Freyr - 01.01.1997, Qupperneq 14

Erfðaframfarir í
íslenska kúastofninum
Hefur eitthvað áunnist?
Að undanfömu hefur nautgripa-
rækt verið þónokkuð í umræð-
unni. Miklar vangaveltur hafa verið
í gangi hvað varðar möguleika þess
að kynbæta íslenska mjólkurkúa-
kynið með erlendum erfðavísum.
Eitt af því sem hefur verið skegg-
rætt um í því sambandi er hvort ís-
lenski stofninn eigi sér nægileg
sóknarfæri í kynbótum einn og sér,
og í framhaldi af því hvort nokkuð
hafi áunnist á þeim árum sem skipu-
legt kynbótastarf hefur verið stund-
að í íslenskri nautgriparækt.
Hverjar hafa áherslurnar
veriö?
íslenska kúakynið hefur alla tíð ver-
ið ræktað með mestri áherslu á eig-
inleika tengda mjólkurframleiðslu.
Einu breytingar á hinu opinbera
ræktunartakmarki hafa verið að
færa vægið af fitu yfir á prótein í
takt við neyslubreytingar í þjóðfé-
laginu. En vegna þess hversu sterkt
þessir tveir eiginleikar mjólkurinnar
eru tengdir þá telst það einungis ör-
Eftir dr. fltjust Sigurðsson,
búfjárerfðafræðing,
Bændasamtökum Islands
lítil leiðrétting á kúrs en ekki nein
stefnubreyting. Við val á kynbóta-
nautum til notkunar í sæðingum er í
dag fyrst og fremst litið til erfðaeðl-
is gripanna til framleiðslu á mjólk-
urpróteini. Rétt er þó að minna á að
einnig eru hafðar til hliðsjónar upp-
lýsingar um dóma á dætrum þeirra
hvað varðar skrokk, júgur, spena,
mjaltir, frjósemi, skap og frumu-
tölu. Ahugavert er því að skoða
hverju kynbótastarfið hefur skilað
með tilliti til mjólkurframleiðslu-
eiginleika á síðustu áratugum.
Erfðaframför í mjólkurfram-
leiðslueigínleikum
Til að kanna erfðaframfarir í ís-
lenska kúastofninum má nýta nið-
urstöður kynbótamatsins. Að af-
loknum útreikningum kynbótamats
nú í október síðastliðnum var gerð
slík könnun á erfðaframförum í
mjólkurframleiðslueiginleikum.
Erfðaframfarimar má skoða með
því að reikna meðalkynbótagildi
gripa innan fæðingarára og setja
þessi meðalgildi síðan upp í línurit-
um fyrir hvem eiginleika fyrir sig.
Á myndum 1 til 5 má sjá meðal-
kynbótagildi íslenskra mjólkurkúa
innan fæðingarára fyrir magn
mjólkur, fitu og próteins og fitu- og
próteinprósentu. Tekið er fyrir
tímabilið (fæðingaár) 1980 til 1993.
Þróunin er svipuð hvort sem
skoðað er línuritið fyrir magn
mjólkur, magn fitu eða magn prót-
eins. Greinilegt er að framfarir hafa
orðið á þessu tímabili. Á línuriti
fyrir fituprósentu virðist ástandið
hafa haldist nokkuð stöðugt en aftur
á móti er greinilegt á línuriti fyrir
próteinprósentu að þar er um
svolítið fall að ræða. Ákjósanlegast
er að halda efnasamsetningu mjólk-
urinnar stöðugri og því hefur verið
lögð svolítil vikt á próteinprósentu í
heildarkynbótaeinkunn þeirri sem
valið er nú eftir í ræktunarstarfmu,
Erfðaframfarir í kúastofninum
Magn mjnlkur
-1. mj.skeið
-2. mj.skcið
-3. mj.skcið
Mynd 1. Mjólkurmagn
10 FREYR-1. ‘97