Akranes - 01.09.1950, Qupperneq 16

Síðasta htigsiin
Guðmundar Bergþórssonar
Ég hvílist nú í síðasta sinn
við svölu brjóstin þín.
Og samur finnst mér svipur þinn,
er sól á fjöllin skín.
Á allra fyrstu æskustund
þú andvörp heyrðir mín,
og réttir hlýja móðurmund;
þín minning aldrei dvín.
Ég lét mig snemma leggja á gnmd
und loftin himinblá,
og svaf þar margan sætan blund,
og sæl var ævin þá.
Þú, Island, reyndist móðir mér,
því min var köld í lund,
þess ljósust merki líf mitt ber,
sem læknar engin mund.
Sem bam ég átti engan vin
er annast gæti mig.
— I hljóði bæði og hátt ég styn,
ég hræðist, móðir, þig.
Ég fengið hef þó fulla trú,
að fyrirgefist þér,
en hryllilega hefur þú
samt hamast yfir mér.
Ég orti þar min æskuljóð
— en enginn vissi þá —
í brekku þar sem steinninn stóð
sem stöðugt við ég lá.
Og er ég kvað mín kvæði þar
og kynja-hörpu sló,
hann veitti minum visum svar,
sem vinur með mér hló.
Ég orti bezt á örmum þér,
mín ættarjörðin kær.
Á flugi burt mig frá þér ber
í fjarlægð kaldur sær.
Ég sjá þig aldrei aftur má
í önnur kominn lönd,
og beinin vesöl ber ég þá
við barm á fjarri strönd.
Ég kem á þessa kunnu slóð
að kveðja hinzta sinn,
það góða land, sem gaf mér hljóð
í gígjustrenginn minn.
Og ísland drottinn bið ég bezt
að blessa alla stund.
— En ég á þegar sól er sezt
eð sigla’ á konungs fund.
Mitt þrautalíf svo þungbært er
og þessi langa kröm;
bað litla afl sem lagt var mér
er lagst á heljar þröm.
Eftir
Sira Lárus Halldórsson.
Að deyja aleinn er mér kært
á ættar helgri storð,
fyrst líf mitt beisk fékk bölvun sært
og banvæn móður orð.
Ég særi guð við grösin væn,
við geisla, sól og loft,
að mitt hið krepta og kramda hold,
því hinar brugðust oft,
að heyra mína hinztu bæn,
sem kvaldi langinn raun,
nú megi deyja á feðra fold
og fá þau kvæðalaun.
Nú vildu þeir fylkismenn flytja’ hann á
skip
er fallinn var röðull í sjáinn;
þeir fundu’ ’ann við hólinn með hýran
svip,
en hann var þá kaldur og dáinn.
Og Island mátti eiga náinn.
—★—
Guðmundur skáld Bergþórsson á Am-
arstapa, f. 1657, d. 1705, var máttlaus
öðrumegin alla ævi. Telja læknar nú að
hann muni hafa fengið mænuveiki í
bemsku, en þjóðsaga segir lömun hans
hafa komið til af því, að móðir hans og
fóstra hafi heitast yfir vöggu hans. Hvað
sem um heitingamar kann að vera, er
sagan vitaskuld markleysa. Um dauða
hans er önnur þjóðsaga á Snæfellsnesi. —
Hún er á þá leið, að konungi hafi borizt
til eyrna hvílikur afburðamaður Guð-
mundur væri um vitsmimi og skáldskap-
aríþrótt, og jafnframt að hann lifði við
þröngan kost. Hafi hann þá boðið honum
að koma til sin og hafa hjá sér uppeldi.
1 fjórða mansöng Þorsteinsrímna segir
Símon Dalaskáld jafnvel söguna á þann
hátt, að Guðmundur hafi átt að verða
skáld konungs. Honum farast þannig orð:
Konungs hirðskáld kjörinn var
krypplingur með anda prúðum,
yfir visinn Islands mar
átti að sigla hann frá Búðum.
Búðarhrauni uppi í
-— ekki’ er letmð þjóðarsaga —
varð af raunum fljótur frí,
fór til betri konungs sala.
Vegna óbeitar þeirrar, er Símon hafði
á danska valdinu, hefur honum eflaust
verið ljúft að segja þarna betri. En sagan
í þeirri mynd, er sira Lárus yrkir út af,
segir-að daginn sem lokið var við að ferma
kaupskipið á Búðum, léti Guðmundur
bera sig upp að hól einum þar í túninu og
vildi vera þar einn síðasta daginn, en um
kvöldið skyldi flytja hann á skip. Þegar
komið var að sækja hann, var hann látinn.
Sagan er að sjálfsögðu hreinn skáld
skapur, og skáldleg er hún, einkum í með-
ferð sr. Lárusar, því að kvæði hans má
heita perla. Það er prentað í Frœkornum,
blaði Davíðs östlunds, fyrir fimmtíu ár-
um, en er nú að vonum ekki mörgum
kunnugt.
Sr. Lárus Halldórsson var ágætt skáid
og á ýmsan hátt snillingur svo að af bar.
Leturgerð hans geta menn séð yfir inn-
gangi í dómkirkjunni í Reykjavik, þar
sem er með hans hendi, en í umgjörð
eftir Ríkharð Jónsson, 9 vers úr 24. Passiu-
sálmi. Fornar bækur prentaðar ritaði hann
upp með svo nákvæmri eftirlíkingu fyrir-
myndarinnar, að mælt er, að pappírinn
einn sé til vitnis um það, að ekki er sjálft
prentið. Hann var ennfremur hinn efni-
legasti fræðimaður, þó fátt sé prentað eft-
ir hann í þeirri grein. Má þó sérstaklega
nöfna ritgerð í Safni til sögu íslands.
fimmta bindi, um eyðibýli á Skógarströnd.
Sr. Lárus Halldórsson var fæddur 1875
í Miklaholtsseli í Miklaholtshreppi, þar
sem foreldrar hans bjuggu þá, Halldór
Guðmundsson og Elín Bárðardóttir. Eru
þau bæði sögð verið hafa gáfuð og skáld-
mælt, og svo var sumt af þeirra fólki. —
Lárus tók stúdentspróf árið 1900 og em-
bættispróf í guðfræði 1903, hvort tveggja
með 1. einkunn. Sama ár vígðist hann
prestur til Breiðabólstaðar á Skógarströnd
og þjónaði því kalli í fjórtán ár við góðan
orðstír. En 1917 fékk hann lausn frá em-
bætti sökum vanheilsu og andaðist i
Reykjavík árið eftir. Var að honum hinn
mesti mannskaði.
Sagt er að 'hann muni hafa látið eftir sig
ekki lítið af óprentuðum ljóðum, og er
illt til að vita, að þau skuli ekki hafa
verið gefin út. Ef þau eru enn varðveitt,
væri vel að einhver vildi taka sér fram um
að koma þeim sómasamlega á prent.
Sn. J.
ORÐIN ÞREYTT Á ÞVl —
Frúin (við mann sinn): „Ég er
orðin þreytt á því, að þú segir alltaf:
húsið mitt, bíllinn minn, sonur minn.
Geturðu ekki vanið þig á að segja:
okkar? — Að hverju ertu að leita í
klæðaskápnum?"
Eiginmaðurinn: „Að buxunum
okkar.“
112
AKRANES