Freyr - 01.01.1975, Síða 22

að vetrarlagi en á sumrin. Ein veðurstöð,
Stórhöfði í Vestmannaeyjum, sker sig þó
úr með meðaltöl u. þ. b. 16 hnúta (8 m/sek)
á sumrin og upp í um 26 hnúta (13 m/sek)
að vetrarlagi. Veldur þar miklu staðsetning
stöðvarinnar á höfðanum og hæð hennar
yfir sjávarmáli (120 m). Að nokkru marki
eru þó þessar háu tölur raunhæfar, þar eð
fullvíst má telja, að við suðurströndina, og
þá ekki sízt í grennd við Vestmannaeyjar,
sé vindhraði hvað mestur hérlendis. Sé
litið til annarra lanashluta virðist meðal-
vindhraði við strendur heldur meiri á Vest-
urlandi en á Norður- og Austurlandi. í
innsveitum eru meðaltöl allnokkru lægri
en við strendurnar, mánaðarmeðaltöl oft á
bilinu 6—8 hnútar (3—4 m/sek). Á hálend-
inu er þó vindasamt, eins og við strend-
urnar.
Oft beinist athygli manna einkum að
tíðni storma og þeim hámarksvindhraða,
sem vænta má. Stormar (9 vindstig eða
meira) eru almennt tíðastir við strendur
landsins, og má þar víða reikna með 10—
20 stormdögum á ári, en færri í innsveitum.
Á Stórhöfða er talan þó miklu hærri og
varla raunhæf, nema á staðnum sjálfum.
Einnig má gera ráð fyrir talsvert fleiri
stormdögum á hálendinu.
Hæstu einstök gildi 10 mínútna meðal-
vindhraða, sem vitað er að mælzt hafi
munu vera sem hér segir. Á Stórhöfða
voru talin 17 vindstig (109—118 hnútar eða
56.1—60.7 m/sek) í janúar 1949, og var það
á þeim tíma, sem notuð var framlenging
Beaufort vindstigans upp í 17 vindstig.
Ekki mun hafa verið vindmælir á stöðinni,
er þetta gerðist. Á sama stað mældust 108
hnútar (55.6 m/sek) í október 1963 og 100
hnútar (51.5 m/sek) í janúar 1957. Á Höfn
í Hornafirði mældust í aprílbyrjun 1968 95
og 96 hnútar (48.9 og 49.4 m/sek), en ekki
er útilokað, að um styttri mælitíma en 10
mínútur hafi verið að ræða. Á Dalatanga
mældust í október 1963 80 hnútar (41.2
m/sek) og á Akureyri 71 hnútur (36.6 m/
sek) í febrúar 1967.
Mesti 10 mínútna vindhraði, sem mælzt
hefur í Reykjavík er 72 hnútar (37.1 m/
sek) í október 1948 og einnig í september
1973, þegar fellibylurinn Ellen gekk yfir og
olli víða skemmdum á vesturhluta lands-
ins. Einu sinni hefur mælzt 71 hnútur
(36.6 m/sek) og tvisvar 70 hnútar (36.0 m/
sek).
I miklum vindi eru það ekki sízt snarpar
vindhviður, sem valda skaða. Er hraðinn í
hviðum jafnan talsvert meiri en 10 mínútna
meðalvindurinn, oft um 25% meiri, en við
sérstakar aðstæður jafnvel 50—100%
hvassari. Þekkja áreiðanlega margir dæmi
um staði, sem viðsjárverðir eru vegna
sterkra vindhviða. Eru slíkir staðir ekki
sízt nálægt fjöllum, þar sem svo háttar til,
að landslagið magnar vindinn.
Reglubundnar mælingar á vindhviðum
eru af skornum skammti hérlendis. í
Reykjavík hafa slíkar mælingar verið gerð-
ar öðru hverju frá 1942 og um nokkurt
árabil einnig á Keflavíkurflugvelli. Nú
síðustu árin hafa síritandi hviðumælar ver-
ið starfræktir á Hveravöllum og á Stór-
höfða. Auk þess voru gerðar mælingar um
eins árs skeið á Hjarðarnesi í Hvalfirði. Af
þessu má sjá, að mælistaðir til vindhviðu-
mælinga eru yfirleitt ekki valdir sérstak-
lega, og augljóst, að lítið er hægt að full-
yrða um mestu vindhviður á þeim stöðum,
sem menn af reynslu vita versta að þessu
leyti. Með nýjum mælistöðum og lengra
mælitímabili má því vænta, að fregnir
berist af nýjum, háum gildum fyrir mestu
vindhviður, en fram til þessa eru hæstu
skráð gildi sem hér segir: 109 hnútar (56.1
m/sek) í Reykjavík í janúar 1942 og 108
hnútar (55.6 m/sek) sömuleiðis í Reykjavík
í september 1973. Allmörg gildi frá Stór-
höfða og Hjarðarnesi eru svo á bilinu 100
—107 hnútar, en á þeim stöðum er sem fyrr
segir um stutt mælitímabil að ræða. Mikil
þörf er á að gefa mælingum á mestu vind-
hviðum betri gaum, ekki sízt vegna hönn-
unar mannvirkja, sem þurfa að standast
mikið vindálag.
14
F R E Y R