Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1993, Page 96

94
Margrét Jónsdóttir
1. Orð þar sem fleiri en eitt samhljóð íylgja stofnsérhljóði mynda
langoftast fleirtölu með -ir.
2. Orð þar sem eitt samhljóð fylgir stofhsérhljóði mynda fleirtölu
með -ir eða -ar:
a. Orð með [u], [o], [ö]>[a], [öi], [ai], [ou] og [au] myndalangoft-
ast fleirtölu með -ir.
b. Orð með [i], [i], [e] og [ei] mynda fremur fleirtölu með -ar.
Athyglisvert er að bera þessar niðurstöður saman við þær niðurstöður
sem lýst var hér áður í sambandi við karlkynsorðin. Helstu niðurstöður
þess samanburðar em þessar:
1. Langflest karlkynsorð með endingunni -ur og sem em með ein-
kvæðan stofn mynda fleirtölu með -ar hvort sem eitt eða fleiri
samhljóð fylgja stofhsérhljóði. Það gagnstæða á við um kven-
kyn.12
2. í karlkyni skiptir fjöldi samhljóða á eftir stofnsérhljóði í mörgum
tilvikum höfuðmáli þegar fleirtöluending er ákvörðuð. Oft er
það þá svo að þegar samhljóðin sem stofhsérhljóði fylgja em
tvö eða fleiri þá skipta vensl þáttarins [+/-uppmælt] milli stofhs
og endingar máli. Þegar samhljóðið er hins vegar eitt skiptir
það oftast mestu máli hvort stofhsérhljóðið er þanið eða ekki. í
kvenkyni er það hins vegar svo að þegar samhljóð í stofhi er eitt
þá mynda þau orð oftast fleirtölu með -ir sem em með kringd
hljóð í stofni en þau sem em með ókringd mynda fleirtölu með
-ar. Þegar samhljóðin em tvö er fleirtalan langoftast með -ir.
Af þessu leiðir að sömu reglur gilda ekki um karlkyn og kven-
kyn og að sömu skilyrði geta haft ólíkar afleiðingar í för með sér
innan hvors kyns. T.d. má benda á að öll kvenkynsorð af gerðinni
(-)ÚC mynda fleirtölu með -ir. Öll karlkynsorð með endingunni
12 Ekki hefur alltaf ríkt um það eining hvemig líta beri á kvenkynsendingamar -ir
og -ar með tilliti til mörkunar. í eldri útgáfu bókar sinnar gerir Eiríkur Rögnvaldsson
(1986:96) ráð fyrir því að ar- endingin sé ómörkuð. í útgáfúnni frá 1990 (bls. 87) segir
hann að það að telja ir- endinguna ómarkaða en ar- og ur- endingamar markaðar sé á
litlu byggL Ásta Svavarsdóttir (1987:196) og Maigrét Jónsdóttir(l988-9:76-78) telja
ir- endinguna ómaricaða. Sjá einnig neðanmálsgrein 3.