Akranes - 01.12.1943, Blaðsíða 22

106
AKRANES
Heimkoman
Jólataga eftir frú Sigríði Björnsdóttur, Hesti.
Miðvikudaginn, daginn fyrir Þor-
iáksmessu, árið 1940 er einn maður á
ferð á veginum sem liggur upp á Fjarð-
arheiði.
Utlit hans er frekar útlendingslegt,
og ef gizka á um aldur hans, er hann
vart mikið innan við sextugt.
Stórt ör er skáhalt ýfir vinstri kinn-
ina og gerir það manninn torkennilegan,
svo að vinstri vanginn virðist alltaf
glotta, þar sem hinn er sem steyptur í
stein. Hula hvílir yfir svipnum, svo að
ekki er gott að greina, yfir hverju hann
býr, hvort það er sorg eða gleði — eða
ef til vill yfir engu. Klæðaburður hans
er eftir nýjustu tízku.
Hann talar við og við við sjálfan sig,
meðan hann sækir brattann.
Jú, brött er hún og erfið, eins og hún
var heiðargreyið. — Skyldi ég nokkurn
tíma hafa mig yfir hana. — Kannske
að ég verði þá úti. — Það hefur farið
fé betra. — Mér hefði verið betra að
vera ekki að flana út í þetta ferðalag.
Römm er sú taug er rekka dregur föð-
urtúna til.
Það var ekki svo þægilegt að leggj-
ast til hinztu hvíldarinnar, án þess að
sjá einu sinni áður æskustöðvarnar. —
En til hvers eiginlega að vera koma
heim aftur, eftir öll þessi ár. — Ókunn-
ugur, öllum gleymdur. — Já, hver
skyldi svo sem muna eftir honum Tuma
frá Hamarsgerði. — Ónei, það væri tæp-
lega hægt að búast við því. — Mamma
sennilega löngu dáin, leiðið hennar orð-
ið vallgróið og líklega gleymt í ein-
hverju kirkjugarðshorninu. Vesalingur-
inn, sennilega búin að fá nóg af lífinu.
— Erlendur dauður, auðvitað hlaut
karlfjandinn að vera löngu dauður. —
En Bogga litla, ljóshærði anginn sá
arna, hún var inndæl, þó að hún væri
dóttir Erlendar. Þess vegna var svo
gaman að stríða henni, af því að hún
var dóttir hans. Einkennilegt hvað hún
var fallegt og gott barn, eins og Er-
lendur var ljótur og vondur. Það hefði
verið gaman nú að geta jafnað svolítið
um hann. Hann leit á brúnar vinnuleg-
ar hendur sínar, sem aldrei gátu þó
orðið reglulegar vinnuhendur, af því að
þær voru svo grannar. Augu hans
staðnæmdust við hring, sem hann bar
á litla fingri á hægri hendi. —
* Þó að ég hafi oft borist með straumn-
um, þá hefi ég þó gert eitt afreksverk
í lífinu, að bjarga litlu stúlkunni. Það
mátti ekki seinna vera. Margir horfðu
þó á, þegar hún datt útbyrðis en enginn
kastaði sér út nema ég. —
O jæja, kannske að það hafi aðeins
verið tilviljun. — Ekki hefur hugrekkið
verið meira hjá mér en öðrum. — En
eg bjargaði henni samt, og fékk þenn-
an hring sem þakklætisvott frá foreldr-
unum. Peninga vildi ég ekki. — Djöfull-
inn hirði þá. — Ég hef aldrei sóttst eftir
þeim um ævina. —
Það var farið að bregða birtu þegar
hann kom að túngirðingunni í Hamars-
gerði.
Lítil týra úr litlum baðstofuljóra
lýsti út í náttmyrkrið.
Hann barði að dyrum. Svartkjömm-
óttur hundur kom fram í bæjardyrnar
og gelti ákaft. Rétt á eftir kom dreng-
ur á að giska 14 ára gamall.
Hann heilsaði drengnum og spurði
hver byggi hér.
„Ingibjörg Erlendsdóttir, móðir mín,“
sagði drengurinn.
„Hvar er faðir þinn?“
„Hann er dáinn.“
„Ætli að mamma þín vildi hýsa lang-
ferðaræfil í nótt? Viltu ganga inn og
spyrja hana að því?“
„Þess þarf ekki, komdu bara með mér,
mamma lofar öllum að vera, sem biðja
næturgistingar.“
„Þá það drengur minn,“ en hvað heit-
ír þú annars?"
„Ég heiti Tómás.“
„Ég heiti Tómás líka, er það ekki ein-
kennilegt, ég hélt að þú hétir Erlend-
ur eftir afa þínum.“
„Nei, nei, ég heiti eftir móðurbróður
mínum, hann dó eða hvarf, þegar hann
var á aldur við mig. Sumir álíta að
hann hafi strokið með frönskum sjó-
mönnum.“
„En hvernig gat staðið á því að dreng-
urinn fór að strjúka heiman að frá sér,
voru ekki allir góðir við hann?“
„Ég veit ekki, hún Gunna gamla
á Læk sagði mér að afi hefði verið svo
vondur við hann, hann var stjúpi hans,
seinni maðurinn hennar ömmu.“
„Spurðist svo aldrei neitt til hans?“
„Nei, nei, aldrei.“
Hann gekk nú inn á eftir drengnum
til baðstofunnar. Inni í baðstofunni sat
lfona. á að gizka fertug, og saumaði.
Hafði sýnilega verið lagleg kona, en
fátækt og basl hafði gert hana þreytu-
lega og grannholda. Hár hennar var
mikið og ljóst, fléttað, og flétturnar
vafðar utan um höfuðið. Á gólfinu lék
sér lítil telpa 3. til 4. ára gömul. Ljós-
hærð og lagleg.
„Mamma, ég er hér með ókunnugan
mann, sem langar til að vera hér í nótt,
má hann það ekki?“
„Jú, blessaður vertu.“
Konan stóð upp og heilsaði komu-
manni, sem virtist vera alveg utan við
sig, ef til vill, af því að koma utan úr
myrkrinu, inn í ljósið. En hann hafði
ekki augun af litlu stúlkunni á gólfinu.
Hvað hún var lík Boggu litlu, alveg eins,
ljóshærði anginn.. Og konan — móðir
hennar, gat vel verið móðir hans, — svo
líkar voru þær. Var hann að dreyma.
Þægileg kennd fór um hann allan. Var
hann virkilega ennþá lítill drengur, sak-
laus og óspiltur, og þetta hún litla syst-
ir hans? Nei, ónei, milli þess tíma og líð-
andi stundar voru — ár — mörg erfið
ár. Stundir, sem voru markaðar sárum
trega. Hyldýpi vonleysi og þjáningar.
„Vill maðurinn ekki fá sér sæti?“
Hann hrökk við. Málrómurinn var eins
og mömmu hans. Móðir og dóttir, allt
eins, aðeins 40 ár þurkuð út og hann
sjálfur litli Tómás eins og sá, sem stóð
á gólfinu við hliðina á honum. Nei, hér
gat hann ekki verið, ekki stundinni leng-
ur. Tilfinningarnar ætluðu að bera hann
ofurliði.
„Ég veit ekki nema að ég ætti að halda
lengra í kvöld, ég er á svo hraðri ferð?“
„Það tek ég alls ekki í mál. Það er
dimmt úti, þér ókunnugur og þreyttur.
Það er okkur gleði og tilbreyting í fá-
sinninu ef að þér vilduð vera hjá okk-
ur í nótt. Og nú fer ég fram að sækja
yður einhvern matarbita.“
Meðan húsfreyja var frammi við að
sækja matinn, spurði hann Tómás litla
um hagi þeirra.
Þau voru fátæk. Mistu föður sinn í
fyrravetur. Kindurnar höfðu drepist úr
mæðiveikinni, aðeins 5 ær eftir og svo
áttu þau 2 kýr. Hvort hann væri dug-
legur að vinna, gæti slegið, hvort hann
langaði til að læra eitthvað.
Drengurinn leysti úr öllum spurning-
um hans, og þegar hann spurði hann
hvort hann langaði til að læra eitthvað,
icomst hann allur á loft. Hann langaði
til að læra að smíða, byggja fallegan bæ
handa mömmu sinni. Bæ, sem væri eins
og húsin í kaupstaðnum.
Þegar hann hafði rnatast, háttaði
hann. En honum varð ekki svefnsamt,
þrátt fyrir þreytu. Ógurlegt hugarang-
ur píndi hann og kvaldi. Hvað hann
var auðvirðilegur, hvað líf hans var lít-
ils virði. Fyrst að stökkva frá móður
sinni, sem alltaf var honum góð, og
vildi allt fyrir hann gera, jafnvel þó
karlinn hann stjúpi hans, væri vondur
við hann. Ekki gat mamma hans gert að
því, hún reyndi víst það sem hún gat
gert og fékk oft illt fyrir. Svo að lifa í
drykkjuskap og svalli, eyða öllu jafn-
óðum, og eiga svo ekkert þegar upp var
staðið.
Þunnt þil aðskildi herbergi það, sem
hann svaf í og þeirra. Hann heyrði að
þau töluðu saman.
„Er þetta einhver jólasveinninn,
mamma, kemur hann kannske með