Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.02.2011, Qupperneq 6

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í febrúar 2011
Blákaldar staðreyndir um
markið hans Gottsvins
Hamarsskorið hægra. Sýlt og gagnfjaðrað
vinstra. Það var mark Gottsvins í Steinsholti,
samkvæmt markaskrá Árnessýslu frá árinu
1810. Það kom í ljós þegar Páll Lýðsson hóf
að rannsaka söguna um rjólbitann og fjár-
markið. Og það hékk fleira á spýtunni.
Meðan afkomendur Magnúsar Jónssonar frá Stóra-
Ármóti hafa mann fram af manni markað fé sitt með
Gosamarkinu, tvístýft aftan hœgra, sneiðrifað aftan
vinstra, og rifjað upp merkilega sögu þess, leynist
önnur saga sem Páll Lýðsson bóndi og fræðimaður í
Litlu-Sandvík gróf upp og ritaði fyrir um 30 árum. Páli
lék hugur á að vita hvert hefði verið mark Gottsvins í
Steinsholti, og hvort sú saga væri sönn að hann hefði
gefið Magnúsi í Bráðræði markið sitt fyrir rullubita.
Studdist hann þar við Kambsránssögu. Páll leitaði
uppi markaskrá Árnessýslu 1810 en hún er handskrif-
uð í Þjóðskjalasafninu. Þar fann hann mark Gottsvins
Jónssonar í Steinsholti: Hamarsskorið hœgra. Sýlt og
gagnbitað vinstra. I markaskrá Árnessýslu frá 1825
er markið: Hamarsskorið hœgra. Sýlt og gagnfjaðrað
vinstra. En það er árið 1827 sem Gottsvin, þá í jám-
um á Stóra-Ármóti, á að hafa gefið Magnúsi mark-
ið sitt.
Magnús í Bráðræði
Páll sneri sér þá að Magnúsi Jónssyni frá Stóra-
Ármóti og athugaði mörkin hans. Magnús fæddist 2.
ágúst 1807 á Drumboddsstöðum, hann var bóndi að
Felli í Biskupstungum 1833-1835, bjó í Austurhlíð í
Tungum 1835-1861 og í Bráðræði í Reykjavík 1861-
Hér má sjá mark Gottsvins í Steinsholti sem oft var
kallaður Þjófa-Gosi eða Gamli-Gosi. Það var í marka-
skránni árið 1825 hamarsskorið hægra, sýlt og gagn-
fjaðrað vinstra. Páil Lýðsson fann það síðar hjá bæði
Jóni syni hans og Jóni sonarsyni á Syðri-Sýrlæk.
Páll Lýðsson bóndi og fræðimaður í Litlu-Sandvík rann-
sakaði sögu fjármarks Gottsvins í Steinsholti og komst
að ótrúlegri niðurstöðu. (Ljósmynd Guðfinna Ragnars-
dóttir)
1889. Þar dó hann 28. maí 1889. Magnús var aðeins
tvítugur er hann setti járnin á Gottsvin og rétti hon-
um rullubitann sem frægt er orðið og þáði fjármark
hans fyrir.
Magnús var merkismaður, var um tíma alþing-
ismaður Reykvíkinga. Athuganir Páls Lýðssonar
sýndu að í markaskrá Árnessýslu frá 1850 er mark
hans: Stýft hœgra. Sneitt aftan vinstra. Þetta er hreint
mark og gott, segir Páll, en var þá tiltölulega nýtt í
eigu Magnúsar. Það hafði áður verið í Tungunum.
Narfi Ásbjörnsson á Brú tók það upp 1835, en það
finnst hvergi í töflunni 1825.
Páll athugaði einnig hvaða mark Magnús hafði
þegar hann flutti suður. Hann skoðaði fyrstu prent-
uðu markaskrána í Gullbringu og Kjósasýslu 1865.
Þar fann hann ekkert mark sem tilheyrði Magnúsi en
segist þó ekki hafa leitað vandlega.
í eigu sonar og sonarsonar
Páll sneri sér þá að áframhaldandi leit að marki
Gottsvins. í markaskrá Árnessýslu 1850 finnur hann
markið: Hamarsskorið hœgra. Sýlt og gagnfjaðrað
vinstra. Þá eru sex ár liðin frá láti Gottsvins. Markið
er þá í eigu Jóns Gottsvinssonar á Syðri-Sýrlæk. En
hann var sonur Gottsvins, fæddur 1806, dáinn 1867.
Hann hefur þetta mark einnig í fyrstu prentuðu
markaskránni 1863. í þriðju prentuðu markaskrá
Árnessýslu 1876 er markið enn skráð: Hamarsskorið
hœgra. Sýlt og gagnfjaðrað vinstra. Eigandinn er
þá Jón Jónsson Syðri-Sýrlæk. Hann er sonarsonur
http://www.ætt.is
6
aett@aett.is