Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.2005, Blaðsíða 33

Menning DV
ÞIRÐJUDAGUR 4. OKTÓBER 2005 33

nur
SELLOFAN
Björk Jakobsdóttir leikskald og
leikstjóri Brosir alla leið í bankann
- og borgar reikninga eins og við
utflutningurfykST
Útflutningur á einleik Bjarkar Jakobsdóttur
Sellófan heldur áfram. Höftindurinn leikstýrði
verkinu sjálfur í Færeyjum en þar var frumsýnt
um miðjan ágúst og gengur vel. Hefur náð
eldra meti sem var Píkusögusýning Maríu
Ellingsen.
Næsta frumsýning á Sellófan verður í
Svenska Teatem í Helsinki þann 3. febrúar og
þar ætlar Björk sjálf að leikstýra, fyrst á sænsku
m
og svo er áætlað að setja verkið upp á finnsku.
Sýningar á verkinu ganga enn í nokkmm
löndum Evrópu: í Svíþjóð er annað leikár að
hefjast, í Belgíu er þriðja leikárið hafið og hand-
an landamæranna í Þýskalandi er sýningar-
ferillinn kominn á annað ár.
Sellófanið hefur farið víðar: Tékkland, Ítalía
og Sviss hafa tekið verkinu vel og seinasta fýrir-
spurn kom frá Slóvem'u.
Einu sinni var á sunnudagskvöldið tók fyrir hluta af sögu samkynhneigðra
hér á landi. Valur Gunnarsson horfði á þáttinn.
f m f . - f
Forboðin ast i skugga hernams
f skáldsögunni 1984 segir ffá
samfélagi þar sem kynlíf er bannað
nema til þess eins að eignast böm.
Aðalsöguhetjan Winston horfir á
Júh'u úr fjarska og veltir því fyrir sér
hvort hún sé að hugsa það sama og
hann, en þorir ekki að nálgast hana
þar sem það muni kalla á útskúfun
og fangelsisvist ef upp kemst. Á
endanum ná þau þó saman og eiga
ástarfundi í leigðu herbergi í
myrkrahverfi, en ekld h'ður á löngu
þar til hinn langi armur laganna
kemst að forboðinni ást þehra.
Ekki er langt síðan samkyn-
lineigðir á íslandi fifðu við sams
konar veruleilca. Það skipti engu
hvaða þjóðfélagsstöðu menn
gegndu, ef þeir urðu uppvísir að
þeirri ónáttúm að hafa náttúruleg-
ar kenndir áttu þeir á hættu að
lenda í fangelsi.
Sjónvarp
Glímtvið lögin
í þættinum Einu sinni var á
sunnudag
segir ffá
glímuhetj-
urmi Guðmundi Sigurjónssyni
Hofdal sem var dæmdur í 8 mán-
aða fangelsi árið 1924 fyrir sam-
kynhneigð sína, þrátt fyrir að fram
hafi komið í dómnum að þeir
menn sem hann hafi átt í samneyti
við hafi verið bæði samþykkir og
lögráða. Dómurinn var felldur í
nafni laga ffá 1869 og segir það
ýmislegt um hversu leynt menn
hljóta að hafa farið að það tók hálfa
öld þar til dæmt var eftir þeim.
Hrakinn úr landi
Um 50 árum síðar viðurkenndi
annar þjóðþekktur maður, Hörður
Torfason, samkynhneigð sína.
Taldist þá ekki lengur lögbrot að
vera utan skáps, en plebbar fslands
tóku höndum saman og hröktu
hann úr landi. Hörður hefur þó lif-
að nógu lengi til að hljóta uppreisn
æm og syngur nú fýrir fullum sal
jalht í Borgarleikhúsinu sem og
fýrir tugi þúsunda á Gay
Pride. Það er því vel til
fundið hjá Einu sinni var
að h'ta yfir farinn veg og
skoða hversu mikið
ísland hefúr þróast í
þessum efiium.
Staðið báðum megin
við lækinn
Rithöfundurinn Einar
Mar riflar upp þá tíma þegar
orð eins og „kynvillingur",
„sódó“, „hinsegin", „öfugur" eða
hið ýfið skáldlegra „að standa báð-
um megin við lækinn" vom nomð
yfir kynhneigð hans og hann
heyrði ekld orðið samkynimeigður
fýrr en á 7. áratugnum. Hann likir
samkynhneigð við hstræna hæfi-
leika, sem em annaðhvort með-
fæddir eða ekki. Einnig segir hann
frá því að þrír af hverjum fjórum
samkynlineigðum karlmönnum
sem hann hafi hitt hérlendis eigi
ættir að rekja til Vestfjarða, en sú
staðhæfing er ekki rannsökuð nán-
ar. Hann segist þó ekki hafa átt
samneyti við hermenn og ekki
Eva Marla Jóns-
dóttir umsjónar-
kona Það erþvl vel
til fundið hjá Einu
sinni var aö llta yfir
farinn vegogskoða
hversu mikið Island
hefur þróast I þess-
um efnum.

Gay Pride I
Haust Er orðin
að hátið allra
landsmanna
og er iþann
mund að missa
pólitiskt gildi

*
M

m

getað
séð fýrir
sér hvar
slíkt hafi
átt að eiga
sér stað.
Menn í búningum
Þórir Bjömsson var unglingur
þegar bandaríski herinn kom hing-
að til lands. Kynþokki hemáms-
Uðsins var svo gífurlegur að hann
hreif konur úr sokkaböndunum og
karlmenn úr skápnum. Þórir segist
hafa sofið hjá tug þeirra, ekki var
verra ef þeir vom á eigin bfl, og
leiðir líkum að því að ef hann væri
kona hefði hann líklega verið kall-
aður mella, án þess þó að nokkrir
peningar hefðu nokkum tímann
skipt um hendur. Að stríði loknu
innritaði hann sig í kanadíska her-
inn þar sem hann gat barið menn í
búningum augum eins og hann
lysti, en áhættusamt gat verið að
ganga lengra því allt að 20 ára fang-
elsisdómur gat hlotist af.
Best heppnaða réttinda-
barátta allra tíma?
Réttindabarátta samkyn-
fmeigðra á íslandi er líklega
einhver best heppnaða réttinda-
barátta allra tíma. Nú er Gay Pride
orðin að hátíð alfia landsmanna og
er í þann mund að missa póUtískt
gildi sitt, eftír því sem þess er ekki
lengur þörf. Það er þó ekkert sjálf-
sagt í þessum málum, því þróun er
því miður ekki jafn náttúmleg og
það að laðast að eigin kyni, eins og
nýleg dæmi frá Bandaríkjunum
sýna þar sem réttindi samkyn-
Jmeigðra virðast frekar eiga undir
högg að sækja.
Valiir Gunnarsson
Meðan haustið kveður lóuna í kaf, meðan kaldir vindar blása um Kárahnjúka...
Megas afvopnaður
Magnús lagsins fékk að njóta sín útsett fyrir
Þór Jóns- gítar og saxófón.
son tón-
Og kynlífstúristamir yfirgefa
fyrirheitna landið og snúa aftur til
sinna einmanalegu föðurhúsa þar
sem þeir þykja minna fríðir en hér.
Ekki er langt síðan bókmennta-
hátíð gladdi andann og kvik-
myndahátíð er enn í fullum gír að
gleðja augun. Og veisla var einnig
haldin fyrir eymn um helgina
undir nafninu Djasshátíð Reykja-
víkur.
Megas smýgur inn um
lúguna
Eitt það forvitnilegasta á mat-
seðlinum vom Megasarlög fram-
reidd að hætti hússins á Kaffi
Reykjavík. Hljómsveitin Póstber-
arnir hélt þar á laugardagskvöld
tónleika tileinkaða Meistaranum,
þar sem hann var fluttur textalaus
og í djassútsetningum. Helsta
vopn Megasar em jú eiturbeittir
textar hans og því var forvitnilegt
að heyra hann afvopnaðan sínu
besta sverði.
Næstbesti kosturinn
Tónleikamir höfust á Tröð af
píanóplötunni svokölluðu, Svana-
söngur á leiði. Megas sagði mér eitt
sinn í óbirtum Júuta viðtals að
hann hefði helst viljað taka hana
upp í Big Band-stíl, en fyrst ekki
voru til peningar í það hafi ber
píanóundirleikur verið næstbesti
kosturinn. Póstberarnir em
kannski ekki Big Band, en em lík-
lega næstskásti kosturinn, og gam-
an hefði verið að heyra Megas
sjálfan taka lagið með þeim.
Haldið var áfram upp í Rauðu
skáld

4
m
rútumar og Rósa kysst, hápunktur
fyrri Jiluta var hins vegar Tvær
stjömur, þar sem einföld fegurð
Megas án orða
Seinni háffleikur hófst á Vertu
mér samferða inn í Blómalandið,
Amma og áfram var haldið niður
blindgötuna með Greiddu mér
götu, byijað á kunnulegum stefum
laganna sem leystust síðan undan-
tekningalaust upp í allsherjar djass
djamm. Spáðu í mig var flutt í afar
hægri útgáfu og var líklega mest
endur-útsetta lag kvöldsins. Endað
var á Jólanáttburði, rímu sem satt
að segja stóð fremur illa orðalaus.
Megas er læs og skrifandi á nót-
ur og hefði líklega getað átt fram-
tíðina fyrir sér sem lagahöfundur
eingöngu. En íslensk tunga væri
mun fátækari fyrir vikið.
VaJur Gunnaisson
Opera Proibita kallar Cecelia
Bartoli nýjan disk sinn en þar
flytur hún óþekktar aríur frá átj-
ándu öld, á þeim tíma þegar
páfagarður bannaði leiksýning-
ar og að konur syngju á opin-
bemm vettvangi. Tónskáld leit-
uðu þá eftir bíblíuefnum og
sömdu verk til einkaflutnings: á
disknum er að finna verk eftir
Handel, Scarlatti og Caldara.
Hann prýðir mynd af gosbrunn-
inum fræga í Róm, Trevi, þar
sem Anita Ekberg óð vatn í nára
sællar minninga í La Dolce Vita
eftir Fellini. Segir Bartoli það
mótíf minna á hið helga og
bannaða sem sé í raun efni
disksins.
Bartoli er nú að kynna
diskinn og syngur valda kafla af
honum í Carnagie HaU þann 19.
október og heldur síðan á tón-
leikaferð um Bandaríkin. Hún
segist syngja Rossini til að halda
sér í þjálfun en hún sló einmitt í
gegn í hlutverki öskubusku í
samnefndu verki eftir Rossini
sem Sesselía Kristjánsdóttir
hyggst kljást við í vetur í ís-
lensku óperunni.

íacharach
qefui u
jtá ný
Lagasmiðurinn og tónsnill-
ingurinn Burt Bacharach er að
senda frá sér hljómplötu með
nýjum tónsmíðum, en hann hef-
ur liðinn áratug eftir að hann
varð sjötugur verið lunkinn að
kalla til samstarfs nýja krafta. Er
þá skemmst að minnast sam-
starfs hans við Elvis Costello og
von Otter, en bæði eru í hópi að-
dáenda meistarans.
Á nýja safninu sem geymir
tólf tónsmíðar nýtur Burt hjálpar
Elvis Costello, Rufus Wainwright
og Dr. Dre. Safnið kallar hann At
This Time og kemur það út þann
1. nóvember á Rhino. Bacharach
er 77 ára gamall og þekktastur
fyrir ástarsöngva sína frá sjötta
og sjöunda áratugnum þegar
hann ríkti langa tíö á vinsældar-
listum austanhafs og vestan.
Hann ræðst nú í textasmíðar
sjálfur.
VI

WiM
Bacharach og David samstarfs-
maður hanstil margra ára Núsemur
Burt Ijóð sln og lög I senn og sjálfur.