Líf og list - 01.01.1951, Blaðsíða 14

LOUIS MARL.OW:
FRANK HARRIS
Frank Harris, samtíðarmaður Shaws og Wildes, var í eðli sínu undarlega margbrotinn maður.
Hann var meinhorn, lygalaupur og svikari, en samt sem áður fljúgandi snjall og skemmtilegur í samræðum
og hinn ágætasti bróðir í leik, eins konar Falstaff nýrra tíma, fæddur í þennan heim, eins og
höfundurinn (Shakespeare) kemst að orði: „til þess að gera mikinn buslugang og
hálfdrekkja sjálfum sér í honum“.
O KYLDI verða munað eftir
^ Frank Harris? Enginn, sem
kynntist honum, getur gleymt
honum, og mér er nær að ætla,
að' minningin um hann sem á-
hrifamann samtíðar sinnar sé
áreiðanlega meira bundin við
skráðar munnmælasögur af hon-
um en rit hans sjálfs, vegna
þess að maðurinn Frank Harris
var miklu eftirtektarverðari en
rithöfundurinn Frank Harris.
Þetta, sem Wilde segir um sjálf-
an sig: „Eg hefi notfært mér
snilligáfu mína í lífinu, hæfi-
leika mína aðeins í skáldskapn-
um“, hefði sönnu nær getað ver-
ið' sagt af Frank Harris.
Ef til vill munu Shakespeare-
fræðingar halda áfram að taka
eitthvert marlc á ritgerðum hans
um Shakespeare, sem Max Beer-
bohm kvaðst meta meir en
greinargerðir allra prófessora í
Shakespeare-bókinenntum til
samans, eflaust vegna hug-
kvæmni þeirra og vegna þess
hve þær voru gersneyddar
peysu- og pokaskap hinna svo-
kölluðu bókmenntaprófessora.
Sögur hans eru þróttmiklar; í
þeim er spenna og þar kemur
fram tilfinning höfundar á nauð-
synlegri tækni í smásagnagerð,
en hins vegar verður ekki vart
neinnar tilfinningar á persónum
gagnstætt tilfinningu höfundar
á atburðarás. Stundum rak
hann smiðshöggið á sögur sínar
af eins konar slembilukku, og
það væri ósanngjarnt að minn-
ast þess ekki, sem George Mere-
dith sagði um smásögur lians,
Montes the Mntador: „Ef ein-
hver höfundur hér í Englandi
getur gert betur — þá er mér
ókunnugt um hann“. En yfir-
leitt skipar Ilarris hvergi stað-
góðan né tiginn sess í bókmennt-
unum; hann er gálaus, þjösna-
legur og ábyrgðarlítill í skrifum
sínum og haldinn vanköntum,
er einkenna hroðvirkan blaða-
mann. Ævisaga hans, sem hann
kallar Ævi mín or/ ástir (My
Life and Loves^) hefir ekkert
bókmenntalegt gildi frá neinu
sjónarmiði alvarlegrar bók-
menntagagnrýni, þó að hún sé
mjög læsileg á köflum, þegar
hann ræðir um menn og konur
samtíðar sinnar, en ekki um ást-
arfarsævintýri sín (Isem öil eru
eins og þar að auki lygileg og
fjarri raunveruleikanum). Hann
var hvorki né gat eðli sínu sam-
kvæmt nokkru sinni orðið góður
rithöfundur. Til þess að tjá hug
sinn, þurfti hann að örva sig á
víni og mat og glöðum félags-
skap. Allt það, sem hann skrif-
aði, gerði hann ekki af ósérhlífni
hugsjónamannsins, heldur af
metnaði fyrir sjálfs sín hönd og
í því markmiði að ota sínum
tota á úrslitastundinni. Honum
gat aldrei auðnazt að búa við
góðan fjárhag til langframa,
vegna þess að hann ganaði á-
vallt um ráð fram í lífinu, án
þess að botna nokkuð í hinu
venjulega í mannanna fari; ein-
mitt af þessari sömu ástæðu gat
honum aldrei orðið verulega á-
gengt á rithöfundarbrautinni.
Rit hans, Svipir samtíðarmanna
(Contemporary Portraits), og
ævisögur hans missa marks á
sarna hátt og skáldsögur hans,
\ægna þess að hann gat aldrei
séð fólk í réttu ljósi — eða m.
ö. o. eins og það var í raun og
veru.
Ilann var samtíðarmaður
Wildes og Shaws — fæddur ári
á undan Wilde og ári á eftir
Shaw — hann skrifaði um þá
báða og var í vissum skilningi
vinur beggja. Þegar hann var
stjóri The Saturday Review,
gerði hann Shaw að föstum list-
gagnrýni við tímaritið og veitti
honum þannig í fyrsta sinn gott
færi á að koma fram. Þessu gat
Shaw aldrei gleymt. Því síður
14
LÍF og LIST