Freyr - 01.08.1947, Blaðsíða 4

242
FRE YR
Lax, 46 cm., eftir eins árs dvöl í sjó. % af náttúrlegri stœr‘8
á landi þar, sem ofveiddar ár hafa fyllst
aftur af fiski eítir meiri e'öa minni friöun
um árabil.
Meðal hinna ofveiddu fisktegunda eru
laxfiskarnir okkar, sem þó hafa orðið að
þola misjafnlega ofveiði í hinum ýmsu
veiðivötnum. Fyrir þessari staðhæfingu
eru fullgild rök, þó ekki verði þau sönnuð
með óyggjandi tölum, af þeirri ástæðu,
að veiðiskýrslur okkar gefa ófullnægjandi
upplýsingar um ástandið.
★
Vegna mismunandi veiðiaðstæðna við
veiðivötnin okkar, mun rétt að ræða nokk-
uð sérstaklega um veiðarnar í smáánum,
stóránum og stöðuvötnunum. Flestar ár á
íslandi eru smáar, yfirleitt stuttar, að-
eins frá nokkrum kílómetrum upp í nokkra
tugi kílómetra að lengd. Þær eru yfirleitt
vatnslitlar og hafa flestar tiltölulega góð
skilyrði til hrygningar og uppeldis vatna-
fiska. Auðvelt er að stunda veiðar í þeim
með góðum árangri, jafnvel þó veiðitækin
séu ófullkomin. Veiðitækin, sem notuð hafa
verið í smáánum hér á landi, eru: Stingir,
krókar, háfar, færi, stangir, kistur, lag-
net og ádráttarnet. Síðasttalda veiðitækið
hefir reynst afkastamest, enda hefir það
vafalaust átt drýgstan þátt í að fækka
fiskinum í smáánum svo mjög, sem raun
ber vitni um. Flestar smáárnar hafa verið
ofveiddar og einstaka svo rækilega, að
þær eru nú fisklitlar eða fisklausar með
öllu. — Margir munu þekkja dæmi um áð-
ur fisksælar smáár, sem þannig er ástatt
um. Veiðirýrnunin í smáánum er ekki nýtt
fyrirbrigði, því að fyrir nærfellt heilli öld
þótti veiðin í þeim fara rýrnandi. Síðan
hefir þetta ástand haldizt víða við, og það
er ekki fyrr en á síðustu tæpum þremur
áratugúm, að stofnuð eru fiskiræktar og
veiðifélög, sem gert hafa tilraunir til að
koma veiðunum aftur í viðunandi horf.
Starfa nú víða slík félög með góðum ár-
angri, en betur má gera, ef smáárnar eiga
að gefa eigendum sínum þann árlega arð,
sem þær gætu með réttri meðferð.
Stórárnar eru flestar langar, vatnsmikl-
ar og oftast blandaðar jökulvatni. Þær
hafa jafnaðarlega lítil skilyrði til hrygn-
ingar- og uppeldis vatnafiska og fer fisk-
magnið í þeim eftir hrygningar- og upp-
eldisskilyrðunum í smáánum, sem í þær
renna. Veiðiaðstæður við stórárnar eru
yfirleitt erfiðari, enda voru þær friðaöar
af náttúrunnar hendi fram til um 1800,
en það var um það leyti, að íslendingar
lærðu fyrst að veiða í lagnet í stórum og
straumþungum ám. Framfarir í veiðitækni
voru hægfara á síðustu öld, en hin nýju
veiðitæki ollu þó töluverðum breytingum
í skiptingu hlunninda á þann hátt, að