Akranes - 01.01.1950, Blaðsíða 6

Endurborgað
sjúklingum kr. 1.794.68 32.227.98
Seldar vörur ............. — 577.80
Skuld við gjaldkera ...... — 949.17
Samtals kr. 52.876.04
Vífilsstöðum, 2. janúar 1912
Jón Guðmundsson
ráðsmaður.
Var þetta tímabært?
Já vissulega. Hælið tók til starfa 1. sept.
1910, og þá þegar komu þangað 49 sjúkl-
ingar. Þrír þeirra fóru þaðan aftur á árinu,
en 4 dóu. Á árinu 1911 komu þangað 130
sjúklingar. 75 fóru þaðan aftur en 24 dóu.
Við árslok 1911 voru í hælinu 75 sjúkl-
ingar.
1 ársriti heilsuhælisfélagsins fyrir árið
1912, er þessi skýrsla um
um sem þá var völ á. Eigi aðeins byggðu
þeir þetta ágæta hæli, heldur var það til
viðbótar rekið af félaginu til 1916.
Það er því ljóst, að hér hefur verið innt
af hendi mikið og óeigingjarnt starf, al-
gerlega án nokkurra launa. Þeir, sem báru
hita og þunga dagsins af þessu mikla
starfi, voru fyrst og fremst stjórnendur
félagsins, þeir Klemenz Jónsson, land-
ritari, Sighvatur Bjarnason, bankastjóri og
síðast en ekki sízt Guðmundur Björnsson,
landlæknir. Ýmsir fleiri stóðu og þarna
framarlega, og má í því sambandi ekki
gleyma Sigurði Magnússyni, sem og síð-
ar verður getið í þessu sambandi. Ekki má
heldur gleyma Guðmundi Hannessyni, né
hinum merka húsam. Bögnvaldi Ölafssyni,
sem teiknaði húsið og sá um bygginguna
af mikilli alúð. Björn Jónsson, ritstjóri og
ráðherra, var og í fyrstu stjórn félagsins.
ÁRANGUR VERUNNAR
Viö burtför A 1. sjúkdómsstigi við komu 2. sjúkdómsstigi við komu Á 3. sjúkdúmsstigi við komu
Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Samtals
Heilbrigðir .... 16 17 6 1 40
Miklu betri 1 3 4 2 4 14
Nokkru betri .... 1 1 1 1 1 5
1 7 3 11
Verri 2 1 1 4
Dánir 1 1 2 4
Samtals 16 20 13 10 11 8 78
Á árinu 1912 komu á hælið 110 sjúkl-
ingai'. Þaðan fóru aftur 92, en 30 dóu.
Árið 1913 komu þangað 123 sjúkhngar.
Þaðan fóru aftur 103, en 18 dóu. Árið 1914
komu þangað 116 sjúklingar, 81 fór það-
an aftur en 31 dó.
Sá fær sjaldan lof sem á
ljósinu heldur.
Var hér run nokkur mistök að ræða?
Fyrr og síðar hafa ýmsir undrast staðar-
val fyrir þetta stóra hæli. Á einum hrjóstr-
ugusta stað í nágrenni Reykjavíkur. Þar,
sem enginn jarðhiti var fáanlegur og
óvenjulega dýrt og erfitt um ræktun lands.
Hvort tveggja hefur þetta, en þó einkum
vöntun jarðhitans stórlega aukið árlegan
reksturskostnað hælisins.
Þrátt fyrir þessi miklu mistök, verður
að viðurkenna að heilsuhælisstjórnin hafi
leyst. af hendi hið mesta þrekvirki. Að
byggja þetta stóra hús, fullgert og vandað
á ótrúlega skömmum tíma, og búið það
strax hinum beztu og fullkomnustu tækj-
Köldum kveðjum svarað.
(Alþingisrœða landlœknis viS
2. umræÖu fjárlaganna í efri
deild 1913.)
„Ég er þakklátur háttvirtri fjárlaga-
nefnd fyrir það, að hún tók til greina til-
mæli mín við hana um að hækka styrkinn
til að koma upp sjúkraskýlum á föstum
læknasetrum (12. gr. 10 b) og utanfarar-
styrk héraðslækna (12. gr. 10 f). Hins
vegar verð ég að segja, að ég er háttv.
nefnd ekki þakklátur fyrir breytingatil-
lögu hennar um styrkinn til Heilsuhælis-
ins á Vífilsstöðum.
Mér kom breytingartillaga þessi nokk-
nð á óvart. Mér hafði satt að segja aldrei
dottið í hug, að háttv. nefnd mundi breyta
þar til, allra sízt að hún mundi færa nið-
ur styrkinn til Hælisins, án þess að hafa
tal af mér. Ég ásaka háttv. nefnd þó ekki
þunglega fyrir þetta, því að hún hefur
þær málsbætur, sem við allir þekkjum, að
hún hefur átt fjarska annrikt.
En ég get ekki látið ummæli hennar í
nefndarálitinu með öllu óumtöluð.
I orðum hennar liggja nefnilega all-
þungar ásakanir á stjórn Heilsuhælisfé-
lagsins. Ég get að visu látið mér á sama
standa um það, sem að mér er beint af
ámælunum, en verð, hvað sem mér sjálf-
um liður, að taka málstað þeirra annarra
manna, sem mest eiga hlut að máli, en það
eru þeir Klemens Jónsson, landritari sem
er formaður félagsins, og gjaldkeri þess,
bankastjóri Sighvatur Bjarnason.
Nefndin „vonast eftir, að stjórn Heilsu-
liadisfélagsins geri sitt ítrasta til að spara“.
Með þessu er gefið í skyn, að við höfum
ekki haft nógan áhuga á að spara.
Hér er þá að líta á merkin, þau sýna
verkin.
Heilsuhælið á Vífilsstöðum er vafalaust
vandaðasta húsið okkar. Þeir, sem vit hafa
á, eru þess fulltrúa, að það muni geta
staðið 1000 ár, ef engin alveg óvenjuleg
atvik bera að höndum.
Hér á landi er húsagerð dýrari en víð-
ast annars staðar.
Okkur var nú frá upphafi ljóst, að á-
ríðandi var að spara sem mest byggingar-
féð. Hitt var okkur jafnljóst, að vandað
þurfti húsið að vera.
Nú er komið á daginn, að hvort tveggja
þetta hefur tekizt vonum betur, og er það
ekki sízt því að þakka, að við áttum ágæt-
an mann að við húsagerðina, þar sem
var Rögnvaldur Ölafsson byggingarmeist-
ari. tJtkoman er sú, að okkar hæli er
ódýrara en jafnstór heilsuhæli annars
staðar, og þó eitt af þeim allra vönduð-
ustu á Norðurlöndum.
Þá er að líta á reksturskostnaðinn —
en að honum munu ummæli nefndarinn-
ar einkum lúta — og athuga, hvort þar
hefði ekki mátt spara.
Hælið tók til starfa 1. september 1910.
Vér reyndum að gera oss, sem gleggsta
grein fyrir reksturskostnaðinum, og sömd-
um síðan nákvæma áætlun. Á henni var
það byggt, að sótt var til þingsins 1911
um 25000 kr. styrk á ári, en það var það
minnsta, sem líkindi þóttu til að heilsu-
hælið komist af með. En þá fór svo, að
þingið veitti ekki nema 18000 kr.
Afleiðingin af þeirri sparsemi þingsins
varð sú, að hælið komst í mestu f járkrögg-
ur, og er í þeim enn í dag.
Vandræðin byrjuðu á því, að ekki var
unnt að fá lán utanlands, þrátt fyrir það.
þótt þingið 1911 heimilaði landssjóðs-
ábyrgð á því. Allir þóttust þá vera í fjár-
þröng, jafnt utanlands sem innan.
En nú segja þeir í nefndarálitinu, að
við höfum ekki sparaS. Við ekki sparað!
Við, sem höfum orðið að skera alla skapaða
hluti við neglur.
Við höfum orðið að hafa of fáar hjúkr-
unarkonur, svo að þær hafa haft allt of
mikið að gera.
6
AKRANES