Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1959, Side 35

Dectinat/on
II. Segulsviðið á liðnum tímum. Pólflutningar
og landaflutningar.
Beinar mælingar á segulsviði jarðar ná aðeins
nokkrar aldir aftur í tímann og lengst hafa þær staðið
i London, eða 4 aldir. Á þessum tima hefur misvísun
þar breytzt frá 10° austur til 24° vestur og hallinn
hefur breytzt milli 67° og 74°. Frjáls nál hefur þar
færzt þannig, að annar endinn ritaði boglinu eins og
þá, er sýnd er á 5. mynd, og þannig farið nærri fullan
hring. Heildarumferðina má áætla um 500 ár. Öðrum
mælingum ber saman um það, að segulskautið hefur
aldrei vikið mjög langt frá landfræðilega pólnum á
siðari öldum.
Þar sem hinar beinu mælingar þrýtur, talca við
mælingar á segulmögnuðum efnum og er þar fyrst
að geta fornra leirbrennslustaða og brunarústa. 1
rústum eftir þekkta bruna fyrri alda má stundum fá
fasta hleðslusteina er hitnað hafa og segulmagnazt
og veita upplýsingar um stefnu segulsviðsins. Þá eru
leirker brennd og kæld í standandi stellingu og má af
þeim finna halla segulsviðsins. I.oks eru þekkt mörg
hlaðin eldstæði, þar sem leirbrennsla fór fram til
forna, og úr hleðslusteinum finnst stefna segulsins
(33) 8