Akranes - 01.01.1950, Blaðsíða 8
Ræða
*---------------------
Kæru vinir!
Ég á að skila hér — og heima yíirleitt
— kveðjum margra Vestur-lslendinga til
gamla landsins og þjóðarinnar, því margir
hugsa heim. Já, eru heima, þó þeir séu
að heiman. Já, það er óumræðilega yndis-
legt að vera kominn heim, þvi alltaf er
Island „heim“. Ég hef verið í útlegð í 38
ár. Hefur öll mín skólaganga og alit mitt
prestsstarf verið bundið við enka tungu.
Ég var 13 ára þegar ég fór af Islandi, og
hef síðustu 30 árin, verið mánuðum og
stundum árum saman, án þess að hitta
íslending eða tala okkar ástkæra móður-
mál. Þegar mér hefur leiðst — sem oft
hefur komið fyrir — hefur það verjð fró-
un, að tala íslenzku við sjálfan mig, spila
íslenzkt lag á grammófón, eða lesa islenzkt
kvæði. Já, röm er sú taug sem tengir sonu
og dætur íslands við gamla landið, og allt
sem íslenzkt er. Af þessum sökum veit ég
þvi, að þið fyrirgefið mér þótt íslenzk-
unni minni verði eitthvað ábótavant. Sé
hvorki mjúk sem ull eða sterk sem stál,
og takið viljann fyrir verkið.
Kæru vinir!
I dag rætist draumur minn. Nei, það
væri miklu nær að segja margra ára
draumur, sem þó var sífellt sami draum-
urinn, að fá tækifæri til að prédika í
Akraneskirkju. Fyrir þetta tækifæri vil
ég í dag þakka sóknarprestinum séru Jóni
og safnaðarnefndinni.
Tvennt átti að vera mitt fyrsta verk er
ég kæmi til íslands. Að veiða kola við
bryggjumar, eins og ég gerði í gamla daga,
og prédika í kirkjunni sem ég man bezt
eftir af öllum kirkjum og var skírður í.
Ég er fæddur í Halakoti hér á Akranesi
24. nóv. 1897 °g skírður 27. desember
sama ár. Hér minnist ég því margs. Eitt
af því fyrsta sem ég gerði er ég kom
hingað til Akraness, var að taka kvik-
myndir af Halakotssandi, Langasandi og
Akrafjalli og niður Teigakotssand, frá
þeim stað er hún móðir mín stóð í sínu
striði og ég sá fyrst ljós þessa heims.
Góður vinur móður minnar og okkar
systkina sagði við mig fyrir nokkrum dög-
um er ég hitti hann. Það var aldrei þröngt
í Halakoti. Frá þessum orðum leggur
hlýju, en sjálfsagt þætti nú ýmsum þröngt
í sams konar húsakynnum. Þegar við svo
fluttum frá Halakoti að Hlíðarenda, var
flutt í Akraneskirkju af sr.
Sveinbirni S Ólafssyni er
hann var hér í heimsókn.
_________________________/
það ekkert minna en stórkostleg sigurför.
Munu þau húsakynni þó enn ekki þykja
háreist. Það eru ekki allir sem geta flutt
frá Halakoti til Hlíðarenda. Það var eins
og að fara úr einurn heimi til annars.
Aðeins eitt vildi ég að væri öðruvisi hér
á Akranesi en nú er. l>að er að Halakot
væri enn við líði. Þó get ég ekki tekið hart
á ykkur eða um sakast þó því hafi verið
jafnað við jörðu og bót í máli, að Hliðar-
endi skuli þó vera með ummerkjum.
Kærustu endurminningar æsku minnar
hér á Akranesi eru bundnar við þessa
kirkju. Mun þó einhverjum þykja þetta
undarlegt, þar sem ég var aðeins 10 ára
er ég flutti héðan. Ég man svo vel eftir
öllu hérna í kórnum. Prestinum og klæð-
um hans, tóninu hans Einars frænda mins
Ásgeirssonar, ræðustólnum, fallega söngn-
um frá söngloftinu. Einar sálugi Möller
móðurbróðir minn er mér sérstaklega
minnistæður, þegar ég og annar drengur
á mínu reki vorum að lilaupa upp annan
stigann og niður hinn. Um leið og ég
skýst fram hjá dyrunum er ég gripinn af
sterkri hönd, sem tekur mig inn á söng-
loft til sín og hefur mig þar við hlið sér.
Var ég rólegur það sem eftir var messun-
ar. Þetta var í fyrsta og síðasta sinn, sem
ég var á söngpalli í Akraneskirkju, en
söngurinn var mér alltaf minnistæður. —
Áramóta-guðsþjónusta að kvöldi til er
mér minnistæð. Ég var þá aðeins þriggja
ára. Faðir minn vafði mig i fiðursæng og
bar mig út á hlað í Halakoti til þess að ég
gæti séð hin mörgu kertaljós, tvö eða fleiri
í hverjum glugga. Síðan þetta var hef ég
séð stórborgir Ameríku upplýstar svo og
önnur stórhýsi, með hinum margvísleg-
ustu rafmagnsljósum, en allt þetta yfir-
gnæva þó kertaljósin í gömlu kirkjunni
okkar i minningu þriggja ára drengsins,
sem nú stendur á þessum stað eftir langa
fjarveru. Það er mér mikil gleði að vera
hér í dag. Og ég held að ég geti hér gert
þá játningu, að meira eða minna af því
sem bundið er við þessa kirkju frá bam-
æsku minni, hafi bennt mér og leitt mig
til þess, sem orðið er í lífi mínu og starfi.
I 1. Mósebók 13. kap., 15. versi stend-
ur: „Þvi að allt landið sem þú sér, mun
ég gefa þér og niðjum þínum æfinlega“.
Abraham og Lot voru svo fjárríkir menn
að landið bar það ekki og varð það að
sundurþykki milli fjárhirða þeirra. Þá
mælti Abraham við Lot: Engin misklið
sé milli mín og þín og milli minna og
þinna fjárhirða, því að við erum bræður.
Liggur ekki landið allt opið fyrir þér. Skil
þig heldur við mig. Viljir þú fara til
vinstri, þá fer ég til hægri. Og viljir þú
fara til hægri handar, fer ég til vinstri. —
Og Lot kaus sér allt Jórdansléttlendið,
(sem var vatnsríkt land eins og aldingarð-
ur). Og Lot flutti sig austur á við, og þann-
ig skildu þeir.........Og Drottinn sagði
við Abraham eftir að Lot skildi við hann:
„Hef þú upp augu þín og litast um frá
þeim stað sem þú ert á, til norðurs, suðurs,
austurs og vesturs. Því að landið sem þú
sér, mun ég gefa þér og niðjum þinum
æfinlega".
Það er annað að eiga hlut og annað að
kunna að meta hann. Við skulum taka til
heimsfrægt málverk. Hann getur sagt með
sanni, að hann eigi þessa mynd og hafi
greitt hana með eigin fé. Hitt er svo ann-
að hvort hann kann að meta hana, hvort
hann sér í henni uppsprettu listar og feg-
urðar. Við skulum taka annað dæmi:
Maður einn á mikið bókasafn, og getur
sagt með sanni að þessar bækur séu hans
eign. Hitt er svo annað mál, hvort hann
kann að meta gildi þeirra, les þær og not-
færir sér þann andans auð sem þær
geyma.
ísland er litið land og fátækt af ýms-
um þeim efnum, sem nú eru mest eftirsótt.
En ef Islendingar meta, eða læra að meta
land sitt rétt, læra þeir samhliða að meta
hið góða, rétta og fagra. En það er það
sem þjóðirnar vanhagar nú mest um.
„Landið sem þú sér, mun ég gefa þér“.
Til þess að eignast þetta ríkidæmi, þurfa
mennirnir um fram allt hjálp og aðstoð
Guðs. Á vorum timum hafa orðið miklar
framfarir á ýmsum sviðum. Merkilegar
uppgötvanir og ný stórkostleg vísindi i
ýmsum greinum. Þrátt fyrir allt þetta
kom fyrri heimsstyrjöldin, kreppa og alls
konar hörmungar. Síðari heimsstyrjöldin
kom með öllum sínum ógnum, og nú lifa
margar milljónir manna í stöðugum ótta
við enn ægilegri átök en enn hafa átt sér
stað. Það eru ekki nógu margir sem koma
auga á það, sem þeim er mest vant í þess-
um heimi: Að þeir þurfi — allur heimur-
inn — á Guðs hjálp að lialda ef menning
og manndómm á að viðhaldast. Mestu
hæfileikar, uppfinningar, vísindi og listir,
er allt einskisvirði, án þess að hjarta Guðs
slái þar undir og sé hinn raunhæfi bak-
hjarl. Maðminn verður aldrei nema hálf-
m- maður, fyrr en hann leitar hjálpar og
aðstoðar Guðs, gefur sig á vald hans og
er stöðuglega undir hans vernd. Og þá
skilja mennirnir fyrst að þetta er ifyrir-
heit Guðs: „Landið sem þú sér, mun ég
gefa þér.“ Þvi aldrei yfirgefm Guð menn-
8
AKRANES