Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1993, Side 215

Yfirlit yfir forníslenskar málfrœðiritgerðir
213
Eitthvað gæti þetta e.t.v. sagt um venslin milli /ö/ og /au/ á þessum
tíma. Var munurinn á þeim einkum lengdarmunur? Sbr. sjau -> sjö,
tvau —> tvö.
Efhistökin í Annarri málfræðiritgerðinni eru frumleg þótt við kysum
að hún væri skýrari á köflum. Hún er því ekki jafnffóðleg og greinaigóð
og sú fyrsta.
3. Priðja málfræðiritgerðin
Þriðja ritgerðin er á hefðbundnari nótum latínumálfræðinnar. Höf-
undurinn er Ólafur Þórðarson, kallaður hvítaskáld, fæddur um 1212,
dáinn 1259; bróðir Sturlu Þórðarsonar og bróðursonur Snorra Sturlu-
sonar. Ritgerðin er talin skrifuð eftir 1245. Hann bjó í Stafholti og rak
þar skóla. Ólafur var um hríð með Valdemar öðrum Danakóngi og segir
hann hafa „kompflerað" rúnir sem svo eru ráðnar (ÞMR:29): „sprængd
mannz hpk flyði tvvi boll“. Og hefur vafist fyrir mönnum að skýra
þetta.
Þriðja málffæðiritgerðin skiptist í tvo meginhluta. Sá fyrri fjallar
um hljóð, rödd, bókstafi, samstöfu, orð, ræðuna og hluta hennar. Hinn
síðari um skáldaleyfi, hvemig rangt mál er notað til „fegrinda“ í skáld-
skap. Þessi hluti byggir á Donatusi, Ars Major III. Fyrir utan þennan
hluta af málffæði Donatusar hefur Ólafur einungis þekkt Ars Minor
sem fjallar um orðflokkana (ÞMR:39), þótt hann virðist ekki styðjast
beint við hana í kaflanum um þá. í hljóðffæðinni íslenskar hann flest
erlend heiti og notar gjama sömu orð og höfð em í fyrstu ritgerðinni. í
málskrúðsfræðinni notar hann latínunöfnin óþýdd þótt hann geti þess í
sumum tilfellum hvað „fígúrumar“ heiti á norrænu.
Hljóðffæðin tekur aðeins til meginatriða og ekki er gerð nein tilraun
til greiningar málhljóðanna á borð við þá sem er í Fyrstu málfræðirit-
gerðinni. Fyrst er fjallað um hljóð almennt og er það sambærilegt við
upphaf annarrar ritgerðarinnar, nema ýtarlegra (ÞMR:20-22);
Alt er hljóð þat er um kvikendis eym má skilja.
En síðan em hljóðin flokkuð all-nákvæmlega: