Freyr - 15.06.1948, Blaðsíða 4

184
FfclÝft
aö hann taldi hraðmjaltaaðferð sína svo
sannprófaða, að hann þyrði að mæla með
henni til almennra nota. Prófessor Peter-
sen vissi það vel, að júgursjúkdómar voru
mjög algengir í þeim kúm, sem mjaltaðar
voru með vélum, en um 70 af hundraði
bænda í U.S.A. nota nú mjaltavélar. Rann-
sóknir hans og tilraunir beindust því á
meðal annars að þessum atriðum, og vegna
vélmjaltanna var gerð sérstök rannsókn-
arstofa, kúm var slátrað, 'júgrin tekin af
þeim strax, og þeim haldið lifandi og starf-
andi tímum saman með viðeigandi nær-
ingarefnum og svo með flóknum vélknúð-
um útbúnaði. Júgrin voru mjöltuð með vél-
um, mjólk hélt áfram að myndast þótt eigi
væru þau í tengslum við neina kú, þrýst-
ingur og sog var mælt í þeim nákvæmlega
og öll lífeðlisstarfsemi rannsökuð mjög
gaumgæfilega.
Við rannsóknirnar fengust sannanir fyrir
því, að þegar mjaltavélarnar eru lengur á
spenunum, en nauðsyn krefur, geta alvar-
leg mein af hlotizt í spenum og júgri.
Júgurkvillar byrja venjulega með eymsl-
um eða einhverjum göllum í spenum, en
bæði spenagallar og júgurkvillar valda
vandkvæðum við mjaltir. Við endurteknar
rannsóknir sýndi það sig, að þegar mjalta-
tíminn var styttur svo sem mögulegt var,
eða niður í 3—4 mínútur, voru júgurkvill-
arnir miklu sjaldgæfari en þegar mjalta-
vélarnar héngu á spenunum og sugu þá
nokkru lengur. Athugaði prófessor Peter-
sen því gaumgæfilega hvort það hefði
nokkur áhrif á kúna til hins lakara á öðr-
um sviðum, að mjólkin væri tæmd úr
júgrinu á sem styttstum tíma og komst
hann að raun um að svo var ekki. Allt
virtist staðfesta að bezt sé að hraða mjölt-
unum meira en venja hefir verið og búa
skilyrði þannig, að öll mjólk sé tæmt úr
öllum fjórum spenum á fám mínútum og
helst ekki á lengri tíma en að ofan er
greint. Aðferð þessi er það sem kallast
„hraðmjaltir" af því að þær ganga virki-
lega hratt.
í Ameríku hafa bændur tekið hrað-
mjaltaaðferð prófessors Petersens mjög vel.
Kvikmyndir þær, sem gerðar hafa verið af
hraðmjöltum og notaðar eru við kynningu
þessarar mjaltaaðferðar, hafa reynzt öfl-
ugt fræðslumeðal.
Reynslan hefir þegar sýnt, að dregið
hefir úr júgurkvillum að miklum mun síð-
an hraðmjaltaaðferðin varð almenn vest-
anhafs.
Við vélmjaltir var það fyrr talið óhjá-
kvæmilegt og óumflýjanlegt að hreyta
kýrnar með handafli á eftir. Þegar hrað-
mjaltað er, eru eftirmjaltir með höndum
taldar með öllu óþarfar.
í stórum dráttum frá greint eru það ráð
og fyrirmæli prófessor Petersens, að þegar
hraðmjaltað er samkvæmt hans aðferð,
beri að haga sér svo sem hér segir:
1. Verið vingjarnlegir við skepnurnar.
Góðar kýr hafa einatt fínbyggt tauga-
kerfi. Þær eru viðkvæmar fyrir því hvort
látið er vel að þeim eða að þeim er farið
með kæruleysi eða jafnvel fólsku. Það
skiptir talsverðu máli hver mjaltar. Al-
gengt er, að kýr „selur ekki“ öðrum en
þeim ,sem vanur er að mjalta og hún
þekkir.
Fyrsta hlutverk góðs hirðis og mjalta-
manns er að sýna kúnum nákvæmni og
láta vel að þeim áður en mjaltir byrja.
Hróp og köll, skellir og hrindingar, eða
högg með mj altavélahlutum við byrjun
mjalta, eru fávíslegar aðfarir. Kýr verða
aldrei barðar til þess að gefa góðar nytjar.