Vera - 01.06.1997, Qupperneq 42

Verkfallsverðir 4SK hindra löndun úr togaran-
um Stefni í Reykjavíkurhöfn. Sigríður Braga-
dóttir (lengst t.h.) ræðir við félaga sína en
Aðalheiður var að sinna öðru þegar myndin
var tekin.
Um hvað
var barist
- UM HVAÐ
VAR SAMIÐ?
® \Vb\
lu»
Flestum eru enn í fersku minni
fréttir af verkfallinu á Vestfjörð-
um þar sem hörð verkfallsátök
sýndu að mikil alvara var á ferð-
um. En þótt félagar í Alþýðusam-
bandi Vestfjarða sýndu mikinn
dugnað og stefnufestu urðu þeir
að lúta í lcegra haldi fyrir grjót-
hörðum vegg atvinnurekenda.
Margir hafa eflaust velt fyrir sér
af hverju Vestfirðingar vildu ekki
sœtta sig við sömu samninga og
aðrir. Vera rceddi við Aðalheiði
Steinsdóttur varaformann Baldurs
á Isafirði og Sigríði Bragadóttur,
en í sjónvarpsfréttum mátti sjá
þcer í hörðum átökum við að hin-
dra landanir úr skipum.
Aðalheiður og Sigríður hafa unnið í ís-
húsfélagi ísfirðinga í um og yfir 20 ár.
Þegar þær eru spurðar um aðdraganda
verkfallsins og ástæðu þeirrar hörku sem þar
kom fram, segja þær að reiði hafi verið að
búa um sig meðal fólks og margir hafi verið
ákveðnir í að berjast nú fyrir virkilegum
kjarabótum. Fólk hafi jafnvel undirbúið sig
með því að hætta að nota greiðslukort og
einnig hafi greiðsla orlofs í maí bjargað
miklu. Reiðin á sér m.a. rætur í þeirri stað-
reynd að upp á síðkastið hafa tugir milljóna
króna streymt í hendur manna sem segja að
fyrirtækin beri sig ekki og fá því aðstoð frá
hinu opinbera til rekstursins.
„Siðblinda hefur aukist mjög í fyrirtækja-
rekstri og hún heypir illu blóði í fólk,” segja
þær og benda á smæð samfélagsins og að
fram til þessa hafi eigendur fyrirtækja ekki
borist mikið meira á en aðrir. „Við spyrjum
okkur að því hvort Vestfjarðaaðstoðin hafi
farið í jeppa, tjaldvagna, snjósleða og ferða-
lög til útlanda. Fimm hluthafar Togs
í Súðavík gengu t.d. fram af fólki þegar þeir
fengu tugi milljóna í sinn hlut við sölu hluta-
bréfa til Frosta hf., en þeir höfðu aldrei borg-
að krónu fyrir hlut sinn í Togi. Leitað var að-
stoðar ríkisins þegar Frosti og Hraðfrystihús-
ið í Hnífsdal sameinuðust, en áður en það var
gert voru hluthöfum í því fyrirtæki greiddar
út 400 milljónir. Það gerðist í miðju verkfalli.
Fyrirtækið vildi ekki sýna of góða stöðu við
sameininguna - það gæti líklega komið í veg
fyrir frekari aðstoð hins opinbera. Er nokkuð
skrýtið þótt fólkið, sem vinnur í þessum fyr-
irtækjum, verði reitt þegar sömu aðilar segj-
ast alls ekki geta hækkað laun verkafólks um
nokkrar krónur?” spyrja þær Aðalheiður og
Sigríður.
Bónusgólf og unglingakaup
En um hvað var deilt í sjö vikna verkfalli og
hvað náðist fram af kröfunum? Eins og kunn-
ugt er lauk verkfallinu með miðlunartillögu
þar sem kauphækkanir voru lítið eitt hærri en
samið var um við önnur félög. Hæsti taxti,
eftir 10 ára starf, er nú 403 kr. á tímann eða
69. 851 kr. á mánuði.
Aðalheiður og Sigríður eru mjög óánægðar
með að sáttasemjari skuli ekki hafa reynt að
fá aðila til að mætast á miðri leið. Þeim finnst
miðlunartillaga hans alveg í anda atvinnurek-
enda. Hvaða atriði voru það þá sem sköpuðu
hið óbrúanlega bil?
„Eitt af því sem við lögðum áherslu á var
að koma á „gólfi” í bónus, þ.e. að hann yrði
ekki lægri en 218 krónur. Fastur bónus í
rækjuvinnslu hefur verið 232 krónur, meðal-
bónus í fiskvinnslu 196 krónur en í saltfiski,
hausaþurrkun o.fl. greinum hefur sjaldnast
verið hægt að ná meiru en 110 krónum. Kraf-
an um „gólfið” var því einkum sett fram fyr-
ir það fólk. En atvinnurekendur stóðu hart
gegn þessu og niðurstaðan varð hækkun upp
á 54 krónur, sem þýðir að nú eru greiddar
138 krónur í bónus ofan á tímakaup.
Krafa ASV um 100.000 króna lágmarks-
laun var af mörgum talin ótímabær en Aðal-
heiður og Sigríður segja að hún hafi verið vel
undirbúin og byggð á könnun á framfærslu-
kostnaði einstaklings á Vestfjörðum. „Við
lögðum til að launin yrðu 85.000 kr. við und-
irskrift, 90.000 1. janúar 1998, 100.000 1.
janúar 1999 og 105.000 kr. 1. janúar árið
2000. 1 þessari kröfu var gert ráð fyrir að
bónus yrði greiddur alla daga ársins - „rauða
og dauða daga” eins og sagt er á samninga-
máli, þ.e. þegar ekki er til hráefni, og lögskip-
aða frídaga.
Þriðja meginkrafa okkar var að ekki yrði
tekið upp unglingakaup fyrir 16 og 17 ára
unglinga. Það náðist ekki fram og því lækkar
kaup þeirra þar sem þeir fá 90 og 95% af lág-
markstaxta. Okkur finnst það óréttlátt því
fólk á þessum aldri getur verið komið í fulla
vinnu og fær nú mun lægra kaup en t.d. 21
árs byrjandi því hann fær greitt eins og eftir
eitt ár. Þetta leiðir til þess að unglingarnir fara
að sluksa og það dregur hópbónusinn niður.”
Það er samdóma álit þeirra sem fylgdust
með verkfalli ASV að þar hafi unnist
móralskur sigur og Aðalheiður og Sigríður
segja að Vestfirðingar séu ákveðnir í að halda
áfram að berjast fyrir betri kjörum. „Við
erum byrjuð að undirbúa næstu lotu. Þetta er
bara tveggja ára vopnahlé,” segja þær. „Það
er enn hiti í fólki og margir eru óánægðir með
þau málalok sem urðu. Atvinnurekendur
sýndu okkur mikla lítilsvirðingu, þeir ætluðu
aldrei að semja við okkur enda var þeim al-
farið stjórnað að sunnan. Við erum líka mjög
ósáttar við framgöngu forsætisráðherra sem
kallaði á deiluaðila til að kynna sér sjónarmið
þeirra og tók svo hreina afstöðu með atvinnu-
rekendum.”
Á meðan á verkfallinu stóð barst Veru eft-
irfarandi vísa frá Rögnu S. Eyjólfsdóttur. Er
hún birt hér, þótt vopnahlé sé komið á. Fram-
ganga félaga ASV kveikti vonir hjá mörgum
um að samtakamáttur verkafólks heyri ekki
sögunni til:
Sagt hefur það verið að Vestfirðingar enn,
einir heyji verkfall, þeir afburðamenn.
Sagt hefur það verið utn vestfirska þjóð,
að ósigrattdi sé hún ef samstaða er góð.
EÞ
b
i
l
42 v ra
j