Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1991, Qupperneq 75

Beygingarsamrœmi
73
dæmi þess að fallmörkun sé handahófskennd (þ.e. að höfuð séu sér-
staklega merkt í orðasafninu sem stjómendur ákveðins falls), sbr. t.d.
(95)-(97):
(95) a Strákarnir vom aðstoðaðir við verkið.
b Strákunum var hjálpað við verkið.
(96) a Ólafur gimtist auð og völd.
b Ólaf langaði í auð og völd.
(97) a Framkoma hans var að mörgu leyti aðfinnsluverð.
b Framkomu hans var að mörgu leyti ábótavant.
í öllum þessum setningum em fmmlögin „óávirk“ og þann eiginleika
Þeirra er ekki hægt að tengja við sérstakt fall.
Með þessum athugasemdum er ég ekki að gefa í skyn að aukafalls-
frumlög hafi alls enga sérstöðu heldur að benda á að hún felst hvorki
1 merkingu þeirra né í því að þau em afleidd af djúpgerðarandlögum.
Aukafallsfrumlög em fyrst og fremst sérstök að því leyti að þau fá
frU í djúpgerð, eins og mörg andlög, og flytjast með djúpgerðarfallið
1 farteskinu í frumlagssæti setningarinnar (ef þau em flutt þangað, en
það er reyndar ekki alltaf). Og eins og við sáum í 3.4 virðist djúpgerð-
arfall aukafallsfmmlaga vera eina ástæðan fyrir því að þau fá ekki fall
frá hjálparbás setningarinnar og geta þar með ekki ráðið beygingar-
samræmi. Sú hefðbundna skoðun að einungis nefnifallsliðir geti verið
frumlög í íslensku hlýtur því engan stuðning af beygingarsamræmi:
^eygingarsamræmi er ekki afleiðing af fmmlagseiginleikum ákveð-
nafnliða heldur af því hvar í setningunni og frá hvaða lið þeir fá
fall sitt.
6* Niðurlagsorð
Hér hefur nú verið rætt nokkuð ítarlega um beygingarsamræmi og
gsl þess við fallmörkun og stjómun, enda hefur þetta athyglisverða
1 ulotið óþarflega litla umfjöllun í málfræðiritum. Helstu niðurstöður
mútar má draga saman á eftirfarandi hátt.