt van Ryn, sem var inestur meistari
hollcnzka skólans í málaralist og einn af höfuðsnillingum
allra listamanna heimsins, var fremur öðru geðþekk rósemi
<og umburðarlyndi ellinnar. En hvort scm slíkt hcfur stafað
af þeirri óvissu, sem vofði sífellt yfir lífi hans, eða ekki, er
víst um, að trauðla er hægt að hugsa sér í nokkurri annarri
list fallegri og hugþekkari andlitsmyndir af gömlu fólki, kon-
um cða körlum, cn einmitt í list hans. Á hinn bóginn kem-
ur einnig fram í sjálfsmynd hans hér að ofan cinhver ang-
ístarkennd, svo að andlitsmyndin fær á sig svip gamals manns,
cnda þótt hann hafi aðcins verið um það bil 55 ára, þegar
hann gerði myndina. Þessi kennd veldur djúpstæðustu á-
hrifum margra sjálfsmynda, er hann gcrði á ýmsum tíma-
hilum ævinnar. Þó eru þessi áhríf kannske ckki eins undrun-
-arverð, ef litið er á þá ógæfu, sem hafði dunið yfir hann,
svo sem fráfali Saskíu konu hans, sem hann kvæntist á fyrstu
velgengni- og sigurljómaárum sínum í Amsterdam; mjssi
allra barna sinna, að Títus undanskildum; fjárhagsörðugleika
þá, scm hann átti við að etja, scm lyktaði þannig, að hann
varð gjaldþrota og neyddist til að selja allar eigur sínar; og að
lokum þá vanrækslu, sem honum var sýnd, er almennur
smckkur þjóðarinnar fyrir háfleygri list dvínaði og fólkið
tók að hneigjast til að dásama óæðri listir eftirkomenda
hans, sem voru í meira samræmi við hugsunarhátt lýðsins
og aldarandann. Þrátt fyrir þá veraldlegu örbirgð, scm hrjáði
hann í lífinu, hélzt snilligáfa hans í listinni óskert, og hann
hélt áfram fram 1' andlátið að vinna að list sinni á þann
hátt, sem hann hafði tileinkað sér, að byggja upp myndir
sínar með því að færa sér í nyt ljós og skugga á þann veg,
að allar eigindir og öll einkenni fyrirmyndarinnar opinber-
ast, þegar hún (fyrirmyndin) birtist fram í ljósið úr gulln-
um og brúnum skuggum bakgrunnsins.
22
LÍF og LIST