Akranes - 01.01.1950, Blaðsíða 2

Til fróðleiks og skemmtunar
í Ijóðum og lausu máli
Dverg-jötnar.
Áður fyrr höfðu bændur gnægð vinnumanna á
búum sínum, oft afburða duglega menn og vinnu-
sama, en ávallt ódýra. Nú eru slíkir menn lítt
fáanlegir. Þeir fáu munu nú yfirleitt fara sér
hægar, vinutiminn hefur stytzt og kaupið marg-
faldast.
Striðsárin siðustu breyttu mörgu hér á landi,
bæði til bölvunar og batnaðar. Til batans má t. d.
telja ýms afburða góð tæki, sem herinn flutti
hingað og ollu gagngerri byltingu í vinnubrögð-
um við ýmsar framkvæmdir, bæði livað snerti
aukin afköst og ódýrari vinnubrögð.
Þetta kom ekki sízt til góða bændum landsins
og byggðum. T. d. i bættum vinnubrögðum við
vegalagningar, en einnig og ekki siður með hinum
jötun-elfdu vinnumönnum, sem fjölmargir bænd-
ur áttu nú kost á að fá. Vinnumenn, sem hús-
bóndinn sjálfur réði, hvort eða hvenær hefðu
vistaskipti. Þessir nýju vinnumenn eru þó dvergar,
miðað við hliðstæð nútimatæki. Hér er átt við
jeppana.
Fyrir skömmu átti ég tal við bónda einn, sem
hefur miklar mætur og tröllatrú á þessum nýja
vinnumanni. Hann segist ekki þurfa nema einn
slikan vinnumann, en vinni þó á við marga menn
og hesta. Bóndinn segir honum vitanlega fyrir
verkum. En þá er hann líka undra-vinnumaður
um afköst, en ódýra og ágæta vinnu. Hann vinn-
ur með jeppanum vel og léttilega eftirfarandi:
Hann keyrir með honum allan áburð á túnið,
(föstum og fljótandi). Ef áburðurinn er settur i
hlöss, er dregið úr þeim á þennan hátt: Bóndinn
fékk sér 13 bogajám úr bragga, tengir þau sam-
an hvert af öðru og myndar þannig eins konar
slóða. Fer með hann yfir hlössin eilt af öðru.
Þannig tekur það bóndann 8—10 tíma að moka úr
ca. 10 dagslátta stærð.
Með jeppanum slær hann svo, snýr með hon-
um og flytur heyið heim i hlöðu.
Þetta er sá bezti og ódýrasti vinnumaður, sem
ég hef nokkru sinni haft i minni þjónustu segir
bóndinn. Ættu sem flestir bændur að kynna sér
þetta og notfæra sér út í æsar.
Símon Dalaskáld.
kvað þannig til Friðfríðar dóttur sinnar er hún
var sjö ára:
Elsku dóttir, meyjan mæra,
minnst er skynjar þraut og fár,
fríð sem rós á grundu grænni
glitri rjóð með daggartár.
Þegar morgunsólin sæla
sveipar hana björt og klár,
þú við móður heitast hjarta
hefir sjö full lifað ár.
Þó ei dveljir þú hjá pabba,
þráir jafnan fundinn hans
dyggast ástríkt dóttur hjarta,
dátt sem unnir mér til sanns.
Það er von að þig ég elski,
þekka rósin gullinbands,
þar sem artir skærar skina
skreyttar fögrum gáfnakrans.
Þótt á æsku-aldri þinum
yrði ég þér að hverfa frá,
annan föður uppi á hæðum
áttu, dóttir mikið smá.
Þú ef mætir þungum raunum
þyrnibrautum lífsins á,
hjartans vin i heitum bænum
hann við skaltu tala þá.
Ef þú getur gefið snauðum,
góða fagra dóttir kær,
auð þá safnar uppi á hæðum,
aldrei sem að ryðgað fær.
Vönduð sértu í verki og orði,
vondum glaumi drag þig fjær;
þá í sorgar dimmum dölum
drotni þinum ertu kær.
Kva:ðið var lengra, en mun að öðru leyti glatað.
Ef einhver lesenda blaðsins skyldi kunna erindi
til viðbótar, væri ritstjóranum þökk á að heyra
frá honum.
Vísur eftir Einar Þórðarson
frá Skeljarbrekku.
(Kveðið, eftir lestur ljóðakvers Guðrúnar Árna-
dóttur frá Oddsstöðum. Gengin spor“).
Ljóðið Jutt er vandað vel,
vizkan stýrði penna.
Ljóðavinum ljóðin fel
logar andans brenna.
Fimum ljóða-fáki á
flýgur uin slóðir isa.
Efnis-fljóði einu frá
arin-glóðir lýsa.
Ungdóms valda blómann ber
blíðu tjaldar hótum
Þessi falda fjólan er
fædd á aldamótum. (f. 15/10-1900.)
Litið út á sjóinn.
Gárugt mjaldurs glitrar ból
gnoðir falda tröfum.
Austan kaldi, og árdags-sól
eiga vald ó höfum.
Vermir sólin vog og lanil
vermdar allt sem lifir.
Gulli fegra geisla band
glitrar sjónum yfir.
Vorvísur.
Gróður band uin rósareit
reifar land og betrar.
l^jóselskandi lifnar sveil
leyst frá giandi vetrar.
Seyðir liyllir hverfing blá
haúður gyllist prýði.
Dýrðarfylling dylst ei á
Drottins snilli smíði.
Þessar visur eru ortar af Sigurði Helgasyni frá
Jörfa, (föður séra Helga Sigurðssonar, siðast prests
á Melum.
Fyrri visan er um hann sjálfan, sem var ágæt-
ur smiður, en hin er um skip frá Vogi á Mýrum,
er Skeið hét.
Áttræður með elli-brag,
elds við sterkan hita
Ijái tvo ég lamdi i dag
löðrandi af svita.
Leið er flogin furðu nett
freyðir bogin alda.
Skeið frá Vogi rennur rétt
reyðar-sogið kalda.
Formannsvísa.
Gæfan dýr hjá Guðmundi,
grand ei rýrir minnsta.
Vopna-týrinn Voninni
Vog frá stýrir Innsta.
Visan er um Guðmund bónda Guðmundsson i
Innsta-Vogi. Hann var bróðir Gunnars Guð-
mundssonar i Bakkabæ, föður Guðmundar eldra
á Sloinsstöðum. Hann var smiður og ágætur hag-
yrðingur. En þessa visu gerði móðir Guðmundar,
Guðrún Gunnarsdótlir.
Verðlag um aldamót.
Rúgur (ómalaður) 5 aura pundið. 100 pund af
hveiti 9—10 kr. Rúgmjöl 8—9 kr., 100 pund. —
Bankabygg og grjón 12 kr. 100 pund. Kaffibaunir
um 1 kr. pundið og cxjioj't 48—50 aura.
Tvennir verða tímarnir.
Gamla húsið á Sámsstöðum i Hvitársiðu var
byggt 1901. Bóndinn þar, Ólafur Guðmundsson
(enn á lifi) keypti þá í Reykjavik, milli 150 og
200 plötur af þakjárni á húsið. Þetta járn var flutt
upp að Hvitárvöllum á baróns-bátnum (litill
gufubátur) og var fraktin undir það 10 kr.
Þá voru enn engir vegir um Borgarfjörð, og til
þess að stytta ennþó leið, sem flytja þyrfti járnið
á klökkum, fékk Ólafur Teit á Grimastöðum til
að flytja þetta sama jám frá Hvitórvöllum upp
í Ármót. Teitur lagði til skip, og bar á og af skipi
með heimamönnum sinum, og tók fyrir 2 kr. —
tvær krónur. —
Á árinu 1949 kostaði bilkeyrsla ó þremur smá-
pökkum 12 krónur, fyrir leið sem svaraði tveggja
minútna hæguin gangi. Tvennir verða timarnir.
Æðrulaus þegar mikið lá við.
Margir starfsmenn Thors Jensens hafa borið
honum vel söguna. Róina reglusemi hans og hve
tryggur og raungóður hann hafi verið og fyrir-
myndar heimilisfaðir. Einn af búðarmönnum hans
sagði þetta: „Ef kaffibaun datt á gólfið hjá okkur,
stappaði hann. En ef eitthvað alvarlegt kom fyrir
sagði hann ekki neitt. Hann sá að vandamálin
þurfti að taka allt öðrum tökum en hin hvers-
dagslcgu og ómerkilegu."
Gaman og alvara
Mátti ekki ey'Öa honum.
Karl i banalegunni segir við konu sina,
sem situr við rúm hans. — Mér finnst,
gæzkan min, þrautirnar heldur minni í
dag. Reyndu að sjóða handa mér einn
hænuunga.
Konan: — Ó, heillin min, við eigum svo
fáa. Eg má varla eyða honum fró erfi-
drykkjunni.
★
SkiIaSi því aftur.
Auðugur málafærslumaður arfleiddi vit
firringaspitala að aleigu sinni. „Ég hef
grætt það mest allt á vitleysingjum, og ]ivi
er bezt, að þeir fói það aftur,“ sagði liann.
2
AKRANES