Litli Bergþór - 01.12.1989, Síða 24

Frá orfi til sláttuþyrlu.
Eldri bróðir minn talaði
einhvern tíma um “flauelina
sempældi Lindannýrina”. Var
þetta lengi haft eftir honum, og
var það fyrsta sem ég heyrði
um vélvæðingu á búi foreldra
minna. Þessi ummæli voru
þannig til komin að traktor var
að herfa mýrarblett í túninu.
Mun honum hafa fundist þetta
hávaðasama ferlfki helst líkjast
þeim er stundum svifu um
loftið.
Þá áttum við heima í Efstadal í
Laugardal og þangað var torfær
vegur og bílar því sjaldséðir.
Til voru tvær heyvinnuvélar,
sláttuvél og rakstrarvél. Þær
voru dregnar af hestum og
notaðar á sléttum blettum á
túninu.
Við fluttum að Gýgjarhólskoti
vorið 1943. Þar varþá lítið tún
en að verulegu leyti slétt, en
þýft þurrlent vallendi við
túníotinn bauð sig fram til
ræktunarmeðnýrritækni. Mig
minnir að það haft verið fyrsta
haustið sem við vorum þar að
hafist var handa. Helludals-
bræður, Tómas og Magnús, áttu
dráttarvél, International V-4 á
járnhjólum. Aftan í henni var
ýmist hafður plógur eða herfi.
Mér er í minni að þegar byrjað
var að plægja fyrir neðan túnið
og búið var að fara eina ferð
fram og til baka þá bilaði
eitthvað. Þeir urðu að hætta um
sinn, og ég sé enn fyrir mér
plógstrengina tvo. Líklega hef
ég verið hræddur um að þetta
yrði ekki meira og myndin
greipstsvofastþess vegna. En
ævintýrið var ekki á enda.
Boðaði þetta óhapp ef til vill
heill viðþetta starf? Brátt hafði
það sem aflaga fór verið fært í
lag og starfið var hafið að nýju.
Þarna voru svo á næstu
áratugum brotnir til ræktunar
nokkrir tugir hektara, fyrst með
járnhjóladráttarvélum og síðar
jarðýtum
Vélvæðingin við heyskapinn
fór hægt á þeim árum sem í
hönd fóru. Hestavélarnar
breiddust út og var til sláttuvél
og rakstrarvél næstum á
hverjum bæ þegar kom fram
undirl950. Snúningsvélarfóru
líkaaðsjást. Enn varþó slegið
mikið með orfi og rakað og
snúið með hrífu.
Eg fylgdist allvel með vinnu-
brögðum á tveirnur bæjum á
þessum árum. Eg átti heima í
Gýgj arhólskoti en var öll sumur
frá 1945 til 1953 hjá föður-
bróður mínum á Ketilvöllum í
Laugardal. Aðstæður voru að
þvíleytiólíkaráþessumbæjum
að heyskapur á útjörð var í
Gýgjarhólskoti að lang mestu
leyti á þýfðu vallendi en á
Ketilvöllum á frekar sléttlendri
mýri. Á báðum stöðum var
slegið utan túns með orfi og
snúið, rakað og sætt með hrífu.
Heyið var bundið í bagga og á
Ketilvallamýrinni var hægt að
koma við vögnum til að flytja
þáheim. Þettavoruheygrindur
á tveimur hjólum og dregnar af
hesti. Yfirleitt voru settar 5
sátur á hvern vagn. Vallendið
var hins vegar víðast svo þýft
að þar varð vögnum ekki komið
við. Baggarnir voru þvf fluttir
heim á reiðingshestum. Á tún-
unum var farið að þreifa fyrir
sérmeð nújar aðferðir við hirð-
ingar. Smíðuð varýta úr timbri,
svo sem tveggja metra breið,
og fest við aktygi á hesti með
köðlum. Þegar heyinu hafði
verið rakað í múga með rakstrar-
vél voru þeir dregnir saman í
dyngjur með ýtunni. Þær voru
svo hlaðnar upp og þá var komin
löneðagalti. Oftvarþettalátið
standa dálítið, sérstaklega ef
heyiðvarekki velþurrt. Efvon
var á rigningu var strigi breiddur
yfir. Þegar að hirðingu kom var
bandi brugðið um lönina og
hestur látinn draga hana heim
að hlöðu og alla leið inn með
talíubúnaði. Þá voru einnig til
lágir vagnar á fjórum hjólum.
Galtarnir voru dregnir upp á þá
með tveimur hestum, sem
einnig drógu vagnana heim að
hlöðu.
Fyrsta dráttarvélin kom að
Gýgjarhólskoti 1952. Það var
Ferguson, um 25 ha. bensínvél.
Þetta vor var verið að byggja
þar fjós. Eina tækið sem til var
aftan í dráttarvélina var lítil
kerra. Enginn sturtubúnaður
var á henni svo hentugra þótti
að flytja steypumölina á hest-
vögnum, þar sem hægt var að
hella mölinni úr þeim þegar
heim var komið. Hins vegar
Litli - Bergþór 24