Freyr - 15.07.1986, Blaðsíða 14

sem þjóðgarö. Með því var hins
vegar fjárbeit að mestu bönnuð í
landi þjóðgarðsins, en það finnst
heimamönnum vafasamt að betra
sé að hleypa þar öllu grónu landi í
sinu.
Þegar ég var í barnaskóla lærði
ég að á Islandi væru þrír skógar,
Hallormsstaðarskógur,
Vaglaskógur og
Bæjarstaðaskógur í Öræfum.
Hvemig er Bæjarstaðaskógur á
sig kominn?
Hann var girtur 1935 og þar með
friðaður. Nú er sagt að lítill ný-
græðingur sé þar, m. a. vegna
þess að þar er kominn svo þykkur
sinu- og mosaþófi, að fræ geti ekki
skotið rótum til moldar, og að
hann geti varla endurnýjað sig
nema með rótarskotum.
Allt frá landnámsöld og fram til
1935 var skógurinn ófriðaður og
hann var nýttur til beitar, eldi-
viðar og kolagerðar. Þrátt fyrir
það skilar hann sér eftir allar þess-
ar aldir í því ástandi að hann sómi
sér vel í þjóðgarði. Svo þegar
hann hefur verið friðaður í hálfa
öld þá hafa menn áhyggjur af því,
að hann kunni að vera á fallandi
fæti. Skógurinn hefur nýlega orðið
fyrir talsverðum áföllum af
skriðuhlaupum sem fallið hafa í
gegnum hann í stórrigningum, en
nýr skógur er að breiöast út og
vaxa upp utan við aðal skóginn.
Eftir hverju ber hann nafn?
Hann mun draga nafn af göntlum
bæjarstað. þar sem bærinn Jökul-
fell stóð til forna í nágrenni við
skóginn. Þar var hálfkirkja fram
um miðja fjórtándu öld.
Hlunnindi?
Hér fyrr á árum var mikil selveiði
og kjötið var notað til matar og
lýsið til ljósmetis (þ. e. brætt
spik). Síðar varstunduö kópaveiði
vegna skinnasölu einkunt frá
Skaftafelli, Svínafelli og Kví-
skerjum. Á síðustu árum hefur
selveiði alveg faílið niður bæði
vegna verðhruns á skinnum og
minnkandi selagengdar.
Svolítil silungsveiði er einkum á
Hnappavöllum og Fagurhólsmýri.
Áður fyrr var útræði frá Ingólfs-
höfða, og talið að þá hafi verið
miklu betri lendingarskilyrði þar
en nú eru. Þegar Ingólfur Arnar-
son kom og langt fram eftir öldum
var fjörður inn með höfðanum að
austan og norðan. Skeiðarárhlaup
og önnur vatnsföll hafa síðan
smátt og smátt fyllt upp í hann
með sandframburði, uns hann
hvarf með öllu. Um miðja 18. öld
urðu stórfelld slys við sjósókn frá
Ingólfshöfða, vegna versnandi
lendingarskilyrða. Lagðist þá út-
ræði þaðan að mestu niður.
Stundum var þó róið til fiskjar á
vorin, þegar ládeyða var við fjörur
austan Ingólfshöfða. Þegar ég var
ungur, þá fór ég í róðra á uppskip-
unarbát sem notaður var til að
flytja vörur úr Skaftfellingi. Þenn-
an bát smíðaði Erlendur Björns-
son í Vík, afi Erlendar Einars-
sonar forstjóra SÍS. Nú er þessi
bátur kominn í Byggðasafnið á
Höfn.
Við opnun hringvegarins þurfti
trúlega að bæta vegakerfið?
Já, bæði á sjálfum Skeiðarársand-
inum og út frá honum til beggja
hliða. Hér varð að færa þjóðveg-
inn, því að hann lá í gegnum túnin
hérna. Það þurfti að leggja nýjan
veg utan við túnin að Virkisá sem
er næsta á hér. fyrir austan Svína-
fell.
Ég hef verið vegaverkstjóri hér
síðan 1947 og sá um þessar vega-
framkvæmdir hér til hliðar við
aðalframkvæmdirnar á sandinum.
Það hafa orðið breytingar á
vinnubrögðum á verkstjóraferli
þínum?
Já, það má muna tímana tvenna í
þeim efnunt.
Fyrst þegar ég kom nálægt
þessu var ofaníburði ekið á hest-
vögnum og mokað var á þá með
skóflum. Mönnum þótti þó gott
að komast í þessa vinnu til að fá
aura.
Svo komu vélarnar, dráttarvél-
ar og vörubílar. Það var töluverð
búbót að komast með vél eða bíl í
vegavinnu.
Hvenær kom vörubíll hingað
fyrst?
Vörubíll kom hingað fyrst árið
1942. Hann var fluttur vestan yfir
Skeiðarársand þegar lítið var í
vötnum í nóvember. Þetta var
einsdrifsvörubíll tveggja tonna og
oft erfitt að komast á honum um
sveitina, því að hér var þá engin
brú komin á árnar, sem eru þó all-
margar hér innan sveitar, ntisjafn-
lega vatnsmiklar.
Hvemig var um bensín- og
olíuflutninga fyrst eftir að vélar
komu?
Unt 1940 var komið akvegasam-
band austur á Síðu í Vestur-Skafta-
fellssýslu. Þá var þar ekki lengur
þörf fyrir vöruflutninga sjóleiðis.
Mótorbáturinn Skaftfellingur var
seldur, en Skipaútgerð ríkisins ann-
aðist vöruflutninga á sjó til Öræfa
næstu árin. Á árunum 1954—1963
voru vörur til Öræfa aðallega flutt-
ar á sterkum vörubifreiðum um
Skeiðarársand á vorin áður en
sumarvöxtur kom í vötnin, þar með
bensín- og olíutunnur. Árið 1959
kom allgóður ferjubúnaður á Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi. Þá opn-
aðist leið fyrir þungavöruflutninga
frá Höfn vor og haust, þegar önnur
óbrúuð vötn voru vatnslítil og fær
flutningabílum, sem gátu þá mæst
við Jökulsá. Eftir að Fjallsá var
brúuð var gengið frá olíutönkum
beggja megin Jökulsár og leiðslu á
milli þeirra, sem var fest í víra er
voru strengdir yfir ána á staurum,
er rammlega voru niður festir á
báðum árbökkum. Svo var olíunni
dælt yfir ána. Hún var svo flutt frá
ánni í tank, er setja mátti á vöru-
bílspall, og dreift á bæi. Árið 1967
var lokið brúarsmíði á Jökulsá, þá
opnaðist samgönguleið til austurs.
En mestar urðu samgöngubætur
sveitarinnar við opnun hringvegar-
566 FREYR