Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1993, Qupperneq 95

Um ar- og k-fleirtölu karlkynsnafnorða í nútímaíslensku 93
að ræða og því mikla hagkvæmni þar sem einungis ein ending, -ir, er
notuð til að tákna nefnifall karlkyn fleirtölu.
í neðanmálsgrein 3, sbr. eixmig 10, er vísað til hugmyndamanna um
mörkun og sagt að ar-fleirtalan væri ómörkuð gagnvart -ir vegna þess
að fleiri orð mynda fleirtölu með -ar. Slík viðmiðun er þó ekki einhlít
og aðrar skilgreiningar til en þær sem miða við tíðni eina sér eða með
öðmm þáttum. Vel væri t.d. hugsanlegt að leggja þann skilning í áður-
nefhd hugtök að gildi þeirra væri metið út frá því hversu afdráttarlaust
ein tiltekin ending segði fyrir um aðra(r), þ.e. hvað sjálfgefið er eða
fyrirsegjanlegt á grundvelli tiltekinna upplýsinga. Um væri þá að ræða
samanburð endinga sem hefðu sama hlutverki að gegna og formlega
skilyrðingu þeirra. Taka má sem dæmi eignarfallsendingamar -s og
-ar í karlkyni eintölu. Séu vensl þeirra endinga gagnvart endingunum
-ar og -ir í karlkyni fleirtölu skoðuð kemur í Ijós að næstum öll karl-
kynsorð (þó ekki t.d. grautur, sbr. Eirík Rögnvaldsson 1990:75) sem
mynda eignarfall með -ar mynda fleirtölu með -/r.11 Þau orð sem mynda
eignarfall með -s mynda hins vegar ýmist fleirtölu með -ar eða -ir. Því
mætti líta svo á að eignarfallsendingin -ar væri ómörkuð gagnvart s-
endingunni vegna þess forsagnargildis sem hún hefúr. Tekið skal fram
að slík viðmiðun segir ekkert fyrir um innbyrðis afstöðu fleirtölu og
eintölu heldur einungis um innbyrðis vensl þessara endinga og sess
þann sem skilyrði beygingar og afleiðslu skipa þeim.
3-3 Um endingar karlkyns og kvenkyns í nefnifalli fleirtölu
Greinarhöfundur hefur áður (1988-9) lýst dreifingu kvenkynsend-
inganna -ir og -ar í nefhifalli (og þolfalli) fleirtölu. Um er að ræða orð
með sömu stofngerð og karlkynsorðin, þ.e. (-)VC og (-)VCC(C). Sá
munur er þó á kvenkynsorðunum og þeim karlkynsorðum sem hér eru
til athugunar að kvenkynsorðin eru í yfirborðsgerð alltaf endingarlaus
í nefnifalli eintölu.
Dreifing fleirtöluendinganna í kvenkyni er eftirfarandi:
11 Vensl eignarfallsendingarinnar -ar og fieirtöluendingarinnar -ir er því skv. orðafari
Wurzels (1989) paradigm structure conditions, þ.e. eignarfalliö gefur fleirtöluna til
kynna. Það gagnstæða á hins vegar ekki við.