Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.2005, Blaðsíða 15

DV Fréttir
MIÐVIKUDAGUR 2. FEBRÚAR 2005 15
Horfi ekki á rómantískar
gamanmyndir
„ÞaÖ er svo margt sem ég geri til að rækta andann," segir Kristján Ingi SigurÖar-
son meðlimur í hinum umtalaða hópi kallamir.is. „Til dæmis er ég vanur að ganga
mikiö og lesa lítið, það held ég að hjálpi mikið til að rækta andann. Ég horfl líka mik- I
ið á allar kvikmyndir nema kannski rómantíkar gamanmyndir og svo spila ég fót-
bolta fimm sinnmn í viku með Breiðablik. Þetta held ég að sé afar góð leið til að rækta
hugann jafnt sem líkamann."
Einstaklingurinn ábyrgur
Persónulega held ég að óhófleg
áfengisneysla, sem og óhófleg neysla
annarra vímue&ia, sé mjög flókið og
margþætt fyrirbæri. Sú lausn, að finna
erfðafiræðilegan þátt sem hugsanlega
gæti spilað inrn' ofneyslu áfengis, finnst
mér mikil einföldun á þessu marg-
slungna vandamáli. Hér er ég alls ekki
að segja að þeir sem geta ekki stjómað
áfengisneyslu sinni eigi ekíd við
alvöm vanda að stríða, séu t.d.
alveg lausir við sjálfsaga eða á
einhvem hátt veiklundaðri
en annað fólk, fjarri því, ég tel
bara að með því að leggja
ofuráherslu á erfðafræðilegar
skýringar á áfengisvanda séurn
við að takmarka möguleika fólks á
að vinna sig út úr vandanum. Ég verð
þó að lýsa yfir ánægju minni vegna
orða annars forsvarsmanns þessa
rannsóknarverkefnis, því hann lagði
einmitt áherslu á að einstaklingurinn
væri ávallt ábyrgur fyrir gjörðum sínum
og aldrei væri hægt að firra hann
ábyrgð á áfengisneyslu sinni, þó svo að
einhver erfðafræðilegur þáttur fyndist
sem hefði einhver áhrif á mynstur
neyslunnar.
Vellíðan og vanlíðan
Ég, persónulega, kýs að horfa á fíkn-
ir sem margslungið fyrirbæri þar sem
orsakir em margþættar og mismun-
andi eftir einstaklingum, þó svo að við
getum fundið mörg sameiginleg ein-
kenni hjá þeim sem em að beijast við
fflcnir. Eg vil nefrúlega ræða um fflcnir í
heild sinni en ekki taka einungis út
áfengisfflcn, því rrúri skoðun er sú að
fikn er vídd þar sem „efnið" sem
notað er, áfengi, matur, kynlíf, Æm
ólögleg vímuefrii, lyf, osfrv.,
skiptir ekki höfuðmáli, ifl
heldur hvers vegna jrað er fl
notað. Þar sem ég hef unn- I
ið töluvert með fíknir I
fimtst mér sem einn þátt-
ur standi uppúr sem sam- I
eiginlegt einkenni flestra ]
skjólstæðinga minna, það ]
eraðfólkbyrjar yfirleitt að §2 A
nota „efnið" til að slá á I
einhvers konar vanlíðan, 1
hvort sem það heitir reiði, »8!
Aðvinna meðfíknir
Það er því mMvægt
að vera með opinn huga
og ekki missa móðinn
þó svo að einhver ein
leið eigi ekki við mann,
því til em fjölmargar
leiðir til að vinna með
fíknir og ekki er hægt að
setja allt fólk í einhvem einn „kassa" og
ætlast til að það sama sé árangursrflct
fyrir alla. Við erum öll í flokkinum fólk
en við emm mismunandi einstaklingar
og það sem á við einhvem einn þarf
ekld að henta öðrum, þó svo að þessir
einstaklingar hafi einhver sameiginleg
einkenni.
í þínu tilfelli myndi ég leita mér
aðstoðar við að finna út hvers vegna
drykkja þín fer yfirleitt úr böndunum
við ákveðnar
aðstæður og jC
kanna leiðir C* JH
sem myndu J * ,
henta þér til að O
ná stjórn á JpíUAtfJ
neyslu- Æmm
hegðun
kvíði, óöryggi, höfriun, sorg, vanmátt-
ur, og svo mætti lengi telja. Efnið veitir
einstaklingnum mikla vellíðan og van-
líðanin hverfur á braut og nokkurs kon-
ar „sjálfslækning" á sér stað, þ.e. við-
komandi telur sig hafa fundið leið til að
losa sig við vanlíðan sína og upplifir
„vellíðan", kannski £ fyrsta skipti á
ævinni. Hér á sér stað kröftug jákvæð
styrking, sem þýðh að tenging á sér
stað milli „efriisins", áfengis, matar,
kynlífs, osffv., og velfíðunar.
Vítahringur
Þessi tenging verður svo sterkari og
sterkari því oftar sem „efnið" er notað
og jákvæðar afleiðingar, vellíðan, fylgir
í kjölfarið. Það verður að vana að nota
efni til að framkalla vellíðan og þrátt
fyrir að bera fari á neikvæðum afleið-
ingar neyslunnar verður einstaklingur-
inn háður þeirri vellíðan sem efnið hef-
ur veitt honum og er sífellt að leita
hennar. Þegar svo er komið að nei-
kvæðu afleiðingamar em orðnar meiri
en þær jákvæðu, er einstaklingurinn
yfirleitt kominn í mikla sjálfheldu og
tilfinningar eins og t.d. skömm yfir
neysluhegðuninni og vanmáttur yfir að
geta ekki haft stjóm á neyslunni ýta
undh frekari neyslu. Hér er kominn af
stað mjög neikvæður vítahringur sem
erfitt getur verið að losa sig útúr ef j
mynstrið er ekki brotið upp og
leitað er efth leiðum til að jmk
vinna með neysluliegðun- Æl
ina og sjálfan sig. Æk
Björn Harðarson og
Eygló Guðmundsdóttir
sálfræðingar
gefa lesendum gúð g
ráð til að viðhalda ..«
sálarheill. át;,#
Ahyggjufullur spyr.
Sæl!
Nú hefur það verið í fféttum
undanfarið að styrkur hafi verið
veittur til að rannsaka hvort til sé
einhvers konar „áfengisgen".
Jafnframt hefur verið rætt um að
hugsanlega sé hægt að búa til
einhver lyf við áfengissýki
í kjölfar þess ef þetta
„gen" uppgötvast. Ég
verð að segja að ég varð
himinlifandi þegar ég
heyrði þessar frétth því ég hef
alltaf átt í töluverðum vandræð-
um með að stjóma áfengi, þó
sérstaklega þegar eitthvað
mikið er á döfinni t.d. árs-
hátíðh og þannig. Á svo-
leiðis skemmrnnum verð
ég mér yfirleitt til skammar -
drekk of mikið og læt
asnalega - en ég á yfir-
leitt ekki í vandræðum
með að drekka í rólegri að-
stæðum td. rauðvín með steik-
inni eða svoleiðis. Mér finnst ég
ekki beint geta skilgreint mig
sem alkóhólista, allavega ímynda
ég mér að ef maður er alkóhólisti
þá drekki maður alltaf illa og hafi
aldrei stjóm á neyslu sinni. Ef
búið verður til eitthvað lyf til að
vinna á móti áfengissýki, ætli
maður eins og ég gæú notað það
svona endrum og sinnum til að
hjálpa mér að hafa stjóm á
drykkjunni í þeim aðstæðum þar
sem ég drekk of mildð?
þinni. Ég held því miður að skyndi-
lausnir, eins og pilla við óhóflegri
áfengisneyslu, geú einungis í besta falli
verið stuðningur fyrh þá sem eiga við
mikinn vanda að stríða en „erfiðisvinn-
an“ mun alltaf liggja hjá einstaklingn-
um sjálfum.
Gangiþérvel,
Eygló Guömundsdóttii
sálfræðingur.
Án þess að ég hafi neitt fyrh mér í
því, verð ég líklega að svekkja þig með
því að segja þér að ég á ekki von á að til
verði nein „töfralausn", þ.e. pilla sem
gæú hjálpað þér úl að stjóma áfengis-
drykkju þinni. Ef úl er einhvers konar
„áfengisgen", og að með uppgötvun
þess verði hægt að búa úl lyf sem hjálp-
að gæú þeim sem ekki hafa stjóma á
áfengisneyslu sinni, finnst mér liúar
líkur á því að hér verði um að ræða
„stjómtæki" fyrh þá sem geta stundum
drúkkið en drekka stundum of mikið.
LóníbMUt 6,
220 Hafnaflöiöur
j Slmi; 517-0077
í Fax: 517-0078
i lnfoCgianlthusid.ii
'' www-granlthu.ldJ.
CRANÍT ^HÚSIÐ
Opnunar tlmi:
Virkadag*: 09100"18:00
Laugardaga:10h)O-17d>0
Sunnudaga: 11 h>0-14:30
Sálfræðingahjónin
f.hki f’U’vnut
rómantiKinui
TIMARITIÐ MAGASIN FYLGIR DV A MORGUN
INGI@INGI.NET