Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.2005, Blaðsíða 25

DV Menning
MÁNUDAGUR 17. JANÚAR 2005 25
Má gefa þér baug til tryggðamerkis?
Baugur var gjafmildur um helgina:
fyrst voru Listasafni Reykjavíkur
afhent að gjöföll verk breska Ijós-
myndarans Brian Griffin, sem er
einn þeirra þriggja listamanna sem
opnuðu sýningu sina þar þá um
kvöldið. Um er að ræða um það bil
130 Ijósmyndir i kópíum gerðum í
umsjá listamannsins. Sólarhring
siðar gaf Baugur tíu milljónir í
söfnun vegna hamfaranna í Asíu.
Það var Ingibjörg Pálmadóttir
kaupsýslukona sem afhenti Lista-
safni Reykjavikur gjöfina og sagði
við það tilefni:„Baugur Group hef-
ur markað sér þá stefnu að láta
gott afsér leiða með öflugu sam-
starfi við listafólk og menningar-
stofnanir um mikilvæg verkefni,
sem koma öllum landsmönnum til
góða með auknu framboði af
metnaðarfullum menningar- og
listviðburðum afýmsum toga."
Afsama tilefni sagði Eiríkur Þor-
láksson, forstöðumaður Listasafns
Reykjavíkur:„ Það ermikilvæg við-
urkenning á stöðu Listasafnsins á
alþjóðlegum vettvangi þegar safn-
ið er valið til að hljóta slíkan heið-
ur, og þar sem Brian Griffin er einn
merkasti Ijósmyndari Breta á síð-
ustu áratugum, er um að ræða
stórfenglega viðbót við alþjóðlega
listaverkaeign safnsins. Það er ekki
síður ánægjulegt og til fyrirmynd-
ar, að stórfyrirtæki eins og Baugur
Group standi að svo ríkulegri lista-
verkagjöftil safns hér á landi, og er
vonandi upphafið á nýjum kafla i
samstarfi atvinnulífsins við menn-
ingar- og listalífið hér á landi."
Atvikið er að þvi leyti einstakt að
Listasafn Reykjavíkur er afar fá-
tækt af Ijósmyndaverkum og hefur
ekki borið sig eftir þeim. Safnið er
ekki virkt í innkaupum á Ijós-
myndum og hefur ekki staðið að
skipulegri söfnun Ijósmynda eftir
okkar helstu Ijósmyndara iþeirra
eigin afritum. Vonandi verður þessi
gjöf safnstjórninni hvatning til að
huga betur að stöðu þeirra mála í
sínum ranni.
Þá er stefnubreyting Baugs ný af
nálinni og þeim, sem þar ráða, til
sóma.
Ingibjörg Pálmadóttir
afhenti gjöfBaugs
DV-mynd Stefán
„Gallerí á íslandi eru yfirleitt staðsett inn á milli ölhúsanna og næturklúbbanna í miðbæ Reykjavíkur.“
Hannes Lárusson leit inn á sýningu Egils Sæbjörnssonar í Gallerí 101 við Hverfisgötuna og fann þar
einn fulltrúa nýrrar hneigðar í íslenskri myndlist að starfi „í góðum fíling“.
List er hluti af lífinu en þó um
leið eins og fyrir utan það. Það er
helst í veisluskvaldri og á góðri
stund sem fólk hefur list um hönd.
Flest myndlistargallerí í Reykjavík
hafa komist að því að opnun
sýninganna er mikilvægasti þáttur
þeirra. Þá gerist einhvern veginn
allt sem skiptir máli fyrir innvígða;
menn kyssast, faðmast, falla í trans
og ná sambandi hverjir við aðra,
renna saman í eitt, loga í andanum
og mógúlarnir heyrast jafnvel segja
upp úr dásvefni augnabliksins
„yndislegt". Eftir opnanir eru flest
galleríin eins og sprungin blaðra,
lokuð þar til helgarfiðringurinn
gerir aftur vart við sig á fimmtu-
dögum, með tilheyrandi spangóli í
miðbænum, og listaliðið skríður
aftur út úr fylgsnum sínum. Ekki
furða að gallerí á íslandi séu yfir-
Gallerí 101:
Egill Sæbjörnsson sýnir
Herra Píanó og Frú Haugur
Myndlist
leitt staðsett inn á milli ölhúsanna
og næturklúbbanna í miðbæ
Reykjavíkur.
Hringiða skemmtanalífsins
Gallerí 101 er um þessar mundir
eitt af þessum rétt staðsettu galler-
íum, mitt í hringiðu skemmtana-
og næturlífsins. Galleríið virðist
meðvitað ætla að staðsetja sig sem
hluta af skemmtanalífinu, undir
kjörorðinu „skemmtileg list er
skemmtileg en leiðinleg list er leið-
inleg", stutt með tilheyrandi daðri
við unglingamenningu og alþýðu-
list. Og það er einmitt á þessum
léttu nótum sem sýning Egils Sæ-
björnssonar, Herra Píanó og Frú
Haugur, er græskulaus og krúttleg-
ur bræðingur af hvoru tveggja. Þeir
sem mæta á sýninguna í lok vik-
unnar gætu jafnvel haldið að þeir
séu komnir fram úr sjálfum sér, séu
þegar sestir á barinn í góðum ffling
í gagnkvæmu daðri við innri víddir
lífsins og listarinnar.
Krúttlegur bræðingur
Á sýningunnni hjá Agli er
ímyndum hvorugkyns fígura, sem
báðar eru leiknar af listamannin-
um, varpað með skjávarpa á útsög-
Egill Sæbjörnsson
Listamaðurinn í verkum sínum
uð svartmáluð spónaplötuform
sem líka eru grunsamlega kynlaus,
ávöl, lin og eins og skugginn af sjálf-
um sér. Þarna er líka kúla, kross og
fallískur gítar með linan háls. Herra
Píanó og frú Haugur spila á píanó
og gítar og þau syngja bæði inn á
milli þess sem þau spjalla, á léttu
nótunum, á ensku um lífið og til-
veruna. Og af því að við erum enn-
þá stödd í galleríinu, en ekki á barn-
um eða í leikskólanum, berst talið
meira að segja að formi og form-
skynjun. Það er óþarfi að hlusta á
allt samtalið, nóg er að vita að sam-
ræða Egils við sjálfan sig endar með
ílögrandi fiðrildum og regnboga
haganlega gerðum með vaxlitum
tölvutækninnar.
Gaman gaman
Egill Sæbjörnsson er í hópi lista-
manna, ásamt þeim Ragnari Kjart-
anssyni, Gabríelu Friðriksdóttur og
Gjörningaklúbbnum o.fl., sem á
vissan hátt hafa komið með nýtt
viðhorf inn í íslenska myndlist, þar
sem yfirlýst markmið með listsköp-
uninni og stflbrögðunum er að hafa
gaman af þessu og skemmta öðrum.
Þeir sem ekki finna sig í öllu gamn-
inu eru þess vegna að misskilja eitt-
hvað. „Gaman, gaman" stendur
eins og skrifað á ennið á þessu fólki.
Óvanaleg ímynd þar sem á íslandi
hefur löngum verið heldur freðin,
hægmælt og nefmælt hreppstjóra-
menning. Því má samt ekki gleyma,
að það er jafnerfitt að vera
skemmtilegur og að vera leiðinleg-
ur. Munurinn er þó sá að leiðindin
geta brugðið yfir sig afkáralegri
helgislepju, en það sem á að vera
skemmilegt er annað hvort heiðar-
lega leiðinlegt, eða þá skemmtilegt
og þá eru allir ánægðir.
Gorkúlur
Það að vera leiðinlegur eða
skemmtilegur er þó fremur hverfuli
mælikvarði í listalífinu, sérstaklega
ef menn leggja sjálfa sig að veði á
öldufaldi unglingamenningarinn-
ar. Þá eru mestar líkur á því að
þeim miðaldra mógúlum, sem
fannst skemmtikrafturinn svo ynd-
islegur og ferskur, skipti honum
snögglega út fyrir aldur fram, eins
og hverri annarri þreyttri
Hollywood-stjörnu og yngi upp.
„Því þó þú sért ekki með, þá er
alltaf nóg til af listamönnum." Það
er gaman að vera listamógúll og
gaman að reka gallerí. Listamenn-
irnir spretta upp eins og gorkúlur.
Hannes Láiusson
Höfuðið sem stendur uppúr er hoggið af
Gunnar Huttunen er maður
ofsóttur. Hann er þrælduglegur
malari, hávaxinn og þrekinn, sem
flytur til smábæjar í Norður-Finn-
landi skömmu eftir stríð. En hann
á erfitt með að sætta sig við þröng-
sýni bæjarbúa og á það við hér,
eins og svo oft í smábæjum, að
höfuðið sem stendur uppúr er
hoggið af. Og hann á það til að
spangóla á næturnar eins og ein-
mana skógarúlfur þegar á honum
er brotið. Fyrir þessar sakir er
hann vistaður á geðveikrahæli í
nágrannabænum Oulu.
Bókin Malarinn sem
spangólaði er nýjasta bók hins
finnska Arto Paasilinna sem
kernur út á íslensku. Paasilinna er
fæddur árið 1942 í Lapplandi, og
starfaði sem blaðamaður þangað
til 1975, þegar hann ákvað að ein-
beita sér að bókaskrifum. Hann
hefur síðan gefið út 28 skáldsögur
sem hafa verið þýddar á yfir 20
tungumál. Nýlega hafa bækur
hans Ár hérans og Dýrlegt fjölda-
sjálfsmorð komið út á íslensku.
Þegar Huttunen er settur á hæl-
ið virðumst við í fyrstu vera stödd í
finnsku Gaukshreiðri, þar sem
ruddar fara með lyklavöld og geð-
læknirinn er brenglaðasti maður-
inn í húsinu. En fyrr en varir er
Gunnar flúinn út í náttúruna, og
minnir fremur á nútíma Robinson
Crusoe í finnskum skógi.
Það er einmitt úti í hinni villtu
náttúru sem Paaselinna virðist
kunna best við sig. í Ári hérans er
blaðamaðurinn Vatanen skilinn
eftir úti í skógi þar sem hann kann
þrátt fyrir allt betur við sig en í
geðveiki stórborgarinnar Helsinki,
og í Dýrlegu fjöldasjálfsmorði
ferðast hópur sjálfs-
morðskandídata um víðáttur
Finnlands til að keyra fram af
norskum kletti. Gunnar kann líka
ágætlega við sig úti £ náttúrunni.
Það er að minnsta kosti betra en
geðveikrahælið, þrátt fyrir að bæj-
arbúar ofsæki hann enn og eyði-
leggi þær búðir sem hann kemur
sér upp.
Þótt Paaselinna sé ekki alls-
kostar ánægður með mannlegt
samfélag, er helsta einkenni bóka
hans hinn svarti og oft á tíðum
lúmski húmor. í bakgrunninum
eru eftirstríðsárin í Finnlandi. Þeir
þurftu ekki bara að láta af hendi
stór landsvæði til Rússa, og borga
þeim skaðabætur í ofanálag,
heldur tóku Þjóðverjar sig til síð-
ustu mánuði stríðsins og brenndu
allt sem á vegi þeirra varð í Lapp-
landi þegar þeir flúðu yfir til Nor-
egs. Einn skemmtilegasti karakter-
inn, sem á vegi Gunnars verður, er
einmitt bissnessmaður sem lét
skrá sig geðveikan til að losna úr
herþjónustu en skreppur síðan í
bæinn á næturnar til að sinna við-
skiptaerindum.
Kóreustríðið kemur einnig við
sögu, en blessað stríðið sem bæj-
arbúar vona að endist sem lengst,
stóreykur eftirspurnina eftir
finnskum útflutningsvörum. Bók-
in er þannig ekki einungis hin
skemmtilegasta lesning, heldur
gefur hún einnig áhugaverða inn-
sýn í eftirstríðsárin í Finnlandi,
sem voru mun erfiðari fyrir Finna í
skugga Sovétríkjanna heldur en
fyrir hin Norðurlöndin sem nutu
góðs af Marshall-aðstoðinni. Það
Malarínn sem
spangólaði
e ftirArto Paasil-
inna
Þýðandi: Kristín
Mantyla
Mál og menning
Verð: 4490 kr.
Bækur
eina sem maður hefur við bókina
að athuga er að henni lýkur frekar
snaggaraiega. Maður hefði viljað
vita meira um örlög Gunnars,
enda hefði maður vel geta hugsað
sér að eyða meiri tíma í návist
hans. Þýðing Kristínar Mantyla er,
eftir því sem ég best fæ séð, óað-
finnanleg. Valur Gunnarsson