Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1991, Qupperneq 150

148
Þorsteinn G. Indriðason o.fl.
sóknir geti sagt okkur eitthvað um hljóðkerfi mála. Kristján Ámason
(1980:19) segir um þetta:
The fact that it seems to be possible to avoid experimental evidence
like this [þ.e. tilraun Games] may lead one to become sceptical of its
value in linguistic argumentation, or perhaps, conversely, lead one
to become sceptical of linguistic arguments and constructs, since it
can be very difficult to test them by experiment.
Helstu vandkvæðin við að draga almennar ályktanir um hljóðkerfið
út frá hljóðfræðilegum rannsóknum em þessi:
(4) a Hljóðfræðirannsóknir em langoftast rannsóknir á óeðlilegn
málnotkun við óeðlilegar aðstæður. Málhafar eru gjaman látn-
ir lesa merkingarsnauð orð og setningar inn á segulband, um-
kringdir tólum og tækjum.
b Rannsóknamiðurstöður er iðulega hægt að túlka á marga ólíka
vegu sem ekki verður gert upp á milli nema með málfræðilegn
röksemdafærslu sem oft er óháð niðurstöðunum sjálfum.
c Til þess að rannsókn sé tölfræðilega marktæk þarfbæði marga
málhafa og mikið efni frá hverjum þeirra. Þetta er bæði dýrt
og tímafrekt svo að ströngustu kröfum er sjaldnast fullnægt.
d Engin bein tengsl em milli hljóðfræðilegra (eðlisfræðilegra)
stærða og hljóðkerfisfræðilegra hugtaka. Því getur verið erf-
itt að sjá hvort og þá hvaða þýðingu hljóðfræðilegar tilraunir
hafa fyrir hljóðkerfisfræðina.
Kristján Ámason (1978) ræðir um hljóðskynjunartilraun Söm Garn-
es út frá þessu síðasta atriði. Hann bendir á að þótt lengd sérhljóðsins
í orðum eins og ís, íss sé aðgreinandi, þ.e. notuð af málnotendum til
að þekkja orðin í sundur, sé ekki þar með sagt að sérhljóðalengdin sé
ófyrirsegjanleg eða fónemísk. Kristján telur því að tilraun Söru dugt
ekki til að skera úr um hlutverk lengdar í hljóðkerfinu.
Þrátt fyrir alla þessa meinbugi á hljóðfræðirannsóknum em margir
fullvissir um að leiðin að hljóðkerfinu liggi gegnum hljóðfræðina.4 Og
4 Sjá þó Magnús Pétursson (1980) sem er á öndverðri skoðun.