Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2005, Blaðsíða 32

Mennirig'ttW
'35 FÖSrt/ÖAGmi.NÓVEMBER 200S
Flugur
Umsjon: Pall Baldvin Baldvinsson pbb@dv.is
Skugga-Svemn, eitt vinsælasta verk íslenskrar leikhússögu fyrr og síðar, er
jólaleikrit Útvarpsleikhússins og verður á dagskrá á jóladag kl. 13 á Rás 1.
Það var síðast hljóöritað 1978 en nú er lögð rík áhersla á tónlistarpartinn í
verkinu. Leikstjóri er Viðar Eggertsson.
Viðar Eggertsson leikstjóri
vmna mætti lengra með ut- II
angarðsþemað." 1
Útilegumenn
Verkið varð tii á þeim tíma þegar
útílegumannatrú landsmanna var
tekin að dofna, þó þekktir væru ein-
staklingar sem höfðu lagst á fjöll og
af þeim kunnust þau Fjalla-Eyvind-
ur og Halla, kona hans. Útilegu-
menn og huldir dalir voru virki í
hugum allra. Grimmir menn sem
gerðu hið ómögulega, lifðu á land-
inu við óblíð skilyrði og kröpp kjör-
en frjálsir.
Margar af persónum leiksins
voru fastur hlutí í vitund hvers
manns áður fyrr: hin stóra og
ósveigjanlega persóna Skugga-
Sveins, auðmjúkur félagi hans Ketill
skrækur, gamla vinnukonan Grasa-
Gudda og fósturbam hennar,
Gvendur smali. Roggni karlinn, Jón
sterki og Lárensíus sýslumaður, að
ógleymdum mektarbóndanum Sig-
urði í Dal, dóttur hans Ástu og unga
útilegumanninum fríða, Haraldi.
öllu þessu fólki eru búin mikil örlög,
ástir og dauði.
Nokkuð stytt
Viðar segist hafa kynnst Skugga-
Sveini fyrst þegar hann var í Leiklist-
arskóla SÁL í leiklistarsögukennslu
Þorgeirs Þorgeirsonar en í þeirri
vinnu var meðal annars dregið fram
útilegumannaverk Sigurðar málara,
Smalastúlkan og útlagamir. Viðar
lék svo í Skugga-Sveini hjá Leikfélagi
Akureyrar og er því ekki ókunnur
verkinu á sviði.
Hann segist hafa þurft að stytta
það nokkuð fyrir þessa hijóðritun en
það sé langt, einn þriðji textans er
styttur, en mörg tilsvör verksins séu
Danir digga Sjón
Þær fréttir berast nú úr Danaveldi að Sjón
hafi tekist að slá rækilega í gegn í Danmörku,
búinn að selja yfir þrjú þúsund eintök af
Skugga-Baldri, kominn á metsölulista, og
verður á dönsku bókmenntahátíðinni í næstu ,
viku þar sem einn skemmtilegasti og best í
gefni blaðamaður Dana, Anders Lund Mad- f
sen, ræðir við hann.
Þá hefur danska sjónvarpið ákveðið að Sjón
verði einn þriggja rithöfunda sem gerður
verður þáttur um og sýndur á DR2 þann 22.
nóvember sem ætti ekki að minnka söluna
því pilturinn kemur vel fyrir.

Þorkell Sigur-
björnsson
Gamanópera
hans er bara
flutt i útlöndum.
ÓPERUDEIGLAN hittíst í
fyrsta sinn í gær en með þeim
vinnubúðum hyggst íslenska
óperan ná utan um verkefni sem
má þróa í framtíðinni.
Á síðasta ári var
Óperan gagnrýnd
talsvert fyrir að
veita ekki íslensk-
um ópemverkum
brautargengi og
svör óperustjórans
vom vesældarleg.
Hvað yrði gert við
þjóðleikhússtjóra
sem segði opinber-
lega að hann hefði ekki efni á að
sýna íslensk leikrit? Hann yrði
rekinn.
Stuttar ópemr koma öðm
hvom fram: nýlega var gam-
anópera fmmsýnd í Iðnó og fékk
ekki góðar undirtektir. Þá em
um þessa helgi
tónleikar Caput
í Tjarnarsal þar
sem flutt er verk byggt á
Stúlkunni í turninum, en fyrr í
haust flutti Caput Næturgalann í
Þorlákshöfn, en bæði þessi verk
byggja á tónlist og sögumanni.
En ekki er hægt að telja þau til
ópemverka.
* ÞAÐ ER aftur Spesar þáttur
sem Þorkell Sigurbjömsson
samdi eftir þætti úr Grettlu. Hún
er samin fyrir fimm
raddir og sex
manna kammer-
sveit. í fyrra var
hún sýnd í
Bayreuth undir
stjórn Guð-
mundar Emils-
sonar og í leik-
stjórn Sveins
Einarssonar.
Furðu gegnir að

var hví nefiKhr Skugga-Sveiim
Atli Heimir
Komiðháttl
þrjdtlu drslðan
Silkitromman
varsýnd.
íslenska óperan skuli ekki
hafa boðið þeirri uppsetningu
hingað til sýninga, en hún er nú
á leið til Kanada og verður sýnd
þar í upphafi næsta árs.
ÞORKELL VAR brautryðjandi
í smíði nútímaópemverka, fyrst
á sjöunda áratugnum í kringum
listahátíð sem Ragnar í
Smára stóð fyrir og
seinna með barna-
ópemm sínum,
Apaspili og Rabba
. rafmagnsheila. Þá
verður að teljast
harla furðulegt að
íslenska óperan og
Sinfónían skuli
ekki hafa lagt í að
flytja ópem Sigurð-
ar Þórðarsonar og
Dagfinns Sveinbjömssonar
frá 1944 - í fyrra var jú sextíu ára
, afmæli þessa fmmbýlingsverks.
Menn virðast skammast sín fyrir
flutning eldri verka af þessu tagi
en geta endalaust verið að flytja
rómantískt jukk utan úr Evrópu.
ER ENGIN ástæða til að skoða
endurflutning á verkum Jóns Ás-
geirssonar og Atla Heimis en
báðir hafa þeir sent frá sér óp-
eruverk? Varla getur það verið
brýnna fyrir íslensku ópemna að
standa í stöðugum endurflutn-
ingi af litlum efnum og á engu
sviði á útlendum verkum?
VONANDI verður einhveij-
um jámum rennt í deigluna og
þau slegin á hamrinum.
Leikritíð sem Matthías sauð
saman í jólaleyfi 1861 á sér langa og
merkilega sögu. Matthías hafði sest í
Lærða skólann með góðra manna
aðstoð hálfþrítugur og komst undir
áhrif Sigurðar málara Guðmunds-
sonar, þess mikla ffamúrstefnu-
manns sem sá fyrir sér marga ffarn-
för í þorpinu Reykjavík sem tók
sumar öld að koma í verk. Undir
hans vemdarhendi samdi Matthías
verkið. Fyrstu gerð verksins kallaði
Mattfu'as þá Útiiegumennina og
gekk verkið í gegnum nokkur end-
urskrif næstu áratugina, en varð
fljótt feikivinsælt og leikið um aliar
jarðir af háum og lágum og varð þá
þekkt undir nafiúnu Skugga-Sveinn.
Dægurlög þess tíma.
Verk Matthíasar var frá upphafi
með sönglögum og sóttí hann lag-
boðana til vinsælla dægurlaga eftir
danska höfunda. Fyrir sviðsetningu
Leikfélags Reykjavíkur 1930 var Karl
O. Runólfsson sem þá var ungur
tónsmiður fenginn til að skrifa tón-
list við verkið, forleik og stök lög.
Það er meðal annars einn ásem-
ingur manna hjá Útvarpsleikhúsinu
að láta hljóðrita tónlist Karls og hef-
ur Þórður Magnússon tónskáld ver-
ið fenginn til að útsetja fyrir mu
manna hljómsveit. Verður tekin
saman dagskrá í útvarpinu með
tónlistinni sem fylgt hefur verkinu í
tímans rás og annast Una Dóra
Jónsdóttir þá samantekt, en hún er
tónlistarlegur ráðgjafi við uppfærslu
Útvarpslefldaússins. Söngþjálfún er í
höndum Sverris Guðjónssonar.
Theodór Júfíusson og
Sigurvejg Jónsdóttir
Sveinn og Ketill hjá Leik-
félagi Akureyrar 1978.
komin í málsháttasafn þjóðarinnar
og því verði að stíga varlega til jarð-
ar. Hann segist hafa tekið hefð-
bundna leið í túlkun verksins, en
margt hafi komið sér á óvart: traust
bygging og klassísk brögð, auk
mergjaðs málfars einkenni verkið.
Spurður um framtíð þessa sígilda
verks leiksögu okkar segir hann að
ungir leikarar sem ekki hafi þekkt til
þess hafi tileinkað sér stíl verksins
fljótt og haft gaman af því.
Að þessu sinni er fulltrúi bænda,
Sigurður í Dal, leikinn af Theodór
Júh'ussyni en dóttur hans Ástu leikur
Vigdís Hrefna Pálsdóttir. Jón sterka
leikur Höskuldur Sæmundsson, en
eins og hefur verið siður í nær hund-
rað ár leikur karlmaður Guddu,
Kjartan Guðjónsson, en Gvend
smala kona og er þar Ilmur Krist-
jánsdóttir á ferð. Stúdentana Helga
og Grím leika Páll Sigþór Pálsson og
ívar Örn Sverrisson. Amar Jónsson
er Lárentzíus sýslumaður og griðk-
an Margrét Arnbjörg Hlíf Valsdóttir.
Sjálfán Svein leikur Jóhann Sig-
urðarson. Hróbjart Pétur Eggerz,
Harald Björgvin Frans Gíslason, Ög-
mund vemdara hans Guðmundur
Ólafsson en Ketill skrækur lifriar nú
við í talfærum Kjartans Bjarg-
mundssonar.
Hljóðstjóm annast Hjörtur Svav-
arsson. Hljóðritun Útvarpsleikhúss-
ins verður á dagskrá á jóladag kl. 13
en að jafnaði heyra útsendingar
þess yfir tuttugu þús-
und áheyrend-
ur og þætti
sumum öðr-
um leikhús-
um það ffá-
bær aðsókn.
Jóhann Sigurðarson
Leikurog syngur
Skugga-Svein á jótadag. I
Jón Ásgeirsson
Þrymskviðu og
Galdra-Loft sjá
menn bara einu
sinni á mannsaldri.
r