Freyr - 01.03.1947, Side 28

108
FREYR
skammvinnar, fyrst og fremst vegna þess
að menn sáu hvert stefndi með heilsufar
skepnanna þegar þær voru píndar til þess
að gefa svo miklar nytjar.
Flestar hafa þessar tilraunir verið gerðar
án nákvæmra vísindarannsókna, en stöku
sinnum hafa þær þó verið framkvæmdar
samtímis tilraununum. Má í því sambandi
nefna tilraunir og samhliða framkvæmdar
vísinda-athuganir, sem prófessor H. Möll-
gaard gerði á rannsóknarstofu lífeðlis-
deildarinnar við tilraunastofnun ríkisins
í Kaupmannahöfn síðastliðinn vetur.
Tvær kýr voru fóðraðar á venjulegan
hátt en fengu 25 grömm af joð-kaseini á
dag. Strax þegar joð-kaseingjöfin byrjaði
óx nythæð kúnna og fitumagnið einnig.
Fitumagnið óx hjá annarri kúnni um 55%
en hjá hinni um 44,5%.
Hámarksnytin hélzt óbreytt í 3 vikur
en lækkaði síðan smátt og smátt meðan á
tilraunaskeiðinu stóð. En samtímis léttust
kýrnar mjög áþreifanlega, önnur úr 516
kg. niður í 440 kg.. en hin úr 462 kg. niður
í 380 kg. Þegar talið var saman verðgildi
fóðursins og verðgildi þess kroppsléttis,
sem um var að ræða, og þetta borið saman
við afurðamagnið, kom það í ljós, að hvert
kg. mjólkur, er framleitt var þann tíma
sem joð-kaseinið var notað, var langtum
dýrara en annars, eða sagt með öðrum
orðum: Hvert kg. mjólkur, sem framleitt
var með aðstoð joð-kaseins kostaði þre-
falt meira en sú mjólk, sem framleidd var
án þess. Þar er því æðsætt, að þegar svo
er, að venjuleg mjólkurframleiðsla er tæp-
ast eða ekki arðbær atvinnugrein þá verð-
ur hún það langtum síður með því að nota
joð-kasein.
Það er staðreynd, að ýmsar tegundir
fóðurs sem kúm er gefið, hafa breytileg
áhrif á nythæð og fitumagn mjólkurinnar,
en bæði joð-kasein og ýms önnur efni, sem
til eru og prófuð hafa verið, og ber að skoða
sem lyf og ekki fóður, raska lífeðlisjafn-
vægi skepnunnar og geta aukið afurða-
magnið, eins og hér hefir verið greint, en
notkun þeirra borgar sig ekki.
SÆNSK ÁBURÐ ARVERKSMIÐ JA.
Kooperativa Förbundet — samband
kaupfélaganna sænsku — hefir byggt
verksmiðju til framleiðslu köfnunarefnis-
áburðar.
Blaðið „Vi“ sem gefið er út af kaupfé-
lögunum, segir frá því, að árið 1945—46
hafi verðið á köfnunarefnisáburði (kalk-
ammonsaltpétrur) verið kr. 21,70 hver 100
kg. á sölutímabilinu en á sama tíma fyrir
1946—47 er verðið ákveðið kr. 16,75 en það
er 22,8% lækkun, sem sparar sænska land-
búnaðinum 3y2 miljón króna útgjöld.
Þess er og getið að varla sé það af um-
hyggju fyrir velferð landbúnaðarins, að
verðið á köfnunarefnisáburði einum haíi
verið lækkað. Væri um það að ræða mætti
telja eðlilegt að aðrar áburðartegundir
hefðu einnig verið verðfelldar.
Nei, ástæðan er aðeins sú sama og gerzt
hefir í hvert sinn, sem sambandskaupfé-
lögin hafa stofnað nýja verksmiðju, þá
hefir sú vara, sem hlutaðeigandi verk-
smiðja átti að framleiða, verið verðfelld
að miklum mun.
Verðbreyting sú, sem allt í einu varð á
saltpétrinum, er orðin til af því að einka-
fyrirtækin hafa snúið sér til verðlagseft-
irlitsins og boðizt til þess að lækka verðiö,
sennilega í þeim tilgangi að velta þessu
nýja fyrirtæki. En eins og stundum fyrri
mistekst slík viðleitni. Sama aðferðin var
reynd þegar smjörlíkisverksmiðja, gúmmi-
verksmiðja og raflampaverksmiðja sam-
bandskaupfélaganna byrjuðu að starfa, en
allt mistókst.