Vera


Vera - 01.04.1990, Blaðsíða 24

Vera - 01.04.1990, Blaðsíða 24
um er ekki sinnt þá verður ekkert leikhús. Fólk tekur ekki allt í einu upp á því fullorðið að fara að sækja leiksýningar. Það þarf ekki endilega að sýna börnum barna- leikrit. Ég man t.d. eftir því að það sem hafði svo mikil áhrif á mig sem krakka í leikhúsinu voru ýmis absúrdverk. Verk sem sýndu fólk við sérkennilegar aðstæður eða fólk sem brást mjög sérkenni- lega við. Þar er einhver heimur sem maður lendir ekkert í nema bara í leikhúsinu. Þó verið sé að sýna eldri verk þá eru þessi verk aldrei sýnd. Með slíkum verkum getur maður sýnt börnum og ung- lingum þann skakka heim sem leikhúsið geturbúið til. Heim sem er t.d. ekki í sjónvarpinu." En hverjir sækja þá leiksýningar og halda uppi leiklistarstarfsem- inni í landinu? Er Guðrún sam- mála þeirri skoðun minni að það séu konur og þá fyrst og fremst miðaldra konur? „Já ég held að konur standi fyrir allri leikhúsað- sókn. Ef karl fer í leikhús þá er honum oftar en ekki dröslað af konunni sinni. Þetta er sérstak- lega áberandi varðandi leikhóp- ana, ég held að þar sé um 80% áhorfenda konur. En þetta á svo sem ekki bara við um leiksýning- ar. Mér skilst að konur haldi líka uppi námskeiðunum í landinu og annarri menningarstarfsemi.“ Ég get ekki varist því að gera þá athugasemd að í ljósi þessa sé það óneitanlega mótsagnakennt að flest leikrit séu skrifuð af körlum og flest hlutverk séu ætluð körl- um. „Já,“ segir Guðrún og hlær með sjálfri sér. „Svo koma konur „Það er farið að stíla allt upp á skipulagða hópa og fólk sem skynjar sig sem hóp samankomiö, það er bara heimskt." „Þetta er meira spurningin um að vera í og upplifa tilteknar aðstœður heldur en að leika ákveðna persónu. i því felst sannleikurinn" 24 og horfa á þá.‘ ‘ Síðan verður þögn dálitla stund áður en hún bætir við: „Annars hefur það viljað loða við sýningar sem byggja ein- ungis á konum að þeim gengur illa að ná upp aðsókn. Kannski finnst fólki vanta nauðsynlega spennu í slík verk eða þau þykja hreinlega ekki nógu merkileg. Það voru t .d. alltof fáar sýningar á Vernhörðu Alba en leikhúsið gerði líka akkúrat ekkert til að auglýsa þá sýningu.“ Ef áhugi á leikhúsi hefur minnkað á undanförnum árum þá vaknar sú spurning hvort áhorf- endur hafi breyst? Ég spyr Guð- rúnu um þetta. „Mér finnst það tíðkast mun minna en áður að fólk fari upp á sitt eindæmi í leik- hús. Það er farið að stíla allt upp á skipulagða hópa og fólk sem skynjar sig sem hóp samankomið, það er bara heimskt. í alvöru tal- að. Það er mikill munur að leika fyrir hópa og svo sal sem er sam- settur af einstaklingum. Það er alltaf verið að setja upp sýningar sem eiga að höfða til alls þorra fólks. En ég spyr nú bara eins og Þorgeir Þorgeirsson: „Hvernig er fólk flest?“ Það hefur t.d. sýnt sig að verk, sem eru þrælþung og enginn reiknar með að gangi, fá allt í einu mikla aðsókn. Það eru hins vegar margir hér sem horfa á leikhúsin í London og New York og hugsa með sér, hvernig gera þau? Jú, þau bóka sýningar marga mánuði fram í tímann og ef fólki dettur skyndilega í hug að fara í leikhús þá er það ekki nokkur lif- andi leið. Þetta einblína margir á hér sem úrvals kost. Mér finnst mjög lítið varið í leikhúsgesti sem eru eins og múgur — leiddir áfram. Leikhús sem miðar starf sitt við slfka gesti er hætt að tala til einstaklingsins." Eg held að fleirum sé farið eins og mér að langa til að vita hvernig leikarar vinna hlutverk sín? Hvernig þeir nálgast persónur sínar og gæða þær lífi? Hvað gerir Guðrún? „Þetta er spurning sem ég hef aldrei getað svarað al- mennilega. í upphafi fæ ég ein- hverja tilfinningu fyrir persón- unni og oftar en ekki er það svo að eftir mislanga vegferð kem ég aftur að henni í lokin. Það er auð- vitað hægt að fara ótal leiðir í túlkuninni og á æfingatímabilinu er maður í því að velja og hafna. Oft eru það alger smáatriði sem virka eins og vörður í verkinu og leiða mann áfram að þeirri næstu.“ Er þetta þá spurning um innsæi og tilfinningu fyrir persónunni? „Já, það má segja það. Ég er ekki mikið í því að finna utanáliggjandi einkenni eða fyrirmyndir. Ég kann það ekki. En þar með er ekki sagt að ég sé að hafna því að vitsmunirnir séu notaðir. Ég er alls ekki sammála þeirri skoðun sem haldið hefur verið á lofti að vitsmunirnir séu að ganga af íslensku leikhúsi dauðu. Þó maður hafi tilfinningu fyrir hlutverki sínu þá verður ekki hjá því komist að nota vits- munina til að velja og hafna svo þetta verði ekki bara einhver hrærigrautur tilfinninga sem ekki komast til skila. Annars finnst mér þetta meira spurningin um að vera í og upp- lifa tilteknar aðstæður heldur en að leika ákveðna persónu. í því felst sannleikurinn. Það getur aldrei verið neinn sannleikur í því að leika einhvern annan. Það má heldur ekki búa aðstæðurnar til, þær verða að vaxa fram. Það er til fullt af hlutum í leikhúsinu sem eru ekki sannir. Undrun er sýnd á ákveðinn máta og reiði á annan. Þetta er algert eitur en þetta er mikið notað. Ég held það sé ekki til neitt sem maður getur kallað almenn viðbrögð. Þau eru óút- reiknanleg. Ég get sagt þér sögu sem mér finnst einmitt lýsa þessu svo vel. Þegar vinur minn einn var lítill átti hann heima rétt hjá Reykjavíkurflugvelli. Einu sinni þegar hann var úti í garði að leika sér flaug þota yfir og hann varð svo hræddur að hann lagðist á fjóra fætur og fór að lepja upp úr drullupolli. Hann varð náttúrlega mjög hissa á sjálfum sér en ósjálfrátt, í hræðslu sinni við að verða drepinn, hafði hann reynt að breyta sér í dýr.“ En hvernig getur leikarinn þá komið sannleikanum til skila, spyr ég Guðrúnu að lokum? „Ég held að því sé best lýst með orð- um Göggu gömlu vinkonu minn- ar. Hún segir — og þetta á auðvit- að jafnt við um söngvara sem leik- ara — að hinn flytjandi listamað- ur megi aldrei stilla sér upp fyrir framan verkið þ.e.a.s. milli áhorf- andans og verksins. Hann verður að stilla sér upp bak við það.“ -isg.

x

Vera

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vera
https://timarit.is/publication/858

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.