Freyr - 15.02.1987, Blaðsíða 7

Búnaðafélag íslands 150 ára
Búnaðarfélag íslands er 150 ára á þessu ári.
Það rekur sögu sína aftur til ársins 1837, en
það ár, hinn 28. janúar, var haldinn fyrsti
fundur til stofnunar félags til að efla landbún-
að hér á landi. Hlaut það nafnið Suðuramtsins
húss- og bústjórnarfélag. Stofnendur voru
helstu embættismenn þjóðarinnar á þeim tíma
sem búsettir voru í Reykjavík, stiftamtmaður,
biskup, landlæknir o.fl. en fyrsti formaður var
kosinn Þórður Sveinbjörnsson háyfirdómari.
Lög félagsins voru samþykkt á fundi síðar á
árinu eða hinn 8. júlí, um hásumar þegar
ferðalög voru greiðari en að vetri til.
Árið 1899 var starfssvæðið fært út og náði
eftir það til alls landsins og var nafninu þá
breytt í Búnaðarfélag íslands. Sjóðir
Búnaðarfélags Suðuramtsins og hluti af bún-
aðarsjóðum hinna amtanna gengu þá til þess.
Jafnframt því er Búnaðarþing stofnað sem
æðsta valdastofnun félagsins. Það kom saman
annað hvert ár fram til ársins 1950 en eftir það
hefur það komið saman á hverju ári.
Stofnun Suðuramtsins húss- og bústjórnar-
félags árið 1837 var í samræmi við þá vakn-
ingu sem þá fór um lönd og álfur. Um það
leyti er frelsis- og framfarabarátta íslendinga
hafin. Höfuðstöðvar þeirrar baráttu voru í
Kaupmannahöfn, höfuðborg íslendinga á
þeim tíma. Um það leyti er Baldvin Einarsson
nýlega fallinn frá, Fjölnismenn á hátindi sín-
um og Jón Sigurðsson að stíga fram á sviðið.
Barátta þessara manna og annarra átti sér þá
forsendu að einveldi var á undanhaldi í Vest-
urálfu og ber þar hæst af einstökum atburðum
frönsku stjórnarbyltinguna árið 1789.
Sú þróun sem þá hófst hefði þó lítið snert
íslendinga ef hér hefði ekki lifað þjóð sem
hafði haldið við menntun sinni, var læs og
skrifandi og fróðleiksfús. Það má aftur þakka
íslendingasögunum og þeirri sagnahefð sem
skapaði þær og af þeim leiddi.
Lífskjör þjóðarinnar um það leyti sem rofa
fer til voru hins vegar svo bágborin að erfitt er
að ímynda sér þau lakari. Þar lögðust á eitt
náttúruhamfarir, köld veðrátta, farsóttir og
hart stjórnarfar. Ofan á það bættist að verk-
þekking hafði nánast staðið í stað frá því land
byggðist.
í þessu ljósi þarf að skoða stofnun Suður-
amtsins húss- og bústjórnarfélags. Það og arf-
taki þess, Búnaðarfélag íslands, varð síðan sá
stofn sem önnur félög til eflingar landbúnaði
uxu upp af. Á það jafnt við um hreppabúnað-
arfélög og síðar búnaðarsambönd sem
menntastofnanir og afurðasölufélög landbún-
aðarins. Það er gaman að minnast þess að eitt
þessara félaga, Sláturfélag Suðurlands, átti
einnig stórafmæli hinn 28. janúar sl. en þá
varð það 80 ára.
í tilefni af því að 150 ár eru á þessu ári liðin
frá stofnun búnaðarfélagsskapar á íslandi
verður ýmislegt gert til hátíðabrigða. Þar ber
hæst að efnt verður til landbúnaðarsýningar í
Víðidal í Reykjavík en þar er nú að rísa
Reiðhöll sem hýsa mun aðalsýninguna. Sú
sýning mun standa dagana 14.-23. ágúst.
Kjörorð sýningarinnar verður: Máttur lífs og
moldar.
Út kemur saga Búnaðarfélagsins með höf-
uðáherslu á síðustu hálfa öld en á aldarafmæli
félagsins, árið 1937, komu út tvær bækur um
sögu þess eftir þá Þorkel Jóhannesson pró-
fessor og Sigurð Sigurðsson búnaðarmála-
stjóra.
Þá má nefna að efnt verður til ritgerðar-
samkeppni bæði í grunnskólum landsins og
framhaldsskólum um íslenskan landbúnað,
stöðu hans og hlutverk. Er þá margt ótalið
sem gert verður til hátíðarbrigða.
Tilvera sjálfstæðrar þjóðar á íslandi hvílir
m.a. á að landbúnaður sé hér stundaður. Á
þeim erfiðleikatímum sem nú ganga yfir ís-
lenskan landbúnað, sem eru hinir sömu og
ganga yfir þau lönd sem sambærileg eru
íslandi, er full þörf á að kynna stöðu hans og
styrk, og efla skilning á hlutverki hans.
M.E.
Freyr 135