Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1993, Page 129

Grammaticœ islandicæ rudimenta
127
ur telur á íslenska tungu, og margt annað, um hvað öllum mun ei
samkoma. Þó geta lærðir menn vel hjálpast í þessum eður þvílíkum
efnum af því að þeir skilja og þekkja þá brúkanlegu latínsku terminos
og finna strax frændsemi tungnanna (Lbs. 2003 4to:3).
Með hneigingar á Eggert við fallbeygingu (declinatio) en með sam-
okun sagnbeygingu (conjugatio).
Fram kemur að Eggerti hefur þótt það miður að Runólfur skyldi
skrifa bók sína á latínu því að hann heldur áfram:
Fyrir því hefði mér hægra verið að framsetja nálægt eftii og stafasetn-
ingar á latíhu, en ég kaus heldur vort móðurmál, svo að þoni lýðsins
sem tunguna geymir, alþýðan, væri ei hjásett (Lbs. 2003 4to:3).
Fyrri athugasemd Eggerts um að Runólfur hafi ekki haft tóm til að
ljúka málfræðinni kann að fela það í sér að hann hafi verið búinn að
taka starfinu í Kristiansstad og viljað drífa bókina út á meðan hann var
enn í Kaupmannahöfn. Bóka- og bæklingaútgáfa Runólfs hefur verið
ærið kostnaðarsöm enda dó hann frá miklum skuldum.
Rasmus Kristján Rask ræðir nokkuð um málffæði Runólfs í for-
málanum fyrir Vejledning og telur henni um margt ábótavant. Einkum
finnur hann að flokkun nafnorða- og sagnbeygingar þar sem saman sé
skellt í fiokka því sem á engan hátt geti átt saman. Að latneskri fyrir-
mynd sé gefinn upp fjöldi beygingardæma eftir endabókstaf, en sleppt
að fjalla um vandmeðfarin orð. Bókin sé fyrst og ffemst beygingarffæði
en geti á engan hátt talist kennslubók í íslensku (Rask 1811:XXXV).
Að lokum má geta að Jón Helgason prófessor drepur á málffæði
Runólfs í bók sinni um Jón Ólafsson frá Grunnavík og segir:
en jafnvel þó að játað sje, að nútíðarmanni veitist örðugt að skilja
til hlítar erfiðleika þess maxuis, er fyrstur reyndi að greiða fiækju
tungunnar, verður því ekki varizt að telja þá bók hafa heppnast vonum
ver (Jón Helgason 1926:150).
Ég er ekki viss um að Jón Helgason hefði dæmt bókina svo harðlega
nokkrum áratugum síðar né reyndar heldur verk Jóns Ólafssonar frá
Gmnnavík. Verk Runólfs, þótt ófullkomið sé, gefur ýmsar góðar vís-