Dagblaðið Vísir - DV - 25.04.2006, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 2006
Menning DV
Ég man þegar við gengum til
spurninga í Neskirkju og sr.
Jón Thorarensen rak Jóa út úr
kirkjunni til að hrækja tyggjó-
inu með þeim orðum að slíkt
notuðu aðeins „glæpamenn,
Ameríkanar og svoleiðis dót".
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir hrefna@dv.is
(Þórarinn Eldjárn, Ég man.)
%k'.SÉ
Magnús Magnússon
kvikmyndageröarmaður
Myndir hans verða sýndar i
B æjarblói I kvöld.
Náttúrumyndir
Magnusar
Kvikmynda-
safn íslands
hefurá
vordagskrá
sinni
nokkrar
íslenskar
náttúrulífs-
myndir
þriggja
höfunda,
þeirra
Magnúsar
Magnús-
sonar,
Þorfinns
Guönason-
ar og Páls Steingrfmssonar sem allir
eru þekktir fyrir kvikmyndagerð sína í
þeim geira. Fyrstur ríöur á vaðið
Magnús Magnússon en myndir
hinna tveggja verða svo sýndará
næstu tveimur vikum.
Magnús Magnússon hefursterkar
taugar til náttúrunnar og Iftur á
kvikmyndagerð slna sem fræðslu fyrir
almenning þar sem hann vill vekja
fólk til umhugsunar um náttúru-
vernd. Alls eru myndir Magnúsar
orðnar 58 talsins og fjalla allar um
Islenska náttúru. Hann er nú að Ijúka
vinnu viö nýjustu mynd sína; um
fálkann.
I kvöld kl. 20 og á laugardaginn kl. 16
verða sýndar eftirtaldar myndir
Magnúsar:
Mývatn (1986). Mynd um fugla- og
dýralífið viö Mývatn, bæði undir og
ofan yfirborösins. 27 mln.
Fuglabjörg (1986). öll helstu
fuglabjörg landsins skoðuð og bent á
mikilvægi þess að raska ekki llfrikinu.
45 mln.
Hinn helgi örn (1997). Mynd til
varnar erninum, sem var I útrýming-
arhættu og hvernig hann kemst afí
þessu harðbýla landi. 30 mln.
Hvert fara þeir? (2001). Gerð I
tilefni af 100 árra sögu fuglamerk-
inga I heiminum og 75 ára afmæli
merkinga á Islandi. 30 mín.
Kvikmyndasýningar Kvikmyndasafns
Islands eru I Bæjarbíói, Strandgötu 6,
Hafnarfirði alla þriðjudaga kl. 20 og
laugardaga kl. 16.
Erla um útrás
kvenna
Lokafyrirlestur fundaraðar Sagnfræð-
ingafélags Islands „Hvað er útrás?"
verður I Þjóðminjasafni Islands I
hádeginu I dag.
Fyrirlesari erErla Hulda Halldórsdótt-
ir, doktorsnemi Isagnfræði, og hún
ætlarað fjalla um Útrás kvenna.
Þar áhún við útrás kvenna úr
hefðbundnu hlutverki, úrþeim kvium
sem þeim hafa verið ætlaöar um
aldir. Þetta erstórsögulegtyfirlitþar
sem gripið verður niðri hér og þar í
útrásarsögu kvenna frá siðari hluta
19. aldar til merkilegs risaeðluteitis!
Lundúnum snemma á þessu ári.
Örvar Þóreyjarson Smárason er einn af Nýhil-genginu og hann sendi frá sér ljóða-
bókina Gamall þrjótur, nýir tímar seint á síðasta ári. Bókin heillaði Davíð A. Stef-
ánsson ekki við fyrsta lestur, en það átti eftir að breytast...
Rómantíshar hrákaslummur
Ljóðabókin Gamall þrjótur,
nýir tímar eftir örvar Þóreyjar-
son Smárason er nefnd hin fyrsta
í ljóðaseríu Nýhils, Norrænar bók-
menntir. Fyrri hluti seríunnar kom
út í fyrra en síðari fimm ljóða-
bækurnar af níu eru væntanlegar
á vordögum. Serían er metnaðar-
fullt útgáfuverkefni úr grasrótinni,
bækurnar aðeins seldar allar níu
saman, útlit er samræmt og vand-
að í organískum og gamaldags
stíl.
Guðni fengi fiðring
Gamall þrjótur, nýir tímar er
ærslafull ljóðabók, stútfull af for-
tíðarþrá. Draumurinn er að yfir-
gefa bæði nútímann og alvarleik-
ann sem honum fylgir og hverfa
aftur inní náttúruna og barndóm-
inn þar sem er meira en í lagi að
elska fegurðina, leikinn og horið
sem rennur úr nefinu. Upphafs-
orð bókarinnar gefa þetta sterkt til
kynna: „allar saumakerlingarnar/
eru horfnar/úr þorpinu//nýir tím-
ar/ætla þeim aðra hnappa//væri
ég örlítið yngri/myndi ég hrekja
nútímann/í burtu með nagla-
spýtu/eða priki/eða kekkjóttum
hrákaslummum [...]“ (bls. 6-7).
Bókin er gríðarlega rómantísk
og afgerandi afturhvarf til náttúru-
dýrkunar og persónulegrar skynj-
unar einstaklingsins á lífi og til-
veru. Jafnvel Guðni Ágústsson
fengi fiðring í þjóðerniskenndina
við lestur á eftirfarandi línum, þótt
ekki sé sauðkindin dýrkuð hér sem
úrvals hráefni í fínustu matargerð:
„sauðkind prílandi//ást mín á þér/
gefur ull í munn/ef um ást er hægt
að tala//aldrei myndi ég þó bíta/
þér á lær/en fýrir forvitnissakir/
leggjast á spena þína//líklega læt
ég þó nægja/að dást að ullnri feg-
urð þinni/úr fjarska/þegar þú príl-
ar/í grjóti og klettum//og máske
jarma á móti/ástarjátningum þín-
um" (bls. 28-29).
Inn á milli er svo að finna í bók-
inni fjörug, músíkölsk ljóð, sem
að sama skapi eru full af fortíðar-
þrá. Eitt besta ljóð bókarinnar er af
i þeim toga:
Gamall þrjótur, nýir
tímar
Örvar Þóreyjarson Smárason
Nýhil-útgáfa
Úr Ijóðaseriunni Norrænar
bókmenntir
2005
★ ★★★☆
Ljóðlist
mikið er égjjörugur
mœnu spíttaður þörungur
þrœði óra útfjörur
baðkarinu ííííí
í stafni stendur skipsdrjólinn
það er ég með sjóhattinn
baðhettuna, danshjálminn
fiskeldiskerinu ííííí
skransa ég uið fuglabjarg
yfirgnœfl ástargarg
ilma aflýsisropa, aööarg
uilarhosumííííííííííííííííííííííííííí-
íííííííííííííííiíííííí
íííííííííííí
(bls. 38)
Gróteska og
leikur
Það verður
að játast að ég
heillaðist ekki
við fyrsta lest-
ur, ekki frekar en
af nóvellu örv-
ars, Úfin, strokin
(2005). í báðum
tilfellum gat ég
í fyrstu ekki les-
ið mig í gegnum
krúttlegt mál-
farið og barna-
lega orðaleik-
ina, ofurskreytt
myndmálið
og fjarstæðu-
kenndar orða-
samsetning-
arnar. Báðar
bækurnar end-
uðu ólesnar
uppi í hillu.
Örvar Þóreyjarson Smárason Skáldið gælir meðal annars við það I Ijóði að hrekja nútímann |
í burtu með naglaspýtu eða priki eða kekkjóttum hrákaslummum.
Úfin,
strokin
er ólesin
enn, en við
þriðja lest-
ur á bók-
inni Gam-
all þrjótur,
nýir tímar
rann upp
fyrir mér
það ljós
að tilgerð-
in (eða það
seméghafði
flokkað sem
tilgerð) er
einfald-
lega eðlilegt
flæði skálds-
ins, eða ljóð-
mælandans,
eða hvers
þess sem
skrifaðiþessa
bók og ber á
henni efnislega ábyrgð. Leikurinn
er ýktur án þess að vera rembing-
ur, hann flæðir eðlilega en er ekki
sprottinn úr meðvitund um að
gera eitthvað öðruvísi. Leikurinn
jaðrar vissulega stundum við ungl-
ingaveiki: „ég faðma á þér haus-
inn/og snerti á þér mánann//með
augnatungubroddinum,/tungu-
fingurgómunum,/tunguberinu"
(bls. 17). En þráðurinn í gegnum
ljóðabókina er óslitinn og það er
tilgangur með leiknum og banalít-
etinu - gróteskan og leikurinn eru
notuð til að grafa undan textanum
um leið og hann er lesinn. Horsl-
ummur duga líka einkar vel til
þess. Kannski var það gildran sem
ég féll upprunalega í: að taka text-
ann ekki nógu alvarlega sem skáld-
verk af því að í honum var talað á
barnalegan og einfaldan hátt um
lífið, tilveruna og náttúruna?
Davið A. Stefánsson
í kvöld hefur Eysteinn Þorvaldsson valið efni ljóðadagskrárinnar í Leikhúskjallaran-
um, en sérstakur gestur kvöldsins er Þórarinn Eldjárn.
Kúnstin að yrkja á íslensku
Fjórða og síðasta ljóðaskemmtun
fræðsludeildar Þjóðleikhússins undir
yiirskriftinni Ljóðs manns æði verður
í Leikhúskjallaranum í kvöld.
Yfirskrift dagskrárinnar að þessu
sinni er Sótt og dauði íslenskunnar, en
hún er tekin frá Eggerti Ólafssyni.
Er hægt að forða móðurmálinu frá
margboðuðum dauða? Hvemig tekur
Jjóðið á málinu? íslensk skáld hafa frá
upphafi ort um tungumálið; um við-
horf sín til móðurmálsins og um við-
skipti sín við það, um ást sína á því, um
örðugleikana þegar klæða skal hugs-
anir í búning þess. Málið hefur birst í
ljóðum skálda í öllum sínum marg-
breytileika, oft í hátíðlegu orðalagi en
stundum í uppreisn gegn viðtekinni
kveðskaparvenju. Þetta tvennt, kvæði
skálda um tungumálið og málnotk-
un þeirra í ljóðum, verður rakið með
dæmum frá ýmsum tímum. Eysteinn
Þorvaldsson hefur valið efiiið og flytur
ásamt leikurum Þjóðleikhússins.
Sérstakur gestur kvöldsins er Þórar-
inn Eldjám sem les eigin ljóð og spjall-
ar við Eystein um kúnstina að yrkja á
íslensku og leikinn að tungumálinu.
Húsið verður sem fyrr opnað kl.
20.30 og dagskráin hefst kl. 21.
Eysteinn Þorvaldsson
f Er manna fróðastur um
I íslenskan kveðskap.
DV-mynd: f. ól.