Birtingur - 01.06.1962, Page 51

þjáningin er jafn raunsannur þáttur tilverunnar
sem hamingja og gleði." **)
í hinum þykku bókmenntatímaritum fóru að
sjást á víð og dreif feimnislegar smásögur og
kvæði, sem skáru sig úr öðrum að þvi leyti, að
þar var fjallað um lifandi mannfólk og vanda-
mál þess. Évgéni Évtúsénko birti kvæði sitt
„Járnbrautarstöðin Vetur“, Kirsanoff kvæðið
,,Sjö dagar vikunnar", R. Rosdéstvénskí kvæðið
„Morgunn", og skömmu fyrir 20. þingið birtist
saga Dúdíntseffs „Ekki af brauði einu saman".
Fæst þessara verka voru merk sem bókmenntir,
þau voru fyrst og fremst tilraunir til að brjótast
í gegn um múr ritskoðunarinnar meö vandamál
iífsins sjálfs.
20. þing Kommúnistaflokks Sovétríkjanna (febr-
úar 1956) ákvað „að frumkvæði Miðstjórnar-
innar" (On the Overcoming etc. p. 8), að hefja
allsherjar afstalínun í landinu. Einstaka menn i'
hópi listamanna hugðu þá, að stjórnvöldin
hyggðust leggja zdanoffisma á hilluna, og minnt-
ust þeirra daga, er Lenín lifði. Stjórnvöldin virt-
ust og vera í vafa, hvernig reka bæri afstalínun-
ina. Þetta óvissutímabil stóð yfir fram eftir vetri
1956—1957. A bókmenntaakrinum varð einna
frægast safnrit, sem kom út í ársbyrjun 1957 und-
ir nafninu „Lítératúrnaja Moskva". Þar birtust
sögurnar „Lyftistengurnar" eftir Jassín, „Heim-
sókn á æskustöðvarnar" eftir Zdanoff, „Ljósið í
**) Ibidem, str. 135.
glugganum" eftir Naglbin. Verk í svipuðum
anda komu fram í leiklist, myndlist, tónlist.
En Adam var ekki lengi í Paradís. Afstalínunin
mátti ekki ganga of langt. Þjóðinni var tilkynnt,
að bókmenntir sem þessar væru flokknum og
ríkinu ekki að skapi. Vorið 1957 kom út í bæk-
lingi verk Hrúsjoffs, „Fyrir nánum tengslum bók-
mennta og lista við líf þjóðarinnar", og hrað-
frysti hann þar andlegt líf i landinu með eigin
afbrigði af nýzdanoffisma.
„Sérkenni hinnar flóknu hugmyndabaráttu á
sviði bókmennta og lista koma m. a. fram í þvi
nú, að við verðum að verja bókmenntir og listir
ekki aðeins fyrir árásum utan að frá heldur og
fyrir tilraunum einstakra starfsmanna á sviði list-
sköpunar til þess að ýta bókmenntum og listum
yfir á ranga leið, færa þær til hliðar frá höfuð-
þróunarlínunni." „Það er óhugsandi að vilja vera
með þjóðinni án þess að aðhyllast skoðanir
flo'kksins og stjórnmálalínu hans. Sá sem vill vera
með þjóðinni, verður ætíð með flokknum. Hver
sem stendur staðfastlega með flokknum, verður
ætíð mcð þjóðinni." (Tímaritið „Kommúnist",
1957, no. 12, bls. 22 og 24).
Einn útskýrenda á þessum fyrirmælum Hrúsjoffs
veitist með hörðu orðbragði að þeim höfundum,
sem ég áðan nefndi, og sannar með tilvitnunum
í Hrúsjoff, að þeir þekki ekki lífið, falsi það,
sýni það 1 spéspegli, verk þeirra séu andlistræn,
einhliða huglæg, höfundarnir hafi misskilið
gagnrýnina á persónudýrkun o. s. frv. Öðru máli
gegni um góða höfunda. Eru tilnefndir Ovétskln
BIRTINGUR
49