Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1977, Blaðsíða 164
mánaðar 1972. Þá urðu aftur miklar hamfarir á sólu, og
fylgdu þeim norðurljós á jörðu og mestu segultruflanir,
sem nokkru sinni hafa mælst. Um leið varð breyting á
jarðsnúningnum, sem svaraði til þess að klukkan breytt-
ist um 1/100 úr selcúndu, en slíkt stökk á sér enga hhð-
stæðu síðan mæhngar hófust. Líklegast er talið, að raf-
agnirnar frá sólinni hafi með einhverjum hætti haft á-
hrif á háloftin og vindakerfið í gufuhvolfi jarðar.
Hinn ótrúlega jafni gangur atómklukknanna kemur að
margvíslegum notum við vísindarannsóknir, allt frá
stjörnufræði til kjarneðlisfræði. Einnig hafa þessar klukk-
ur beint hagnýtt gildi, til dæmis í kerfum, sem notuð eru
við staðsetningu flugvéla og skipa.
Með atómklukkunum fengu menn í hendur tímamæla,
sem tóku jörðinni sjálfri fram. Það fór ekki hjá því, að
þetta hefði áhrif á hugmyndir manna um það, hvernig
reikna bæri tímann. Við minnumst þess, hvernig þróun-
in í klukkusmíð leiddi til þess, að menn gáfust upp við
að nota sannan sóltíma og fóru að nota meðalsóltíma í
staðinn. Þegar atómklukkurnar voru komnar í notkun,
hlaut sú spurning að vakna, hvort nokkur ástæða væri t
til þess að vera að breyta gangi klukknanna æ ofan í æ
til þess að eltast við breytilegan snúning jarðar. Skoðun
margra var sú, að slíkt væri með öllu ástæðulaust, og í
þeim hópi voru m.a. eðlisfræðingar og útvarpstæknimenn.
Aðrir, og þá sérstaklega stjörnufræðingar, landmælinga-
menn og siglingafræðingar, sáu fram á ýmiss konar erf-
iðleika, ef horfið væri frá því að láta klukkur fylgja mið-
tíma Greenwich, því að klukkurnar myndu þá ekki leng-
ur segja nákvæmlega til um það, hvernig jörðin sneri í
geimnum, og þar með um afstöðu himinhnattanna á
hverjum stað.
Vandamálið kemur skýrar í ljós, ef við lítum á það,
hvernig klukkur um víða veröld eru samstilltar. Þetta er
gert með því að útvarpa tímamerkjum frá sérstökum
útvarpsstöðvum allan sólarhringinn. Merkin éru send á
sekúndufresti og auk þess sérstök merki á heilum mín-
(162)