Prentarinn - 01.01.1966, Blaðsíða 32

var að gáð, sá hann að þær voru rússnesk-
ar, en svona nauðalíkar Monotype-vélun-
um. — Fyrstu Monotype-filmusetningar-
vélarnar voru aftur á móti smíðaðar 1949.
Floi'io sagði einnig að gömlu tækin stæðu
að sjálfsögðu í vegi fyrir örari sölu filnxu-
setningarvélanna. Prentsmiðjurnar liefðu
lagt í þau mikið fjárnxagn og gætu ekki
fleygt þeim út fyrii'varalaust og keypt nýj-
ar vélar, þótt þær tækju þeim eldri fram.
I ársbyrjun 1965 voru alls 1250 filmusetn-
ingarvélar í notkun í heiminum, en eitthvað
kringum 150.000 blýsetningarvélar.
Eru leiðréttingar erfiðari viðfangs í filmu-
sátrinu?
Ekki svo neinu nenxi. En þegar búið er
að brjóta um í síður eru breytingar erfiðari
en í blýsátrinu. Það er mikið atriði að fá
vönduð handrit, og svo sannarlega þarf í
þeim efnum að verða breyting til batnaðar
hér á landi. Iðulega virðast handritin vera
uppköst að bókunum eða greinunum. Þeg-
ar höfundarnir fá svo próförkina í hendur,
fara þeir fyrst að hreinskrifa og breyting-
arnar halda síðan oft áfrarn þar til sátiáð
fer í pressuna. Erlendis hafa prentsmiðjurn-
ar yfirleitt sína eigin prófarkalesara. Aðeins
fyrsta próförk er send höfundinum. Eftir
það bera prentsnxiðjurnar ábyrgð á verkinu.
0_í( jrú hefur þá trú, að filman taki við af
blýsátrinu?
Mér finnst flest benda til þess. Enn eru
þó blýsetningarvélarnar vel samkeppnisfær-
ar, sérstaklega ef upplög eru lítil. Filmu-
setningartæknin er hins vegar tilvalin, þeg-
ar um stór upplög er að ræða og bækur,
sem oft þarf að endurprenta, svo sem
kennslubækur, orðabækur og sígild verk.
Sumstaðar erlendis hafa komið upp deil-
ur milli stéttarfélaga setjara og offsetprent-
ara út af verkaskiptingunni við filmusetn-
inguna. Nýju tækin eru nefnilega að rugla
sanxan reytum þessara tveggja aðila, og það
verður óhjákvæmilegt að þeir hafi með sér
miklu nánara samstarf en hingað til, en von-
andi tekst okkur að levsa það mál farsæl-
lega. s• s.
Elektron-sctnmgarvél.
Elektron-setningarvélar
í SkarÖ og Odda
Tvær mjög fullkomnar blýsetningarvélar bætast
bráðlega við setningarvélakostinn í landinu. Prent-
smiðjan Skarð, tiýja smiðjan sem Hafsteinn Guð-
mundsson er að stofnsetja og Prentsmiðjan Oddi
hafa fest kaup á sitt hvorri Elektron-setningarvél-
inni. Elektron-vélarnar eru smíðaðar af Linotypc
og eru á margan hátt endurbættar frá fyrri Lino-
type-vélum. Þær eru framleiddar í þrernur gerð-
um: Elektron I, Elektron II og Elektron Mixer.
Elektron I er sjálfvirk setningarvél, sent vinnur
eftir gataræmum (teletype). Hún er hraðvirkasta
blýsetningarvélin sem enn hefur verið smíðuð, get-
ur steypt 15 línur á mínútu. Elektron II er svipuð
vél, en er ckki útbúin með teletype. Báðar vél-
arnar sem hingað hafa verið keyptar eru af þeirri
gerð. Elektron-vélarnar eru í ýmsu frábrugðnar
eldri setningarvélunum, m. a. hafa þær rafsegul-
kúplingu og magasínskiptingin er vökvadrifin. Þá
hefur og leturgangurinn verið styttur. Margs kon-
ar útbúnaður er til þess að auðvelda setjaranum
vinnuna. I borðinu eru t. d. takkar fyrir magasín-
skiptingu, gangsetningu og til þess að setja línurn-
ar af stað úr hakanum. Einnig er allur gangur vél-
arinnar mýkri en í eldri vélunum. Línulengdirnar
cr hægt að stilla í punktum.
Ef til vill verður sagt nánar frá þessum vélum
í Prentaranum síðar.
28
PRENTARINN