Eining - 01.12.1963, Side 4

EINING
VIKTORÍA BJARNADÓTTIR
Fcedd 25. febrúar 1888, dáin 7. október 1963
*
Utfararrœða séra Garðars Svavarssonar í Dómkirkjunni í Reykjavík.
ér skuluð því biðja þannig, sagði
Jesús forðum við lærisveina sína:
Faðir vor, þú, sem ert á himnum.
Þetta eru einföld orð: Faðir vor,
og vér höfum haft þau yfir svo ótal
mörgum sinnum, en á þeirri löngu ævi,
sem hér er að baki, voru þetta grund-
vallandi orð — bjargið, sem allt líf
byggðist á, — guðstraustið.
Viktoría Bjamadóttir var ekki gömul,
þegar þessi bæn bjó henni svo undur-
sterk í brjósti:
„Ó, faðir ger mig styrkan staf
að styðja hvern sem þarf,
unz allt það líf, sem Guð mér gaf,
ég gef sem bróðurarf."
Og þannig var öll hennar ævi. Hún
varð styrkur stafur, þar sem hún bjó
fyrir vestan, manni sínum, börnum sín-
um og nágrönnum. Og hún varð styrkur
stafur hér syðra í höfuðstaðnum á sviði
bindindismála og margháttaðra mannúð-
armála, það svo, að hún varð þjóðkunn
kona. Lífið féll hér ekki máttvana til
jarðar. Hér var skilað þeim arfi fúsleika
og hjálpsemi til meðbræðranna, sem
aldrei verður að fullu metin.
Já, sannarlega veitti Drottinn þessari
konu „fótfestu á bjargi“ og gerði hana
„styrka í gangi,“ eins og komizt er að
orði í sálmi Davíðs, einnig síðustu skref-
in að hliði dauðans. Því að eins og mað-
ur hennar orti fyrir mörgum árum:
í stafni ef Drottinn stendur
og stýrir lífsins knör,
þá ekkert er að óttast,
þótt ýtt sé lífs úr vör.
„Guði treysti ég og óttast eigi.“ Það
var yfirskrift þessarar ævi til enda.
Viktoría Bjarnadóttir fæddist hinn 25.
febrúar 1888 að Vindheimum í Tálkna-
firði, dóttir Bjarna Friðrikssonar, skip-
stjóra, og konu hans, Jónínu Eiríksdótt-
ur.
Vestfirzku fjöllin, hafið og hin harða
lífsbarátta fólksins mótaði hugarheim
hennar á bernskuárunum og efldi vilja
hennar þeim krafti og kjarki, sem aldrei
kunni að gefast upp. Faðirinn oft við
skipsstjórn úti í æðisgengnum vetrar-
veðrunum. Hún, ásamt móður og bróður,
heima hjá heimilisfólkinu í hriktandi bæ
undan sviftibyljunum.
Hér var lífið í sífelldri baráttu við
sjálfar höfuðskeppnurnar — oft baráttu
upp á líf og dauða. í slíkri baráttu er
það aðeins eðlilegt að oft sé talað um
Guð. En því þakklátara var líka barns-
hjartað og svo síðar konuhjartað, þegar
vorið kom og sólin og birtan, og lömbin
eltu mæður sínar um döggvotar hlíðar,
og f jörðurinn spegilsléttur ómaði af fugla-
söng.
Þessi heiðríkja sterkrar íslenzkrar nátt-
úru átti eflaust sinn þátt í að skapa
hér sterka og heiðríka konusál. Það eru
tvær setningar í endurminningum henn-
ar, sem út komu 1958, er svo að segja
anda frá sér ást hennar frá átthögunum
vestra. Þessi setning: „Ég sakna þess að
heyra aldrei hó í smölunum, heyra ekki
framar fjöllin bergmála þau á kyrrum
vormorgnum. Og hin setningin er þessi:
„Hvergi finnst mér heiðríkjan eins safír-
blá og á Vestfjörðum.
Haustið 1906 giftist Viktoría Sigur-
garði Sturlusyni kennara, ljóðrænum og
tilfinningaríkum gáfumanni, sem einnig
var hagmæltur vel. Þegar hún talar í
bók sinni um merkustu dagana í lífi sínu,
þá talar hún um fæðingardaga barnanna
sinna. Svo skarpskyggn var hún og vit-
ur, því að, hvað er meira til, en undur
lífsins — undur nýrra augna, sem horfa
inn í þenna heim og eiga eftir að eiga
hér óráðin ár og daga.
Viktoría Bjarnadóttir
Þau Sigurgarður eignuðust 12 börn 4
dóu kornung, en 8 eru á lífi. Ein dóttir
gift og búsett í Hollandi. Sonur giftur
og búsettur í Bandaríkjunum, og komu
þau bæði hingað upp til hennar að bana-
sænginni, og sýnir þetta hversu hlý og
sterk fjölskylduböndin voru hér. Það var
í þeim eitthvað, sem minnti á hinn kjark-
mikla trausta vestfirzka gróður. Hin syst-
kinin öll eru búsett hér og var hún hin
síðustu árin öll umvafin elsku þeirra og
barnabarnanna.
Sigurgarður var dugmikill maður, en
ekki heilsuhraustur, og reyndi því oft
mikið á húsmóðurina inn við fjörðinn á
Eysteinsstöðum, með stóra barnahópinn
sinn. Síðustu árin vestra áttu þau heima
á Bíldudal, og lá hann þar heilt sumar í
sjúkrahúsinu, og 27. marz 1932 dó hann
hér á Landsspítalanum eftir langa legu.
Þau ár voru ekki létt þeim heima í Bíldu-
dal, en aldrei var kiknað né bognað, og
þegar Viktoría vorið eftir fluttist hingað
suður með föður sinn og yngstu börnin,
þá átti hún, er hún stóð á hafnarbakk-
anum í Reykjavík, sex krónur og fimm-
tíu aura. En Viktoría Bjarnadóttir þurfti
ekki meira til að geta hafið nýjan áfanga
á gróskuríkri og farsælli ævi, enda stóðu
þar henni við hlið börnin, sem hún elsk-
aði og brugðust henni aldrei.
í gamlatestamentinu er frásögn um, að
rödd Drottins hafi komið til manns og
sagt: „Blóð bróður þíns hrópar til mín
af jörðinni," en Kain, svo hét maðurinn,
vildi afsaka sig og svaraði: „Á ég að
gæta bróður míns.“
Þeir eru svo margir, sem vilja afsaka
sig gagnvart ýmsu því böli. sem fylgir í
kjölfar hinnar mörgu svokölluðu menn-
ingarfyrirbæra, og segja, afsakandi sig:
Hvað get ég gert við því? Á ég að gæta
bróður míns? Þannig hvorki hugsaði né
talaði Viktoría Bjarnadóttir. Hún hvorki
afsakaði sig né þvoði hendur sínar (Píla-
tusarþvotti), heldur gerðist ötull liðsmað-
ur í þeirri fylkingu, er vildi takast á við
að fjarlægja meinsemdirnar. Hún gerðist
fljótlega, er hún kom hingað suður, fé-
lagi í stúkunni Framtíðin. Eftir það átti
bindindishreyfingin hér á landi í henni
einn sinn bezta mann til sóknar og varn-
ar, svo sem sjá má af því, að hún var
um margra ára skeið formaður áfengis-
vamarnefndar kvenna hér syðra.
Einnig lét hún kirkjumálin til sín taka.
Hún beitti sér t.d. fyrir því, að kvenfé-
lagskonur safnaðanna hér í bænum sæktu
með vissu millibili í einum hópi hinar
ýmsu kirkjur og guðsþjónustustaði bæj-
arins. Þá áttu slysavarnamálin hug henn-
ar og atbeina allan. Hún gleymdi ekki skip-
stjórnarárum fólks síns né bróður sínum,
sem út af Vestfjörðum varð einn af hin-
um mörgu fórnum í skaut Ægis við
strendur þessa lands.
Jesús sagði: „Ekki kveikja menn ljós
og setja það undir mæliker, heldur í
ljósastikuna og þá lýsir það öllum, sem
eru í húsinu.“
Hér er kvödd kona, sem bar birtu til
annarra og vildi vera Ijósberi. Ein mesta
mannúðarkona.
Þegar börnin voru ung á Eysteinsstöð-
um og voru háttuð, fór hún oft með
lampann á kvöldin, til að vita hvort þau
væru sofnuð og hvort þeim liði vel. Hún
sleppti aldrei lampanum og ekki heldur
eftir að hingað suður kom. Hún hélt á-
fram að bera birtu og varma til með-
bræðranna, því minnast hennar svo' marg-
ir, já, heil félagasamtök með þakklæti og
því varð nafn hennar þekkt með þjóðinni.
Ég flyt nú hér þakkir barnanna henn-
ar allra, einnig dótturdóttur hennar, sem
hún ól upp, tengdabarnanna og barna-
barnanna allra og félagssystkina hennar
frá fyrstu tíð, ekki sízt í stúkunni henn-
ar.
Nafnið Viktoría þýðir: sú sem sigrar,
en sjálf leit hún aldrei á sig sem neinn
sigurvegara, heldur geymdi hún með þökk
og lotningu þessi orð í hjartasínu: „Guði
séu þakkir. sem gefur oss sigurinn fyrir
Drottinn vorn Jesúm Krist." Þessi orð,
þessi fullvissa nægði henni í lífi og dauða.
Vestfjarða fjöllin horfa enn í dag á
litlar stúlkur, sem eru að alast upp á
bæjunum við rætur þeirra, en það er ó-
víst að þau sjái nokkra nú, er sé táp-
eða kjarkmeiri henni sem telpu. sem
kvödd er hér í dag. En litlu stúlkunum
þar vestra er kennt, eins og Viktoríu
Bjarnadóttur áður um frelsarann, og
þeim er kennt eins og henni að biðja:
Faðir vor.
í því er von og kraftur kynslóðanna.
Drottinn gaf og Drottinn tók. Lofað
veri nafnið hans.