Freyr - 01.01.1912, Page 20

14
FREYR.
En kostnaðarsamt verk myDdi það kafa orðið,
og litt ráðlegt, meðan vatnið lá alt í Þverá.
En nú er útlit fyrir, að breyting sé að verða
á því.
Það er mál manna og styðst við reynslu,
að vatnið liggi i þessum umgetnu farvegum
til skiftis. Annað tímabilið er það í
■eystri farvegunum, og þá einkum í Markarfljóti,
en hitt tímabilið í þeim vestri, og þá aðallega
i Þverá. Þetta timabil er talið að vera um 20
ár, er það liggur í hvorum þessara farvega.
iNú eru 15—18 ár síðan vatDÍð lagðist í Þverá.
Hafa menn því verið, þar eystra að vænta þess
undanfarin árin síðustu, að þetta mundi breyt-
ast von bráðara. Vatnið mundi kasta sér aust-
ur á bóginn, áður langt um liði, og leggjast í
Markaríljótsfarveginn. — En af því gat stafað
liætta fyrir Vestur-Eyjafjallasveit.
Þegar mikið vatn er í Markarfljóti, fer
mokkuð af því í farvegi er liggja austur með
Eyjafjöllunum. Elæðir það þá yfir engjar manna
undir Út-fjöllunum, skemmir þjóðveginn og
spillir umferðinni. Eyrir því var það, að vorið
1910 tóku menn sig til og hlóðu garð til varn-
ar því, að vatnið úr Markarfljóti rynni austur
með fjöliunum. Var hann gerður eftir fyrir-
sögn og mælingu Jóns verkfræðings Þorláksson-
ar. Grímur Sk. Thorarensen í Kirkjubæ stóð
fyrir verkinu. — Þessi fyrirhleðsla, sem nefnd
er Markarfljótsgarður, er lyn 700 metra á lengd,
og kostaði um 8000 kr. Garðurinn ermyndar-
legur og vel gerður. En nú ríður á, að hon-
\im sé haldið vel við. Ætti það að vera Ey-
fellingum áhugamál að viðhalda garðinum, því
hann gerir þeim ómetanlegt gagn, einkum og
ekki sízt, ef vatnið úr Þverá legst í Markarfljót.
Kemur hann þá í góðar þarfir. -— En æskilegt
væri, að garðurinn yrði lengdur um 200—300
metra. Tel eg það Dauðsynlegt, enda gerði
hann þá enn meira gagn og kæmi að fyllri
notum.
Þess var getið hér á undan, að útlit vær
fyrir, að vatnið í Þverá mundi leggjast í Mark-
arfljót. — í haust er leið var orðin mikil breyt-
ing á vatninu frá því, sem verið hefir að und-
anförnu. Aðal vatnsmegnið var í Markarfljóti,
en lítið mjög í Þverá. Likur eru til að fram-
hald verði á þessu, og þykir þeim það vel far-
ið, sem orðið hafa fyrir þyngstum búsifjum af
ánni, meðan vatnið lá í henni. — Spá því nú
sumir, að næstu 10—20 árin liggi vatnið í
Markarfljóti, og ef til vill í Alunum að einhverju
leyti, en Þverá verði sama sem þur. Koma þá
aftur upp Landeyja-jarðirnar er fóru í kaf 1904,
og verða þá margfalt betri en þær voru áður.
Þá minkar og vatnið í Djúpós, og hefir það
væntanlega áhrif á Safamýri og nærliggjandi
engjar.
Það sést af þessu stutta yfirliti um vötnin
í Rangárvallasýslu, og breytingarnar á þeim,
að þau bæði eyðileggja laDdið, þar sem þau
fara yfir, og bæta það. Þeir sem nú lifa, hafa
að vísu meira af skemdunum og eyðilegging-
unni að segja, en hinu, sem horfir til bóta, og
þykir flestum það súrt í brotið. Hitt er
auðsætt, að vötnin hafa á ýmsum tímum
bætt mikið einstöku landspildur i sýslunni, og
gera það enn. Sem dæmi má nefna Safamýri.
Fyrir rúmum 100 árum, er sagt, að hún hafi
öll verið vaxin lyngi og fjalldrapa og eigi þess-
leg, að hún yrði notuð til slægna. — Hvað er
það, sem gert hefir hana að því akurlendi, sem
hún nú er? Vitanlega vatnið, frjóefna-auðugt jök-
ulvatn. Og ef að þetta vatn hætti að flæða
yfir hana og færa henni áburð, mundi hún
hætta að spretta.
Hinsvegar er afaráríðandi að gera alt, sem
auðið er til þess að hindra skemdir af vatns-
ágangi, og koma í veg fyrir, að blómleg svæði
eyðileggist. Og það er skylda héraðsbúa, fyrst
og fremst, að vaka yfir þessu, og vanrækja ekk-