Líf og list - 01.01.1951, Blaðsíða 10

JVilliam Faulkner.
RÓS TIL EMILÍU
William Faulkner
l>eim er hiríSa um bókmenntir er kunn-
ugt að bandaríski rithöfundurinn William
Faulkner fékk Nóbelsverðlaun f.vrir árið
1050. Hann hefur um nokkurt skeið notið
mikilla vinsælda í Evrópu en verið lílt
kunnur í heimalandi sinu neina meðal
starfsbræðra sinna og í ]irönguin hópum
íindlega sinnaðra manna (í intellektúölum
kreðsum); er ]iað að 'vonum í Iandi sem
hyllist helzt að átakanlegum pappírssóun-
wm eins og Forever Amber og Gone with
the Wind.
Faulkner er fæddur í New Albany í
Missisippyfylki 25. septeintær 1897. —
Snemma fluttist hann til Oxford. Miss..
■og þar hefur hann dvalizt inestan sinn
aldur. Skólaganga hans var nær engin
heldur mun hann mestanpart sjálfmennt-
•aður. En það er eftirtektarvert beim aka-
slemískn hrokagikkjum er meta manngildi
■og mennt eflir árafjölda skólasetu hversu
inargir af afbragðsmönnum mannkynsins
hafa aflað sér menntunar sinnar af eigin
rammleik og án ihlutunar þeirra andlegu
grafhvelfinga sem skólar oft og tíðum cru.
IJm tima var Faulkner í New Orleans
og kynntist þar Sherwood Andersen sem
hann telur sig í nokkurri þakkarskuld við
'fyrir uppörvanir á fyrstu árum ritferils
síns. Annars hefur hann lengstum dvalizt
i Oxford sem er kyrrlátur smábær og hefur
hann megnustu óbeit á þeim snobbklíkum
sem safnast saman undir yfirskini bók-
menntaáhuga til að ausa mnnnfroðu Iiver
^yfir annan.
Oft á tíðum er Faulkner torskilinn og
'stundmn ekki auðvelt lesandanum að vita
rhvað hann er að fara en hann hirðir h'tt
-að skýra mál sitt. eða leiðrétta rangfærsl-
ur og missagnir og nennir ekki að elta
lölar við vaðal grunnfrerinna gagnrýnenda.
Þótt benda megi á listræna galla á verk-
»un Faulkners er það vafalaust að erfitt
«r að finna núlifandi rithöfund sem skip-
;að verði framar honum. Hann er snilling-
ur, að vísii mistækur, en sá er donður sem
ekki fær hrifizt með honum og dáð hann.
Bækur Faulkners eru 19 að tölu. Ilelzta
frægð þeirra hefur hlotið sú er nefnist
SANCTUARY (1031), cn Fuulkner sjálf-
um finnst lítið til hennar koma (,,a cheap
idea . . . deliberately concieved to make
money"). Merkastar bóka Faulkners tel
ég; AS I LAY DYING (1930) og LIGIIT
IN AUGUST (1932), en ef til vill ris
snilli hans hvergi hœrra en í skáldsögunni;
THE SOUND AND THE FURY (1929)
og verður lioniim vart betur lýst sem rit-
höfundi en nieð því bókarheiti.
Faulkner kafar dýpra og lýsir betur en
nokkur annar núlifandi höfundur er ég
Jiekki lil hinum dásamlega tryllingi og
ofsa sem lílið getur búið ylir. Enginn lýsir
stórfenglegar og átakanlegar mannlegum
örlögum og þeirri bölvun og fordæmingu
sem yfir einstaklinguin, ættum og þjóðum
getur hvílt. I hrikaleik símun minnir hann
stundum jafnvel á Dostojefski og eins og
söguhetjur hans virðast persónur Faulkn-
ers oft, ofurmannlegar og títaniskar og
eiga ekki heima í þeirri hversdaesveröld
sem flestra er en bera í sér kjarna ]>ess
harmleiks sem mannlíf lieitir.
Sagan: Rós til Emilíu, er hér birtist, er
meðal kunniistu sinásagna Faulknei’s og
mun vera fyrsta saga eftir Faulkner sem
er prentuð í íslenzkri þýðingu.
7. V.
Bækur eftir William Faulkner:
Soldiers Day.
Sartoris (1929).
Mosquitos.
The Sound and the Fury (1929).
As I Lay Dying (1930).
Sanctuary (1931).
These Thirteen (smásagnásafn, 1931).
Light in August (1932).
A Green Bough (ljóðabók).
Doetor Martino (smásagnacafn, 1931). <
Pylon.
Absalom, Absalom! (1930).
The Unvanqusihed! (smásagnasafn, 1938).
The Wild Palms (tvrer sjáJfstæðar skáld-
sögur fléttaðar saman, 1939).
The Ilamlet (1910).
Co Down, Moses (1912).
Intruder in the Dust.
Knight’s Gambit (1950).
Collected Stories (1950).
I
Þegar jómfrú Emilía Grierson
dó, fóru allir í þorpinu okkar
að jarðarförinni: karlmennirnir
sakir nokkurs konar ástúðlegrar
kurteisi við látna merkiskonu,
kvenfólkið mestmegnis til að
hnýsast inn í húsið; undanfarin
tíu ár eða betnr hafði enginn
komið þar nema gamall þjón-
ustumaður, hann var eldabuska
og garðmaður jöfnum höndum.
Þetta var stórt, riðbyggt
timburhús, hvítmálað áður fyrr,
með turnklúkum, spírum og
flúruðum svölum í ófullburða
tildursstíl hins sjöunda tugar
fyrri aldar og stóð þar við götu,
sem einu sinni þótti í tignasta
stræti bæjarins. En bílaverk-
stæði og baðmullarvélar voru
búnar að leggja allt undir sig
og útmá jafnvel göfugustu nöfn
þessa hverfis. Þar var ekkert
eftir nema húsið hennar Emilíu,
lífseigur, daðrandi forgengileik-
inn að hreykja sér upp yfir
baðmullarkerrurnar og benzín-
ao
LÍF og LIST