Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.2005, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 4. OKJÓBER 2005
Menning DV
Andrés öndTeikni-
myndasögurnar um
hann hafa stytt mönn-
umstundirfrá 1937.
Carl Barks
Meistarinn að
störfum.
© S. E. Sðiand!
Pamuk í fangelsi
Sænskir rithöfundar hafa stofnað stuðningshóp fyrir þekktan tyrk-
neskan rithöfund, Orhan Pamuk. Málið er óþægilegt fyrir tyrknesk
stjórnvöld sem nú verja hendur sínar gagnrýni á stöðu Tyrklands i evr-
ópsku samstarfi. Pamuk á yfir höfði sér dóm i heimalandi sinu fyrir að
hafa talað niður til þjóðarinnar.
Pamuk lét hafa eftir sér i svissneskum blöðum að tyrkir hefðu drepið
milljón Armena 191 Sog átökin við kúrda hefðu kostað 300 þúsund lífið.
Þetta likar mönnum ekki i Tyrklandi og vilja koma böndum á manninn
sem er vel þekktur i Evrópu fyrir skrifsin: sex skáldsögur áhannað baki
og hefur verið verðlaunaður heima og heiman.
Istuðningshópnum eru höfundar á borð viðJersild og Ekman. Pamuk
er gestur á Cautaborgarmessunnisem nú stendur. Hann tekur á móti
verðlaunum þýskra bóksala á Frankfurtarmessunni siðar i mánuðinum.
Vetrarkoss/Vinterkyss
Noregur. Leikstjóri: Sara John-
sen. Næst sýnd: Háskólabíó -
04.10 kl. 18.
Háskólabíó - 05.10. kl. 20.
Kvikmyndir
1 r > SWMíSS'.Sá'.iraíKiS'íí; 7?, 1 &
I Nick Cave Er 1
I kominn í
I launavinnu
I hjá Glsla sem
| smellirsig við
I hann.
farinn að skrifa kvikmyndahandrit.
ÁRANGUR VESTURPORTS ÍTampere
og Moskvu með sýningarnar Rómeó
og Brim er einstakur (listasögu okkar
og sérstaklega ánægjulegt að enn
gefist tækifæri til að ferðast með
þessi verk. Kunnugir segja að raunar
hafi síðasta sviðsetning á Rómeó ver-
ið langbest - þá var það reyndar
•c komið inn I sviðsrammann sem
þjappar krafti verka á sviði oft saman.
Miðlungs páskakrimmi
Hin sænska Victoria missir son
sinn á sviplegan hátt og flytur til
smábæjar í Noregi þar sem hún
gerist héraðslæknir. Hún virðist
álíka seinheppin og Angela Lans-
bury í Murder She Wrote, því hún
er ekki fyrr komin til bæjarins en
annað sviplegt dauðsfall ber að;
Sonur innflytjendahjóna finnst
látinn í snjóskafli.
Victoria drekkur sig fulla á
læknaspíra og sefur hjá snjó-
mokstursmanninum, sem er grun-
aður um manndráp af gáleysi.
Smám saman fáum við að vita
meira um dauðsföllin tvö, en at-
burðarás þeirra er þó nokkuð ljós
frá upphafi og því fer mysterían
heldur forgörðum. Er því myndin
ekki nema miðlungs páskakrimmi.
Vetrarkoss er á margan hátt
dæmigerð skandinavísk vanda-
málamynd, þar sem kona tekst á
við dauða sonar síns, og hér er það
hvorki gert betur né verr en gengur
og gerist. Aftur eru það málefni
innflytjenda sem eru í brennidepli,
og kemur þvingað hjónaband hér
líka við sögu, eins og í flestum slík-
um myndum. Innflytjendur sjálfir
hafa þó sýnt og sannað að þeir eru
fullfærir um að fjalla um sín mál-
efni sjálfir, ogheftirVetrarkoss, þar
sem þeim er haldið í bærilegri fjar-
lægð, litlu við málið að bæta.
Langar senur við undirleik
Hallelujah í útgáfu Jeffs Buckley
þjóna hér ekki meiri tilgangi en
samskonar músíkmyndbandasen-
ur gerðu í Rocky 4, að reyna að ná
myndinni upp í bíólengd.
En samt sem áður er umhverfið
skemmtilegt, smábær um miðjan
vetur þar sem snjóskaflamir em
álíka þrúgandi og viðhorf bæjar-
búa. Ef hún vinnur Óskarinn verð-
ur sögusviðið líklega flutt til Alaska
í endurgerðinni, sem mun ræna
myndinni þeim sjarma sem hún
Meðan Kirkjebö kyrjaði í hæsta sal kynntu landar hennar framlag Noregs til
Óskarsverðlauna í öðru herbergi Háskólabíós
Vetrarkoss Dæmigerð skandinavisk
vandamálamynd.
hefur. En litlar líkur verða þó að
teljast á því.
Helsti kostur myndarinnar er
þó einkum snoturt lokaatriði, þar
sem innflytjandinn reynir að
fremja sjálfsmorð með skíðum og
er það frekar ljóðræn útfærsla á
átökum menningarheimanna.
Valur Gunnarsson
Andres önd varð heimilisvin-
ur þér á landi um leið og útgáfa á
myndasögum hans hófst á stríðs-
ámnum. Hingað komu bæði
bandarískar og danskar útgáfur af
blöðum sem bám nafn hans, en
vestanhafs varð hann til sem per-
sóna í stuttmyndum sem vom
meginaflinn í framleiðslu Disney.
Það vom aftur Evrópumenn sem
höfðu meiri áhuga á ýmsum fíg-
umm úr smiðju Disney í mynda-
sögur. Fyrirtækið leigði fígúmr til
erlendra aðila: þannig varð fyrsta
langa teiknimyndasagan til á ítal-
íu 1937. Westem Publishing var
fyrirferðarmikið á því sviði. Blað-
ið Andrés Önd sem hér hefur
komið út um árabil er þaðan
sprottið. Hingað barst það ein-
vörðungu í dönsku útgáfunni frá
stríðslokum, fyrst sem mánaðar-
hefti, svo hálfsmánaðar og loks
vikulega.
Deilur rísa
Fyrstu dönsku útgáfurnar eru
gríðarlega verðmætar í dag og er
markaður með gömul Andrés-
blöð fjömgur í Noregi og Svíþjóð
eins og Danmörku. Helsti höf-
undur Andrés-sagna í Western-
útgáfunni var teiknarinn Carl
Barks. Nú er hafin heildarútgáfa á
myndasögum hans í dönsku,
sænsku og norsku í takmörkuðu
upplagi og em bindin áætluð 30.
Þegar við fyrsta bindið em
deilur hafnar um frágang ritanna.
Fundið er að litgreiningu, en
Andrés var lengi prentaður í fjór-
lit með röstuðum punktum. í off-
setprentun okkar tíma þykir
mönnum litgreining hafa mistek-
ist. Þá er fundið að óvönduðum
höfundur ævintýra á öldinni sem
leið.
Barks var fæddur í Oregon af
fátæku fólki. Hann var daglauna-
maður frá unga aldri, en fann sig í
teikningu, sótti námskeið og
reyndi að lifa af teikningum fyrir
blöð og tímarit frá 1928. Hann var
ráðinn til Disney 1935 sem teikn-
ari en var fljótt fluttur í þróunar-
deild og samdi þar þræði og
brandara.
Honum leiddist færibanda-
vinna og réði sig sem teiknara til
Western 1942 og samdi og teikn-
aði sögur fyrir þá til 1967, alls
6500 síður. Hann endurskóp
Andrés og bjó til Andabæ. Sögur
hans em ýmist heimilissögurnar
af Andrési og ungunum og svo
ævintýrasögurnar: ferðir á fjar-
læga staði. Hann bjó til persónur
á borð við Georg gírlausa og
Jóakim ffænda.
Nokkrir þúsundkallar
Útgáfan í hverju hinna
skandinavísku landa verður að-
eins í 1800 eintökum og em í
hverju bindi eða kassa þrjú hefti.
Þau verða aðeins fáanleg í áskrift.
Ástríðufullir áhugamenn um
öndina og hennar frændgarð geta
gerst áskrifendur, einkum ef þeir
em vanir hinum danska Andrési.
Það kostar 15 þúsund danskar og
dreifist á bindin sem koma út
þrisvar á ári fram til sumarsins
2008.
Útgáfan er samstarfsverkefni
Norðurlandaþjóða við Þjóðverja
og em allir á einu máli um að
þessi einstaka útgáfa sé mikið
þrekvirki - vilji menn kosta 150
þúsundum til.
þýðingum og tekstainn-
setningum á skilti og því-
líku. Er hafin undirskriftar-
söfnun þar sem Egmond-
útgáfan er krafin um endur-
bætur.
Aldarmaður
Carl Barks lifði tuttugustu
öldina frá upphafi til enda:
hann fæddist 27. mars 1901
og lést 25. ágúst 2000. í hart-
nær aldarfjórðung samdi
hann myndasögur um Andr-
és. Telja verður líklegt að
staðhæfing áköfustu aðdá-
enda hans meðal mynda-
sögumaníaka sé rétt: hann hafi
verið afkastamesti og mest lesni
ÞEIR FRÆNDUR
OKKAR Ibsen og
Strindberg eru
áberandi þessa
dagana. Maríe
Bonnevie fær frá-
bærar umsagnir
Dagens Nyheter
fyrir frammi-
stöðu sína í fr.
Júllu á laugardag
og þykir bera
sýninguna uppi.
Henrik á yngri
árum í Bergen
Æskuverkhans
hafa um langt
skeið kallað á
nýjar túlkanir
enda opin eins
og ævintýri.
f KAUPMANNA-
HÖFN er nýlokið frumsýningu á
Brúðuheimili Ibsens við dræmar
undirtektir en verkið er flutt I tíma
og þykir hafa tekist illa. Þess þekkj-
ast þó dæmi að slfkt hafi verið gert
með frábærum árangri.
VESTURPORTSLIÐIÐ fær það verk-
efni að halda upp
á aldardánar-
afmæli Henriks
Ibsen og á Baltasar Kormákur að
stjórna því f Pétri Gaut í nýrri
Flugur
Karl Ágúst
Ulfsson Þriðji
þýöandi á Petri
Cautíkjölfar
þeirra Mattiasar
og Helga
Halfdanarsonar
þýðingu eftir Karl Ágúst Úlfsson.
Norðmenn brugðu á það ráð að láta
Jon Fossen snúa Gautnum á ný-
norsku fyrir sviðsetningu Roberts
Wilson sem ég sá um daginn og var
glæsileg en dalaði í þriðja fjóröungi
og er það ekki f fyrsta sinn sem
mönnum skrikar fótur þar.
UNDARLEGT að mönnum skuli ekki
detta í hug að takast á við annað en
Gautinn: það er rúmur áratugur síð-
an hann var leikinn f Þjóðleikhúsinu
og innan við áratugur sfðan hann
fór upp á Akureyri. Hvað með bróð-
ur hans Brand sem öllu fórnar fyrir
hugsjónir sfnar og trú? Ellegar það
leikrit sem Ibsen kallaði sitt höfuð-
verk: Keisarann og galíleann.
NÝLEGA hefur Gísli Vesturports-
forstjóri slegið sér upp á útsfðum
Moggans þar sem hann hefur náð
sér (lagstúfa eftir Nick Cave við
sviðsetningu flokksins á Bite. Cave
virðist vera á á útopnu þessar vikur:
hann hefur lofað Gísla leikverkum
og nýlega var tilkynnt að hann væri
Hafin er útgáfa á myndasögum bandaríska teiknarans Carls Barks en hann
skóp Andrés Önd og Andabæ eins og við þekkjum hann í dag fyrir Disney.
Verkið hefur lengi verið í undirbúningi og mun telja 30 stór bindi þegar út-
gáfan verður öll. En viðbrögðin við fyrsta bindinu hafa verið hatrömm.