Skólablaðið - 01.04.1966, Side 11

- 159 -
Bessastaðaskóla 1844 og voru allflestir
nemendur x því”, svo og hluti kennara.
Starfsemi félagsins var halditS áfram
eftir flutning skolans til Reykjavíkur, en
nýsveinar skrifuðu sig inn 1 félagið á
hverju hausti, þegar rektor boðaði bind-
indisfund. Um hátíðarnar 1849-^50 brutu
10 af skólapiltum bindindið svo hroða-
lega, að það var á hvers manns vörum
í bænum. Sveinbjörn Egilsson rektor
greip þá til þess óheillaráðs að reyna
að ^þvinga alla nemendur til þess atS ganga
í felagið. Hélt hann við það tækifæri
allsnarpa ádeiluræðu yfir nemendum og
klykkti út með þessum orðum :
"Þið eruð flestir, ef ekki allir, gróðr-
arstía allra lasta og ódyggða. Og farið
þið nú ofan x tíma. " Við þessi orð hitn-
aði skólanemum svo í hamsi, að þeir
ruku út og yfir á Skildinganesmela, báru
saman ráð sín og gengu síðan beina leið
að húsi rektors. Þar hrópuðu þeir :
"Rektor Sveinbjörn Egilsson pereat ! "
Þetta endurtóku þeir við hvert einasta
hús x bænum, gengu sfðan upp í skóla og
enduðu hrópin fyrir utan skóladyrnar.
Eftir pereatið voru piltar ráðandi í
skólanum, það sem eftir var vetrar og
höguðu sér eins og þeim bezt likaði
vegna þeirrar samúðar, sem þeir nutu
hja bæjarmönnum. Allt færðist þó í
eðlilegt horf, er skólinn tók til starfa
næsta vetur.
Um félagslif nemenda á súðustu árum
Bessastaðaskóla og fyrstu árum Reykja-
vikurskóla er fátt eitt vitað. Banda-
mannafélag var stofnað 1867, klofnaði ár-
ið 1873 í tvennt, en klofningararmarnir
sameinuðust aftur 1875, og þá var blað
félagsins "Fjölsvinnur" lagt niður.
Á þessum árum var einnig stofnað annað
félag í skólanum. Hlaut það nafnið
Ingólfur og var nokkurs konar listafélag,
sá um upplestrarkvöld, gaf út blað o. fl.
Árið 1883 renna þessi tvö félög, Banda-
mannafélagið og Ingólfur, saman í eitt,
Málfundafélag Lærða skólans, Framtið-
ina, og hefur það félag starfað súðan.
Framtíðin tók strax að gefa út ýmis rit,
og uppúr aldamótum varð "Skinfaxi"
málgagn félagsins og var það allt til
arsins 1926, en þá hafði útgáfa Skóla-
blaðsins hafizt.
Lengi vel var einkunnagjöf þannig í
skólanum, að gefnar voru daglegar eink-
unnir, "karakterar" í hverri grein, jafn-
óðum og hlýtt var yfir. Skráði kennari
þær inn í svonefndan prótókoll. Þessar
einkunnir voru súðan færðar inn í vitn-
isburðarbækur við hver vikulok. Það
gerði umsjónarmaður bekkjarins. SÚðan
átti hver nemandi að sýna fjárhalds-
manni sínum bókina og skila henni x
fyrstu stund á mánudegi, undirritaðri af
fjárhaldsmanni. Nemendum var súðan
raðað eftir bekkjarbókunum eftir hverja
tvo mánuði. Til gamans má geta þess,
að 28. janúar 1882 hurfu vitnisburðar-
bækur og prótókoll úr kennarastúku.
Rifrildi úr prótókollnum fundust seinna
fyrir norðan skólann. En þá höfðu ver-
ið rifin úr honum öll blöð, sem gáfu
upplýsingar um frammistöðu nemenda
undanfarna 2 mánuði.
Próf voru tvisvar á vetri eins og nú.
Veikindi við próf eru svo sem ekkert
nýtt fyrirbæri x skólanum. Árið 1882
gengu aðeins 5 nemendur undir vorpróf.
Hinir voru allir veikir, liklega af misl-
ingum, sem þá hrjáðu landslýðinn. Munu
nemendur skólans þá hafa verið nokkuð
á 2. hundrað.
Áður en lengra er haldið þykir mér
hæfa að geta uppruna uppnefnis 3. bekk-
inga "busar". Nafnið er þannig til kom-
ið, að á fyrstu árum skólans átti ný-
sveinn að beygja orðið novus ( nýr ), og
x stað þess að gefa þessu orði ending-
una -is í þágufalli fleirtölu, sagði hann
novibus. Festist þá nafn þetta, busi, a
yngstu bekkinga og til samræmingar var
vistarvera þeirra kölluð busía.
Lengi vel tíðkaðist bænahald í skólan-
um. Klukkan 7:45 var hringt til bæna.
Söfnuðust piltar þá saman og einn kenn-
ari, er skyldi sjá um, að allt færi fram
með reglu. Var þá fyrst sunginn morg-
unsálmur, þá tónuð bæn, síðan lesinn
húslestur og að lokum sunginn sálmur.
Var busum gert að tóna bænina að
minnsta kosti einu sinni að vetrinum.
Þótti það hin mesta eldraun. Eitt sinn
sýndu nemendur vandlætingu sína á ein-
hverri tilskipun rektors með þvi að
teygja bænahaldið von úr viti og komu
þannig í veg fyrir kennslu x 1. kennslu-
stund.
Á afmælisdegi hans hátignar Kristjáns