Freyr - 15.12.1987, Blaðsíða 22

Páll Sigbjömsson,
héraösráðunautur,
Egilsstööum
Stjórnun búvöruframleiöslunnar
Nú hefur næstum alger stjórnun mjólkurframleiðslunnar verið í gildi ífull tvö ár. Ekki
hafa allir sem hún hefur snert verið alsœlir með þá stjórnun, en flestir munu þó sammála
um, að glaprœði vœri að leggja hana niður hér og nú.
Margt bendir til, að komið sé
þar yfir erfiðasta hjallann, ef
nokkrum sveigjanleika verður
beitt í framkvæmdinni áfram, eins
og vissulega hefur verið gert að
nokkru marki, það sem af er.
Ég vil segja að það sé bænda-
stéttinni til nrikils sóma, hve aðal-
fundir Stéttarsambands bænda
hafa leitast við að leggja höfuðlín-
ur um framleiðsluskerðingu, bæði
á mjólk og kindakjöti, á sann-
gjarnan hátt.
Hins vegar hefur einn þáttur í
þessum aðgerðum komið fram í
ýmsum myndum, sem í mörgum
tilfellum skapar mikið óréttlæti og
gæti, ef svo heldur fram sem horfir
orðið hættulegur þeim markmið-
um, sem allt skipulag á úthlutun
fullvirðisréttar átti að stefna að,
en það mun í flestra huga hafa
verið það, að koma í veg fyrir
röskun á byggð í landinu eins og
verða mætti, þótt framleiðsla
hefðbundinna búvara dragist
saman. Þar á ég við kaup og leigu
á fullvirðisrétti, sér í lagi milli
landeigenda en einnig um kaup
Framleiðnisjóðs í mörgum til-
fellum. Lítið eða ekkert hefur
komið fram um verslun með full-
virðisrétt á fundum Stéttar-
sambandsins, svo að ég hafi tekið
eftir, og virðast þessar hugmyndir
eiga upptök sín einhvers staðar í
stjórnkerfinu.
Það síðasta og versta á þessum
vettvangi er að það komst inn í
Páll Sigbjörnsson.
reglugerð (nr. 291/1987, 6. gr.) á
miðju síðasta sumri, að umráða-
menn lögbýla geti verslað með
fullvirðisrétt jarða sinna inn-
byrðis.
Það er sú aðgerð, sem er tilefni
þessa greinarstúfs en fyrst skal hér
þó vikið að öðrum þáttum þessa
máls.
Markmið stjómunar.
Markmið stjórnunar á framleiðslu
búvara eru þau að aðlaga fram-
leiðsluna þörfum markaðarins.
Til þess hafa tvær leiðir verið
notaðar samhliða. Annars vegar
að skerða verð vörunnar, ef fram-
leiðandi kom með meira inagn á
markaðinn en svaraði hans úthlut-
aða rétti. Hins vegar að greiða
þeim, sem úthlutað hafði verið
fullvirðisrétti bætur eða þóknun
fyrir að nota hann ekki. 1
Grundvöllur fyrir úthlutun
framleiðsluréttar, (þ.e. búmarka
og síðar fullvirðisréttar), hefur
breyst í áranna rás. Fyrst voru
búmörk miðuð við framleiðslu á
einstökum lögbýlum, þriggja ára
meðaltal (árin 1976—’78), en full-
virðisréttur, sem tók gildi fyrir
rúmum tveim árum, fer í meira
mæli eftir framleiðslu síðustu ára,
en þær reglur verða ekki ræddar
hér.
Annar áhrifavaldur á búmörk
og síðar fullvirðisrétt hafa svo ver-
ið undanþágur frá reglunum
vegna sérstakra aðstæðna á ein-
stökum býlum, sem ákvarðaðar
hafa verið af til þess settum
aðilum.
Viðhorf til þess, hvernig vinna
skyldi að samdrætti búvörufram-
leiðslu hafa verið nokkuð skiptar,
en þar eru tvö sjónarmið mest
áberandi.
Annars vegar að unnið sé að
því, að ekki verði fleiri búrekstrar-
einingar í landinu en það, að þeir
sem búskap stunda geti haft það
stór bú, að þau skili þeim góðum
tekjum án stuðnings af öðrum
tekjum.
Hins vegar er sú stefna, að
reynt verði að draga saman fram-
leiðslu í hefðbundnum búgrein-
um, en þó jafnframt reynt að
koma í veg fyrir að mörg býli og
alls ekki heilar sveitir fari í eyði.
Því verði að framkvæma samdrátt-
inn varlega og gefa sér tíma, svo
990 Freyr