Freyr - 01.06.1981, Síða 7

Kornrækt
Þess verður vart, að áhugi á kornrækt hér á landi
fer vaxandi um þessar mundir. Það er eitt með
öðru jákvætt við þennan áhuga, að hann kemur
frá bændum sjálfum, sem hyggjast fikra sig
áfram án þess að stofna til mikilla fjárfestinga né
útgjalda fyrirfram í vélakaupum og þurrkunar-
búnaði. Annað, sem eykur trú á, að þessi áhugi
beri varanlegan árangur, er, að kornrækt á sér
orðið nokkra sögu, þar sem skipst hafa á skin og
skúrir, en af hvoru tveggja hefur þekking manna
aukist á þessari búgrein.
Vart verður minnst á komrækt hér á landi á
þessari öld, svo að nafn Klemensar Kr. Krist-
jánssonar, tilraunastjóra á Sámsstöðum, verði
ekki nefnt. í um hálfa öld ræktaði hann korn á
Sámsstöðum og hélt uppi áróðri fyrir kornrækt.
Hann öðlaðist þá reynslu, að á sjö af hverjum tíu
árum þroskaðist kornið, en jafnvel þau ár, sem
kornið náði aðeins linum þroska, gaf það verð-
mæta uppskeru af grænþroskuðum hálmi. Um
leið benti hann á, að kartöflurækt er heldur ekki
árviss hér á landi, en þau árin, sem hún bregst, er
tapið tap og ekkert bætir það upp eins og hálm-
urinn kornið. Þetta breytir því þó ekki, að
kartöflurækt lifir góðu lífi hér á landi, þótt hún
verði fyrir áföllum öðm hverju.
Á sjötta áratugi þessarar aldar reis hér á landi
kornræktarbylgja, sem stóð í nokkur ár eða allt
til þess að kólnaði í veðri frá og með árinu 1965.
Með Sámsstaði að fyrirmynd var farið að rækta
kom á ýmsum stöðum í Rangárvallasýslu. Korn
var ræktað í Austur-Skaftafellssýslu, á Héraði, í
S.-Þingeyjarsýslu, í Eyjafirði og e. t. v. víðar.
Kornþreskivélar voru keyptar og þurrkarar.
Sums staðar var lagt út í mikla félagsræktun
korns og menn dreymdi stóra drauma um fram-
tíð þessarar búgreinar.
Þótt kólnun í veðurfari skipti sköpum um, að
kornrækt héldi stöðu sinni og breiddist áfram út,
þá reyndist við fleiri örðugleika að etja. Þekk-
ing á því, hvaða jarðvegur hæfði til kornræktar
var ekki nóg um það leyti. Reynslu vantaði um
eiginleika hinna mismunandi byggstofna. Sumir
reyndust ekki veðurþolnir, þannig að kornið
fauk úr axinu, og aðrir of seinþroska. Þessi atriði
og önnur, svo sem vorþurrkar, gæsir, sem
lögðust á akrana á haustin, annir við önnur bú-
störf, sauðburð á vorin og fjárrag á haustin, svo
að nokkur atriði séu nefnd, leiddu til þess að
tregðu gætti á að taka upp þráðinn aftur við
kornræktina, þegar kuldatímabilinu slotaði fyrir
um áratugi. Við það bættist að kornskurðarvel-
arnar höfðu gengið úr sér og voru vart nothæfar
eftir að hafa staðið ónotaðar um árabil.
Á tveimur stöðum hélst þráðurinn óslitinn. Á
Tilraunastöðinni á Sámsstöðum hélt Kristinn
Jónsson uppi merki Klemensar Kr. Kristjáns-
sonar og á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum hafa
Eggert Ólafsson og synir hans ræktað korn
óslitið síðan um 1960. Seint verður fullþakkað
að kornræktin skuli hafa staðið óslitið á þessum
stöðum. Með hverju árinu hefur bætst í reynslu-
forðann og þeir sem nú vilja slást í hóp korn-
ræktarmanna, eiga aðgang að þessari þekkingu.
Nú er reynsla komin á, hvaða stofnar byggs
það eru, sem eru veðurþolnir og nægilega fljót-
sprottnir fyrir íslenskt veðurfar. Nú er vitað,
hvaða jarðvegsgerð hæfir best til kornræktar.
Nú eru til aðferðir, sem hafa litlar fjárfestingar í
för með sér, við að geyma kornið. í Rangár-
vallasýslu hyggjast bændur láta þurrka kornið í
graskögglaverksmiðju, og nú er einnig fengin
reynsla á að súrsa komið í loftþéttri geymslu. Nú
er vitað að komast má hjá því að uppskera
kornið með þreskivél, því að unnt er að slá axið
af stönginni með sláttutætara. Og að lokum er
nú vitað töluvert meira en áður um fóðrun með
íslensku korni, þurrkuðu sem súrsuðu.
í grein eftir Hermann Bridde, bakarameist-
ara, í 8. tbl. Freys, fjallar hann m. a. um reynslu
sína af að nota íslenskt korn í brauð. Hann vekur
í framhaldi af því athygli á að innlend kornrækt
sé eðlilegur þáttur í almannavörnum þjóðar-
innar. Undir það skal tekið hér.
M. E.
freyr — 407