Akranes - 01.12.1943, Blaðsíða 10

94
AKRANES
tækri aðalsætt. Nefndi Lúther hana
venjulega „Kötu sína“ og sagði, að hún
væri bæði bóndinn og húsfreyjan. Brá
hann því stundum á glens og kallaði
hana „herra Kötu“ í viðlögum. Sagði
hann, að slík kona hentaði sér, því að
sjálíur var hann störfum hlaðinn og
undi því vel að konan tæki á sig bróður-
hlutann af heimilisumsvifunum og á-
hyggjum þess, enda hafði hann ærnar
áhyggjur aðrar.
Oft blessaði Lúther konu sína fyrir
dugnaðinn og fyrirhyggjuna bæði í bú-
skap og öðru.
Þegar Lúther fór í predikunarferðir,
var hann ætíð umsetinn af fólki, er
þurfti að ná fundi hans. Þá hugsaði
Katrín sem svo: Nú man Lúther ekki
eftir neinu, nema áhyggjum þeirra, sem
leita hans. Og nú gleymir hann því, sem
hann ætlaði að kaupa handa börnunum.
Til þess að setja undir þann leka skrapp
Katrín sjálf í búðir og keypti eitthvað
smávegis til að stinga að manni sínum
er heim kæmi, — af því að hún vissi,
hve honum sárnaði við sjálfan sig, ef
það kom fyrir að hann gleymdi að kaupa
eitthvað til að gefa krökkunum, þegar
hann kæmi heim.
Þannig bættu þau Katrín hvert annað
upp.
Lúther sagði líka eitt sinn:t„Ekki vildi
ég skipta á henni Kötu minni og öllu
Frakkaveldi og Feneyjum.“ En Feneyja-
borg var þá auðugasta og fegursta borg
álfunnar.
Aðeins eitt bar þeim Lúther og konu
hans í milli.
Lúther var sískrifandi. Alls skrifaði
hann 183 bækur og rit. Rit hans voru
margprentuð og seldust um öll nálæg
lönd. En Lúther tók aldrei einn eyri fyr-
ir útgáfuréttinn. Nú hélt Katrín því
fram, að það væri alger óþarfi-að láta
prentara og bókaútgefendur moka sam-
an auð fjár, en greiða ekki höfundinum
neitt. Katrín vissi, hve oft maður henn-
ar var í fjárþröng. Þótti henni nóg um,
er Lúther hafði ekki annað tiltækt en
silfurkönnu frá sjálfum kjörfurstanum
til að gefa fátækum stúdent, er ekkert
átti fyrir sig að leggja. „Við getunl haft
nóg af Öllu,“ sagði hún, „þótt við fengj-
um ekki nema nokkra aura af hverju
eintaki," sagði húsfreyja.
En Lúther sat fastur við sinn keip.
„Guð vill að ég skrifi, og þá vil ég ekki
taka fé fyrir. Ég hef nóg af öllu,“ sagði
Lúther, „því að ég á þrjú góð böm. Og
þessi þrjú börn eru þrjú konungsríki,
sem ég á með meira rétti en keisarinn
Ungverjaland og Bæheim og allt róm-
verska keisaradæmið."
Elzti sonur þeirra hjóna hét Hans, í
hÖfuðið á afa sínum. Þegar Hans litli
var á öðru ári sendi einn vina þeirra
honum smáhringlu til að leika sér að
Lúther samgladdist syni sínum svo inni-
lega, að hann gaf sér tíma til að skrifa
þakkarbréf. Bréfið hófst á þessa leið:
„Hans litli sendir kunningja sínum
kæra kveðju með þakklæti fyrir hringl-
'ina. En sú undrun og fögnuður! Hann
Hans litli, sá tekur nú til matar síns.“
Næsta barn þeirra hjóna var dóttir.
Hún dó eftir fáa mánuði. „Hún er farin
frá okkur,“ skrifaði Lúther vini sínum.
„Viðkvæmnin dregur huga minn á eftir
henni. Aldrei vissi ég fyrr, hve við-
kvæmt föðurhjattað getur verið gagn-
vart börnunum.“
Ári síðar bættist þeim dóttir í skarð-
ið. Var hún skírð Magdalena. Þau misstu
hana á 14. árinu. Lúther sat hjá henni í
banalegunni öllum stundum, er hann
gat. Skömmu fyrir andlát hennar sagði
faðirinn: „Lena mín litla! Ég veit, að þú
vilt vera kyrr hjá honum pabba þínum.
En væri ekki líka gott að vera hjá föð-
urnum hinum megin?“ — „Jú, eins og
Guð vill,“ svaraði hún.
Þegar dóttirin var dáin, féll Lúther á
kné við dánarbeð hennar, faðmaði hana
að sér og grét eins og barn. „Við höfum
sent gott barn til himna,“ sagði hann við
konu sína. „Ó, að við gætum dáið svona!
Glaður skyldi ég ganga á móti dauðan-
um nú á þessari stundu.“
Enn eignuðust þau Lúther og kona
hans þrjú börn, tvo sonu og eina dóttur.
Lúther unni henni mjög. Spillti það ekki
til, hve dóttirin, Margrét litla, var söng-
vin. Hún söng sálmalög með pabba sín-
um fjögra ára gömul. En það var yndi
Lúthers að láta börnin setjast í kring-
um sig og láta þau syngja með sér, er
hann tók tólf strengja gígju sína á
kvöldin.
Auk heimilisfólksins voru margir
heimagangar.
Lúther var prófessor við háskólarín í
Wittemberg í Saxlandi. Var það ungur
háskóli, fátækur og ærið fásóttur, þeg-
ar Lúther kom til.
En þeir Lúther og Melankton drógu
stúdenta að skólanum. Ekki aðeins úr
Saxlandi, heldur og úr nálægum ríkjum
og löndum. Varð því stöðugt að stækka
skólann.
Lúther hafði fen^ið forn klausturhús
til íbúðar. Var þar húsrými mikið, en
eigi sem hentugast né vistlegast. En hús-
rýmið kom sér vel fyrir Lúther, því að
þau hjón tóku fjölda fátækra stúdenta
að matborði sínu og allir guðfræðingar
í borginni, ungir sem eldri, voru þar
heimagangar, auk þeirra, er hann heim-
sóttu úr öðrum löndum.
Þegar setzt var að matborði hjá Lút-
her, þótti þar fleira „til rétta veitt“ en
matur einn, því að hvergi munu hinar
fljúgapdi gáfur húsbóndans hafa notið
sín betur en er hann sat með ungum
mönnum yfir borðum.
Seinna rituðu nokkrir lærisveinar
hans niður sér til minnis ýmislegt, sem
þeir mundu úr borðræðum Lúthers. Og
þykir það enn í dag hin skemmtilegasta
og merkasta bók.
Nú hefur heimili Lúthers verið að
nokkru lýst, og skal nú vikið að einu
jólakvöldi á þessu merkasta heimili í
lútherskum sið.
Hans litli var þá 6—7 ára, en Lená
4—5 ára. Hin börnin voru yngri, og það
yngsta enn í vöggu.
Katrín húsfreyja þurfti mörgu að
sinna á sínu stóra heimili. Þar þurfti að
slátra svínum og sauðum, steypa kerti,
steikja og brasa, baka brauð og búa út
smá-jólagjafa handa fjölda manns, því
aldrei var jafn margt ungra manna hjá
Lúther sem á hátíðum.
Nú var það einn daginn fyrir jólin.
Lúther sat í herbergi sínu og skrifaði.
Þá kemur inn Katrín kona hans og segir:
„Nú er svo mikið og margt að gera á
heimilinu, að ég hef engan til að vera
hjá barninu. Geturðu ekki setið hjá
vöggunni svolitla stund?“
Lúther flutti sig með skriffærin inn
til barnsins og settist við vögguna. Hann
ætlaði sér að skrifa, þótt hann vaggaði
barninu með öðrum fæti. í fyrstu varð
þó ekki mikið úr skriftum. Lúther horfði
á barn sitt í vöggunni og tók að hugsa
um annað barn. Hann hvarf í anda til
barnsins í Betlehem. Hann sá það fyrir
sér í jötunni og engilinn, sem kom til
hirðanna á Betlehemsvöllum.
Þá kom honum í hug, hvað hann gæti
gert börnum sínum. til ánægju á jólun-
um.
Ekki veit ég hvort börn Lúthers fengu
jólatré. Er mér nær að halda, að þau
hafi eigi þá verið farin að tíðkast. En
þau fengu annað að horfa á.
í stærstu stofunni var í einu horninu
búin út laus jata, eins og jatan, sem Jesú
var lagður í er hann fæddist. í jötunni
var grænt hey og þar var lögð falleg
mynd af barni, er átti að minna á barn-
ið í Betlehem. Fyrir framan jötuna og
að baki hennar var raðað jólakertum,
svo að þaðan ljómaði birtan um alla stof-
una.
Þetta þótti börnum Lúthers enn feg-
urra en oss þykja jólatré nú.
Lúther vissi, að þetta mundi Katrín
kona hans útbúa handa börnunum, eins
og hún var vön. Sjálfur var hann vanur
að annast sönginn við jötuna með böm-
um sínum og stúdentunum.
Fyrir daga Lúthers voru fjestir sálmar
á latínu. Og því var honum svo annt um
að fá skáld til að yrkja sálma á móður-
málinu.
Lúther hafði þegar orkt jólasálm
handa fullorðna fólkinu. Hann hafði gef-
ið því sálminn:
„Heiðra skulum vér herrann Krist.“
En enn vantaði jólasálm handa börnun-
um.
Nú kom honum í hug að búa til jóla-
sálm handa börnum sínum á jólakvöldið.
í huga hans varð sálmurinn í nokkuð
öðru sniði en sálmar gerast. Hann varð
eins konar jólasöngleikur.
Lúther mun hafa orkt söngleikinn að
mestu þarna við barnsvögguna.