Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1977, Blaðsíða 172

heimsfræðilegs eðlis, því að hún snýst um það, hvort unnt
sé að lýsa þróun alheimsins í ákveðnu tímatali, alheims-
tíma, sem hafi sérstöðu umfram annan tímareikning.
Ætla mætti, að þessi möguleiki hefði verið útilokaður
með afstæðiskenningum Einsteins, þar eð öll hreyfing
væri afstæð og því engan fastan punkt að finna. Sú var
þó elcki skoðun Einsteins sjálfs, því að hann gerði ráð
fyrir því í tilraunum sínum til heimsmyndarfræði, að til
væri alheimstími, sem gilti fyrir valda athugunarmenn,
sem væru í kyrrstöðu miðað við hinar stærri efnisheild-
ir alheimsins, t. d. safn þeirra stjörnukerfa, sem eru
innan sjónarsviðs hvers athuganda. Þessi skilgreining er
að vísu dálítið óljós, en það vill svo til, að stjörnufræð-
ingar hafa á síðustu árum uppgötvað nýtt fyrirbæri, sem
auðveldara er að miða við. Þetta fyrirbæri er raföldu-
geislun á útvarpstíðni með nokkurra sentimetra bylgju-
lengd, er berst utan úr himingeimnum. Geislun þessi
kemur úr órafjarlægð og er mjög jöfn úr öllum áttum.
Hún gefur á vissan hátt fasta viðmiðun rúms og tíma,
viðmiðun, sem flestir höfðu misst trúna á að fyndist,
eftir að hugmyndin um ljósvakann var afsönnuð. Ef
jörðin væri á hraðri ferð miðað við þessa geislun, myndi
það lýsa sér þannig, að geislunin yrði sterkari úr þeirri
átt, sem jörðin hreyfðist í, en veikari úr gagnstæðri átt.
Athuganir hafa þegar leitt í ljós, að geislunin er svo jöfn
úr öllum áttum, að hraði jarðar í geimnum getur ekki
verið meiri en 300 km á sekúndu.
Hvaðan koma svo þessar dularfullu raföldur? Mjög
margir fræðimenn eru þeirrar skoðunar, að þær séu leif-
ar frá þeim tíma, þegar alheimurinn var geysilega sam-
anþjappaður og afar heitur. Geislunin virðist einmitt
hafa þann styrkleika og önnur einkenni, sem búast mætti
við, ef alheimurinn hefði í upphafi verið heitur og
þéttur en síðan þanist út og kólnað. 1 heimsfræðinni
snýst ákvörðun tímans um það að áætla, hve langt muni
vera um liðið, síðan alheimurinn fór að þenjast út. Nýj-
ustu rannsóknir benda til þess, að þetta upphaf alheims-
(170)