Ljósmæðrablaðið - 15.11.2006, Blaðsíða 20

Hannah o.fl. harðlega og óskar eftir
því að rannsakendur dragi til baka þá
ályktun að mæla með valkeisaraskurð
sem fæðingarmáta fyrir fullburða börn
í sitjandi stöðu. Hann heldur því fram
að í flestum tilfellum hafi ekki verið
hægt að rekja nýburadauða eða vanda-
mál nýbura í rannsókninni til fæðing-
armáta. Margrét Kristín Guðjónsdóttir
og Þóra Steingrímsdóttir (2002) skoð-
uðu afdrif barna sem fæddust úr sitj-
andi stöðu á LSH á árunum 1996-2000.
Þær ályktuðu út frá niðurstöðum sínum
að fæðing um leggöng yki ekki hætt-
una á alvarlegri súrefnisþurrð miðað
við þær tilteknu aðstæður sem ríktu á
LSH á þeim tíma. Á þessum tíma var
ekki mælt með fæðingu úr sitjandi
stöðu um fæðingarveg nema þyngd
barns væri áætluð < 4.000 g og samtala
útgangsgrindarmála væri > 34.5 sm.
Ef ómskoðun sýndi að kollur bamsins
var reigður, var mælt með valkeisara-
skurði (Margrét Kristín Guðjónsdóttir
og Þóra Steingrímsdóttir, 2002). Það
virðist því vera staðreynd að þær
rannsóknarniðurstöður sem við höfum
í dag geti ekki sagt til um hvor fæðin-
garmátinn er betri og því hlýtur að vera
þörf á enn frekari rannsóknum.
Úr sitjandi stöðu í höfuðstöðu
Það er auðvitað heppilegast fyrir móður
og barn að barnið sé í höfuðstöðu þegar
kemur að fæðingu og þess vegna er
mikilvægt að greina sitjandi stöðu í
tíma til að mögulegt sé að reyna vend-
ingu. Vending er góður kostur og hefur
sannað gildi sitt. En hvað með aðrar
aðferðir? Ljósmæður hafa verið dug-
legar að kynna sér og nota óhefðbundn-
ar meðferðir á meðgöngu, í fæðingu og
sængurlegu. „Moxibustion“ er gömul
kínversk aðferð sem ef til vill getur átt
þátt í að fleiri fæðingar verði um fæð-
ingarveg með því að stuðla að snúningi
barns úr sitjandi stöðu í höfuðstöðu.
Þegar „Moxibustion" meðferðin er notuð
er kveikt í nokkurs konar vindlum eða
reykelsum úr plöntunni Artemisia vulg-
aris (moxa). Vindlunum er síðan haldið
nálægt ytri brún tánagla litlu táar, nánar
tiltekið við nálastungupunktinn BL-67
(Cuttini, 2001). Með því að örva þenn-
an punkt með hitanum sem myndast er
verið að ýta undir hreyfingar barns í
móðurkviði. Cardini og Weixin (1998),
gerðu rannsókn í Kína og notuðu sam-
anburðarrannsókn með slembiúrtaki og
komust að því að „Moxibustion“ væri
áhrifarík aðferð til að snúa barni úr sitj-
andi stöðu í höfðustöðu. Cardini o.fl.
(2005) gerðu svo svipaða rannsókn á
Italíu en í þeirri rannsókn voru engar
kínverskar konur. Niðurstöður þeirra
gáfu til kynna að „Moxibustion“ gagn-
aðist ekki við að snúa barni úr sitjandi
stöðu í höfðustöðu.
Það ætti reyndar ekki að vera
áhyggjuefni eða tilefni til aðgerða þó
barn sé í sitjandi stöðu á 32.-33. viku
meðgöngu. Þess vegna fínnst mér und-
arleg sú aðferð sem notuð var í tveimur
fyrrgreindum rannsóknum, þ.e. að hefja
meðferð með „Moxibustion“ við 32,-
33. viku meðgöngu, þar sem talið er að
um 57% barna í sitjandi stöðu við 32
vikur snúi sér sjálfkrafa í höfuðstöðu
(Westgren, Edvall, Nordstrom og Svale-
nius, 1985, í Sweet, 1999). Ef til vill
væri betra að reyna „Moxibustion“
meðferðina seinna á meðgöngu eða
þegar sitjandi staða barns fer að verða
áhyggjuefni eða tilefni til aðgerða. Ef
ljósmæður ætla að vera leiðandi í notk-
un og rannsóknum á óhefðbundnum
aðferðum í barneignarferlinu, þá er hér
viðfangsefni sem gaman væri að skoða
betur í framtíðinni.
I bók Gaskin (1990) kemur fram að
rannsókn ein hafi sýnt að 89% barna
í sitjandi stöðu hafi snúið sér í höf-
uðstöðu við það að móðirin lá í ákveð-
inni stöðu í 10 mínútur, tvisvar á dag,
eftir 8. mánuð meðgöngu. Þessi staða
er þannig að móðirin liggur á bakinu,
með hné beygð, iljar í gólfi og fullt
af púðum undir rassinum, þannig að
móðirin liggur með höfuðið neðar en
rassinn. Þetta er stelling sem við ættum
að geta mælt með að konur með barn í
sitjandi stöðu prófí.
Sitjandi fæðingar á
fæðingardeild LSH
Samkvæmt upplýsingum frá fæðing-
arskráningu, fæddust 5 fullburða ein-
burar í sitjandi stöðu á Islandi árið
2005, allir á fæðingardeild LSH. Nokkr-
ir fæðingarlæknar þar hafa verið tilbúnir
til að styðja konur í að fæða sitjanda að
ákveðnum skilyrðum uppfylltum, en
almenna stefnan hefur verið sú, frá
árinu 2000 og þangað til nú, að mæla
með keisaraskurði ef kona er með full-
burða einbura í sitjandi stöðu. Dæmi
eru um að konur með fulla útvíkkun
og fyrirfram ógreindan sitjanda haft
farið í keisaraskurð en það er ákvörðun
fæðingarlæknis á vakt hvernig þessu er
háttað. Þeir fæðingarlæknar sem styðja
konur í því að fæða sitjanda um fæð-
ingarveg hafa jafnvel verið tilbúnir að
koma utan síns vinnutíma til að vera
til staðar. Þegar um fæðingar fullburða
einbura í sitjandi stöðu er að ræða, er
það samvinna ljósmóður og fæðing-
arlæknis að taka á móti baminu.
Að undanfömu hefur verið unnið
að nýjum verklagsreglum um sitjandi
fæðingar á LSH og verkleg þjálfun
ljósmæðra á fæðingardeild hefur einnig
farið fram. Það er gleðilegt að vita til
þess að fæðing fullburða einbura í sitj-
andi stöðu um fæðingarveg sé að verða
raunverulegur valkostur á ný. Það er
einnig gleðiefni að nú verða til staðar
ljósmæður og læknar með betri þjálf-
un þegar kemur að sitjandi fæðingum,
hvort sem það er fyrirfram vitað eða
óvænt.
Eg velti því fyrir mér hvort það verði
nægjanlega margar sitjandi fæðingar til
að læknar og ljósmæður sem starfa
við fæðingar nái að halda góðri fæmi
í því að taka á móti bömum í sitjandi
stöðu. Það er erfitt að halda góðri færni
í einhverju sem maður gerir sjaldan því
æfingin skapar jú meistarann. Eg tel að
það væri gott að þjálfa lítinn hóp lækna
og ljósmæðra sem munu sérhæfa sig
í sitjandi fæðingum til að byrja með.
Þessi hópur væri svo tilvalin í að sjá
um að þjálfa aðra lækna og ljósmæður,
því vissulega verða allir læknar og ljós-
mæður sem starfa við fæðingar að vera
tilbúin að taka á móti bami í sitjandi
stöðu. Þessi hópur þarf að vera nógu
lítill til að meðlimir hans fái einhverja
þjálfun en það stór að alltaf sé einhver
á vaktinni sem hefur góða þjálfun. Það
er erfitt að segja til um hversu stór þessi
hópur á að vera, en tíminn mun vonandi
leiða það í ljós. Það er erfitt að öðlast
góða færni í að taka á móti börnum í
sitjandi stöðu nema fá reglulega þjálf-
un. Besta þjálfunin er vissulega að taka
á móti en þjálfun með brúðu kemur
örugglega að gagni.
Fimm skref Page (2000)
um gagnreynda þekkingu í
Ijósmóðurfræði
Mig langar að setja hugleiðingar mínar
um sitjandi fæðingar í samhengi við
fimm skref Page (2000) um gagnreynda
þekkingu í ljósmóðurfræði.
Fyrsta skrefið er „að finna út hvað
er konunni og jjölskyldu hennar mik-
ilvœgt“ (bls. 10). Hversu mikilvæg er
eðlileg fæðing fyrir konuna? Þurfum
við að spyrja um mikilvægi góðrar
heilsu móður og barns? Hvaða afleið-
ingar getur keisaraskurður haft fyrir
heilsufar móður í náinni framtíð og
20 Ljósmæðrablaðið nóvember 2006